Kif Kif MediaWatch12 januari 2006 – 17:48

Ico Maly



11/01/2006

Geleidelijk aan ging de bal aan het rollen, de klacht van Kif Kif en M.R.A.X. tegen Philip Dewinter van het Vlaams Belang genereerde in de media een waar sneeuwbaleffect. Het startte met een klein Belga-bericht, dat nagenoeg door alle kranten letterlijk werd overgenomen. De daaropvolgende dagen sijpelde met mondjesmaat nieuwe informatie door in de kranten. De beeldende media hulde zich een week lang in een oorverdovende stilte. Een strategische keuze, een morele overweging of een tekort aan ‘nieuws’-waarde, het blijft een raadsel. Toen Spirit en SP.a beslisten de klacht te laten doorstromen naar de Raad van State haalde dit wel het journaal. De algemene teneur van de berichtgeving en het debat in Vlaanderen was te voorspellen, maar vaak weinig correct. Laten we even terugspoelen en de berichtgeving herbekijken.

De kiemen van desinformatie


Media vervullen in onze geglobaliseerde maatschappijen een zeer machtige rol, zij informeren niet alleen de bevolking, maar beïnvloeden tevens de publieke opinie en de politiek. Eén van de opmerkelijke vaststellingen bij de werking van het huidige medialandschap is het belang van communicatieve economieën in de nieuwsgaring: er zijn producenten, reproducenten en consumenten van communicatie via de massamedia. De klacht, en meer bepaald de aankondiging van de persconferentie om de zaak voor het eerst voor te stellen, is in deze de eerste productie van communicatie. Deze ‘informatie’ werd de basis voor het eerste bericht van Belga dat meteen verscheen op de telexen van alle onlinekranten en bij De Standaard zelfs meteen geïntegreerd werd in de ‘eigen productie’. Op zich een vreemde werkwijze, een uitnodiging om nieuws te brengen wordt nieuws. Qua uitleg over de aanleiding van de klacht wordt in de oorspronkelijke aankondiging van Kif Kif enkel het volgende vermeld: “In een uitgave van het Engelstalige tijdschrift ‘Jewish Week’ van 28 oktober 2005 heeft Filip Dewinter - Vlaams volksvertegenwoordiger en Antwerps voorman van de extreem-rechtse partij Vlaams Belang - met zijn uitspraken aangespoord tot racistische haat, t.a.v. van moslims én joden” 1 Pas de volgende dag werd de persconferentie gehouden en het persdossier vrijgegeven.

De initiële Belgaberichtgeving is dan ook zeer vreemd, want ze vermeldt informatie die niet in de aankondiging van Kif Kif staat en die daarenboven niet strookt met de realiteit. “Aanleiding is de uitspraak van Dewinter in het Amerikaans-joodse dagblad Jewish Week dat het Vlaams Belang een 'islamofobe' partij is” 2, vermeldt het persbericht. Deze motivering van de klacht wordt meteen overgenomen en gepubliceerd door alle Vlaamse kranten 3, De Standaard, De Morgen, De Tijd, Het Nieuwsblad, Het Volk, de Gazet van Antwerpen, ... Op één krant na is de zin zelfs letterlijk overgenomen uit het oorspronkelijke Belga-bericht. Deze ‘basistekst’ zal bepalend zijn voor het dominante discours in de massamedia over de klacht. In die zin kunnen we Belga ook zien als een producent van communicatie of in dit geval van ‘desinformatie’ die wijd zal circuleren. Het bericht krijgt zo een verregaande invloed op de manier waarop de berichtgeving en het debat gevoerd worden.

Nu zijn er twee duidelijke problemen met het concept islamofobie zoals het gebruikt wordt in de berichtgeving over de klacht. Kif Kif en M.R.A.X. beroepen zich op de Belgische wet om het aanzetten van haat tussen twee groepen in onze samenleving aan te klagen en dus niet wegens Dewinter ’s uitspraak dat het Vlaams Belang een islamofobe partij is. Dat is een puur feitelijke maar angstaanjagende vaststelling. Voor het eerst verenigen joodse, vrijzinnige en islamitische middenveldorganisaties zich in een strijd tegen racistische haat. Deze feiten verdwijnen echter in de pers. Daarenboven verleent diezelfde pers terug een platform aan het Blok/Belang om zijn propaganda te spuien, zo biedt De Standaard Annemans in de eerst volgende weekendkrant twee volle pagina’s. In ongeveer elk artikel over de klacht krijgt het Blok/Belang de ruimte om te reageren, dit in tegenstelling tot Kif Kif en M.R.A.X. die de klacht indienden.

Zo ontstaat de ruimte om de klacht verkeerdelijk voor te stellen, zowel naar inhoud als naar de mogelijke impact. Kritiek op de islam, kan en moet zelfs in onze democratische samenleving.
Hoewel de vaststelling dat het Vlaams Belang een islamofobe partij niet verrassend is, is het uitermate angstaanjagend dat zij dit label met trots dragen. Het openlijk uitspelen van dit concept wijst op een vergaande normalisatie ervan in kringen van extreem–rechts, maar belangrijker nog, ze achten de tijd rijp om die normalisatie verder te duwen. Ze trachten sluipend het concept te introduceren in het maatschappelijk debat als een feitelijkheid, een normaliteit, een gevoel, … Hier komen we bij het tweede punt, de ‘Vlaams Belang’-invulling van het concept islamofobie wordt algemeen gedeeld.

Islamofobie


Islamofobie wordt ingevuld als een soort natuurlijk fenomeen, iets van individuele aard. Net zoals je agorafobie krijgt, zou je ook islamofobie krijgen, met het verschil dat islamofobie niet behandeld dient te worden. Islamofobie wordt niet gezien als een vorm van racisme of discriminatie: het concept draagt niet dezelfde connotatie als xenofobie, antisemitisme of homofobie, die allen racistische ideologieën zijn. Dergelijke invulling van het begrip ontbreekt volledig in de berichtgeving. Luc Van Der Kelen ziet het als een “slip of the tong” en normaliseert het begrip: “Wel, Filip Dewinter heeft in zijn ijver om de joodse gemeenschap te plezieren het Vlaams Belang omschreven als een

, alsof dat een verrassing is. Het Vlaams Belang is dus bang van de invloed die de islam kan verwerven. Dat was Willy Claes tien jaar geleden ook.” 4 Hij is van mening dat het islamofobe karakter van het Blok/Belang niets nieuws is en daarom ook niet aangeklaagd mag worden, het is normaal want het wordt wijd gedeeld, zelfs door Willy Claes.

De blokspraak circuleert vrijelijk en zonder tegenspraak, dat is duidelijk. Zo schrijft Desmet: “Wel misschien komt dit als een schok voor sommige democratische politici, maar een aantal van mijn buurvrouwen is dat ook. (...) geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt hen te criminaliseren wegens racisme, alleen omdat ze bang zijn.(...) Iedereen heeft nog het recht op zijn eigen angsten, denk ik.” 5 Islamofobie is normaal, net zoals het Blok. Dingen die wijdverspreid zijn, moet men blijkbaar aanvaarden. De klacht wordt vervolgens verkocht als niet gegrond, een aanval op de vrije meningsuiting en dus gratis reclame voor het Blok/Belang. En opnieuw wordt de retoriek van het Vlaams Belang overgenomen en dit op zowel juridisch als inhoudelijk vlak. Op juridisch vlak zien we dat de pers, één uitzondering 6nagelaten steeds een verkeerde grond aanhaalt voor de klacht, het gaat immers niet om islamofobie maar over het aanzetten tot racistische haat. Op inhoudelijk vlak wordt pijnlijk duidelijk dat islamofobie aanvaardbaar geworden is in het publieke debat. Het concept wordt gelezen als “een in feiten gegronde angst van een individu” en niet als racisme.

Hoe normaal het concept islamofobie ook bevonden wordt, het wordt door de V.N. en de Europese Unie gehanteerd als een vorm van racisme dat bestreden dient te worden en zelfs van prioritair belang is. Het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding (CGKR) definieert islamofobie als een “Haine, rejet d’un islam réduit à  une essence modifigue alors que l’islam est de fait pluriel tant au niveau social, géographique, historique que culturel. Cette haine est ... par des préjugés et des stéréotypes négatifs qui, le plus souvent, pratiquent l’amalgame entre : l’islam, arabe, musulman, islamiste, terroriste, intégriste’, mais aussi entre culture et religion.” Het weze duidelijk dat islamofobie dus meer is dan “angst hebben voor de islam”. Toch blijft islamofobie gezien worden als een normaliteit, een normale mening, het lijkt absurd om daar iets tegen te willen ondernemen.

De politisering van de klacht door de media


Het eerste Belga-bericht ziet op 23 november een plaatsje gereserveerd in de korte berichten van de verschillende kranten, op de persconferentie van die dag blinkt de Vlaamse pers uit in het afwezig zijn. De Standaard mompelt in een verloren hoekje dat de actie de steun geniet van de twee grootste joodse koepelorganisaties en verschillende islamitische en vrijzinnige organisaties van Vlaanderen. Enkel De Morgen en Het Laatste Nieuws (en sites als Blokwatch en Indymedia) brengen het ruime draagvlak groter in beeld. De 25ste november brengt De Morgen het nieuws dat de PS en de CDH de klacht ondersteunt en ze wil laten doorstromen.

Het Blok/Belang trekt meteen de communautaire kaart “Alle Franstaligen willen ons vel. Vervolgens zal een door de SP.A politiek benoemde Vlaming ons de doodsteek geven” 7. Ook vele journalisten kunnen niet weerstaan aan hun communautaire reflex. De Standaard kopt meteen: “De PS wil geld Vlaams Belang afnemen.” 8 De aandacht verschuift in de berichtgeving, niet het (Belgisch) middenveld reageert met een klacht, het wordt de PS. Volgens De Morgen is het duidelijk, “Een aantal politici wil het Blok/Belang voor de Raad van State te brengen, in de hoop dat daar hun dotaties worden afgenomen.” 9 De Gazet van Antwerpen maakt het nog bonter en schrijft: “het oorspronkelijke initiatief komt van de PS” 10

Eénmaal de nodige politieke bereidwilligheid er is om de klacht te laten doorstromen naar de Raad van State, merken we een verdere verschuiving van het verhaal van de reguliere media. Het bekende Vlaams Belangdiscours komt bovendrijven, het is allemaal de schuld van de PS, de ‘duivel’. De media reproduceren volgzaam de blokspraak en politiseren de klacht. Het gaat niet langer over een breed gedragen klacht door het Belgische middenveld. Nee, het is de politiek die tracht zijn tegenstanders via de rechtbank af te straffen. De Crem kan natuurlijk niet achterwege blijven: “Het gaat om een politiek intentieproces van de PS, dat als bliksemafleider moet dienen voor de eigen schandalen. De kelder staat onder water, en men probeert elders een lekkende kraan te vinden.” 12

Het trekken van de communautaire kaart gebeurt niet zomaar, het Blok/Belang wil zo de geloofwaardigheid van de klacht, de scheiding der machten en de Raad van State ondermijnen, om zich bij voorbaat te verantwoorden voor een eventuele veroordeling. De scheiding der machten wordt als onbestaande voorgesteld en volledig gecommunautariseerd. De Waalse rechters zouden per definitie tegenstemmen. Ook Luc Van Der Kelen onderschrijft terug de premisse van het Blok/Belang: “Als het leidt tot een veroordeling – wat zeer goed mogelijk is gezien de samenstelling van de Raad van State – kunnen we de volgende overwinning van het Vlaams belang al optekenen.” 13 Het staat blijkbaar bij voorbaat vast dat het Blok veroordeeld zal worden, dit is volgens de opiniemakers echter geen gevolg van de aard van het Blokdiscours maar van de politieke macht van de PS.

De slachtofferrol van het Blok/Belang?


Er lijkt consensus te zijn bij politiek en media dat deze klacht het Blok/Belang terug in een slachtofferrol steekt. “Was ik de campagneverantwoordelijk van het Vlaams Blok/Belang, ik ontkurkte champagne.” 14 , schrijft Yves Desmet. “Dit komt neer op publiciteit voor het Vlaams Belang” 15, volgens Daems Het is toch op zijn minst hartverscheurend om vast te stellen dat een klacht voor het aanzetten tot haat, gratis propaganda kan zijn voor het Blok/Belang. Elk mainstreammedium ziet de klacht als gratis reclame voor het Blok/Belang en smeert dit breed uit op de beschikbare plaats. Deze positie van de pers is op zijn minst paradoxaal te noemen, want net door de politisering van de klacht door de media, kan het Vlaams Belang terug in zijn slachtofferrol kruipen. Het is immers de pers die het serieus van de klacht ondermijnt en het voorstelt als een politieke actie tegen het Blok/Belang. Als we de pers zouden mogen geloven gaat het niet meer over een juridische klacht gedragen door een ruime groep aan Belgische middenveldorganisaties, maar een wraakactie van de PS om zijn eigen schandalen toe te dekken. Het zijn de media die het Blok/Belang in deze in de slachtofferrol steken, en niet in de rol van schuldige van een misdrijf. Daarenboven is het maar de vraag of dit een nieuw gegeven is. Het Blok/Belang nestelt zich, met dank aan ondermeer de media, al decennia lang in een slachtofferrol.

Hoe het ook zij, de opiniemakers zijn eensgezind: die slachtofferrol zou per definitie leiden tot nog meer stemmen voor de extreem–rechtse partij. Luc Van Der Kelen stelt het als volgt: “Vlaams Belang heeft de overwinning binnen handbereik. (…) Blijkbaar is iedereen al vergeten dat de extreem–rechtse partij zijn grootste overwinning heeft gehaald na zijn veroordeling.” 16 De Standaard onderschrijft deze logica ook “Wat financieel verloren kan gaan, kan electoraal worden teruggewonnen. Als de Raad van State net voor de vakantie beslist, krijgt de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen wat extra steun.” 17 Net zoals de hoofdredacteur van de onafhankelijke ‘linkse’ krant van Vlaanderen: “Het is een manier om het Blok/Belang verder slapend rijk te maken.” 18 Vreemd genoeg prijkt in diezelfde ‘linkse’ krant op dezelfde dag een artikel van Tom Cochez die eerst even nagekeken heeft, zoals het een journalist betaamt, of de dominante premisse dat het Blok/Belang slapend rijk wordt van elke wettelijke, democratische tegenactie, wel klopt: “We zouden de les van de vorige veroordeling niet begrepen hebben. Alleen, zo leert onderzoek van professor Stefaan Walgrave, heeft de veroordeling het VB in 2004 geen extra stemmen opgeleverd.” 19

Het is opmerkelijk om vast te stellen dat opiniemakers het Blok meteen een slachtofferrol toedichten tegen alle wetenschappelijke bewijzen in. Daarenboven verzetten die opiniemakers zich net tegen de klacht omdat ze het Blok/Belang groter zou maken. Kortom het fundament van het verzet tegen de klacht, blijkt compleet uit de lucht gegrepen te zijn. Het verhindert de pers echter niet om steeds op dezelfde nagel te slaan en zo het Blokdiscours verder te legitimeren en de strijd tegen het racisme en extreem–rechts te fnuiken. De rechtse politici en opiniemakers zijn er terug als de kippen bij om te stellen dat het Blok/Belang politiek bevochten moet worden en niet via juridische weg moet aangepakt worden. “Democratische politici moeten op politieke tegenstanders antwoorden met argumenten en beleid, niet met het beknotten van de meningsvrijheid. Dat begint ernstige vormen aan te nemen.” 20 Dit verhaal gaat al jaren mee, maar van de vorderingen blijft weinig tot niets te merken. Dat doet blijkbaar niet terzake voor deze politici, de juridische weg zou immers een beperking van de vrije meningsuiting zijn en zo koren op de molen van het blok.

Vrije Meningsuiting à  la tête du cliënt


Sinds de veroordeling van het Blok/Belang en de moord op Theo van Gogh heeft het Vlaams Belang de hegemonie verworven over de invulling van de ‘vrijheid van meningsuiting’. Blommaert stelt dan ook terecht: “Vrije meningsuiting is een slagzin geworden. Dat wil zeggen: de term beschrijft niet langer een duidelijke reeks fenomenen of voorvallen, maar is een symbool geworden voor een bepaalde politieke positie.” 21 In het dominante discours in Vlaanderen is vrije meningsuiting maar al te vaak een vrijkaart geworden voor autochtoon Vlaanderen om racistische, beledigende en onbeschofte uitspraken te spuien in het maatschappelijke debat. Vrijheid van meningsuiting wordt dan absoluut ingevuld, ‘wij moeten taboes’ doorbreken heet dat dan. Een klacht tegen het Vlaams Belang is dan ook niet opportuun voor velen in onze samenleving. Dit staat natuurlijk in schril contrast met de beknotting van andere stemmen in onze samenleving. Denken we maar aan de verkettering van Abou Jah Jah in de media. Het in beslag nemen van de servers van indymedia door de CIA. Somers dient zonder ophef een klacht in omdat drie bestuursleden van het jeugdhuis Rzoezie in P-Magazine een interview geven over hun kijk op de situatie in België. Een interview waaraan ze zelf veranderingen wilden doorvoeren maar die niet overgenomen werden door de journalist van P-Magazine. Dewael stelt, onder luid applaus van het Blok/Belang dat alle islamitisch-fundamentalistische sites verboden dienen te worden. Inperking van de vrije meningsuiting kan in België dan enkel als het over uitspraken van ‘allochtonen’ gaat, ondertussen krijgt het Blok/Belang een vrijgeleide om zijn haat te verspreiden. Zoniet bezondigt men zich aan het inperken van de vrije meningsuiting.

De vrije meningsuiting heeft hier niets meer van doen met zijn juridische en historische betekenis, het wordt een antidemocratisch instrument in handen van rechts en extreem - rechts. De vrije meningsuiting mag dan wel een hoeksteen van de democratie genoemd worden en een fundamenteel verworven recht zijn in onze maatschappij, dit gaat enkel maar op als we de vrije meningsuiting lezen in zijn juridische betekenis. Fundamentele rechten staan immers niet gelijk aan absolute rechten 22 . Wat men kan zeggen en niet kan zeggen in de publieke ruimte is niet eindeloos. Artikel 10 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM) 23 bepaalt dat inderdaad iedereen recht heeft op vrijheid van meningsuiting, maar in tegenstelling tot het heersende discours, geeft dit ons geen recht om racisme te prediken. De Verenigde Naties gaan nog een stapje verder, door het bestrijden van racistische meningsuitingen en organisaties verplicht te maken. Het is dus met andere woorden niet zo dat het recht op vrije meningsuiting het Dewinter toelaat om racisme te prediken en groepen tegen elkaar op te zetten. In enkele recente beslissingen heeft het Europees Hof duidelijk gemaakt dat het aanzetten tot vreemdelingenhaat en de daarmee samengaande poging om de ideologie van het Nationaal -Socialisme of nazisme te rechtvaardigen, geen aanspraak kunnen maken op de bescherming van de politieke expressievrijheid zich beroepend op artikel 10 van het EVRM. Uitgangspunt van dit artikel is de verregaande bescherming van het publieke, politieke debat, met als uitdrukkelijke reserve evenwel dat “freedom of political debate does not include freedom to express racist opinions or opinions which are an incitement to hatred, xenophobia, antisemitism and all forms of intolerance” .

Het fundament van de democratie


Doornaert, Desmet, Jahjah, DeWitte, Van Der Kelen, het Vlaams Belang, ze pleiten allemaal voor een zo absoluut mogelijke vrije meningsuiting als fundament van de democratie, en dus moet het spuien van racisme juridisch ongestraft blijven. Het zou volgens deze mensen zelfs een goede zaak zijn voor de democratie. Van links tot rechts wordt het blokdiscours gedeeld. De grenzen van de vrije meningsuiting worden niet gezien als een bescherming van de democratie, ze worden gezien als een ondermijning van deze democratie. De grenzen van het fatsoen dienen de mensen zichzelf op te leggen, stelt Van Der Kelen in Polspoel en Desmet, daarenboven is hij van oordeel dat hij steeds genuanceerde en verantwoorde taal hanteert. Misschien kunnen we zijn opinieartikel van twee dagen voordien als referentie nemen van fatsoenlijk taalgebruik: daarin schrijft hij onder andere: “De ezels heten PS, SP.A, Spirit en Groen!” 24 Van zeer genuanceerd taalgebruik gesproken? Stel je voor dat je kind je steeds een ezel noemt, geeft dit dan blijk van goed fatsoen? Of dat Abou Jah Jah of het Jeugdhuis Rzoezie de ganse Vlaamse politiek zou omschrijven als zijnde domme ezels? Is dit het taalgebruik die de democratie vooruit helpt?



Van links tot rechts wordt gepleit voor een invulling van de vrije meningsuiting die het racisme vrijelijk laat floreren, dat is blijkbaar goed voor onze democratie. Meer nog, laten we dat (wit) racisme maar blijven subsidiëren en niet meer strafbaar stellen. Hoe dit een goede zaak kan zijn in de strijd tegen het racisme blijft een raadsel. Hoe ga je het racisme van extreem rechts en de ‘tolerante meerderheid’ aanpakken als het niet eens strafbaar is. Waar haal je dan de legitimiteit om racisme zowel sociaal, politiek als juridisch aan te kaarten? Een dergelijk pleidooi steunt op de vooronderstelling dat het stellen van grenzen aan de vrije meningsuiting een gevaar is voor onze democratie, het zou tegennatuurlijk zijn en onze vrijheid aantasten.

Het tegendeel is echter waar. Immers wat men over het hoofd ziet, is dat de vrije meningsuiting in een democratie zoals de onze altijd een aantal democratische beperkingen heeft. Dit is trouwens geen unicum, in elke samenleving is het gebruik van taal geregeld, nergens ontbreken grenzen aan wat kan gezegd worden en wat niet op welke plaats. De wijze en de aard van die beperkingen variëren natuurlijk, waar een democratie hiervoor steunt op de vrije meningsuiting, hanteren kleine gemeenschappen impliciete regels. Iedereen weet dat hij zijn moeder geen ‘domme trut’ kan noemen en dat men zijn baas best ook geen ‘gore klootzak’ noemt. Die beperkingen bestaan er omdat verbale agressie een reële vorm van geweldpleging is. Er is geen samenleving op aarde waarin dit niet zo is. In een democratie wordt dit onder andere geregeld door het recht op vrije meningsuiting. Dit recht bepaalt wat kan gezegd worden en wat niet gezegd kan worden in de publiek ruimte. Vrije meningsuiting is dan ook maar het fundament van de democratie in zoverre dat de grenzen ervan gerespecteerd worden. Zo niet is de vrije meningsuiting slechts een instrument ter ondermijning van de democratie.

De conceptuele hegemonie van het Blok


De berichtgeving over de klacht legt de verregaande hegemonie van het Vlaams Belang over concepten als democratie, vrije meningsuiting en islamofobie bloot. Nagenoeg elk bericht in de media vertrekt vanuit de premissen van het Vlaams Belang. “Islamofobie betekent gewoon angst hebben voor de islam en is toelaatbaar, normaal. Vrije meningsuiting is zo absoluut mogelijk, het spuien van racisme geoorloofd en het Blok is het slachtoffer van een politieke afrekening.” De blokspraak regeert bij pers en politiek, deze consensus zorgt ervoor dat er ook niet meer geageerd wordt tegen het racisme en islamofobie. Het wordt allemaal normaal bevonden en geminimaliseerd. In Polspoel en Desmet van 2 november presteert Luc Van Der Kelen om het racisme zelfs nagenoeg volledig weg te vagen: “Slechts 5 procent van de Vlaamse bevolking zou racistisch zijn”

Hoewel het Vlaams Blok/Belang in de oppositie zit, wordt eens te meer duidelijk dat zij de politieke spelbepalers zijn van de laatste decennia. Deze “(…)invloed was een ideologische invloed – een invloed die zich articuleert rond ideeën- en beeldenconstructies en vertogen om die constructies in concrete situaties te ontvouwen. Het Vlaams Blok is zeker na 1991 de partij geweest die thema’s vormde, de architectuur van debatten erover ontwierp, en het volk erover leerde spreken.” 251 Het demoniseren van migranten, later allochtonen en moslims in het bijzonder is altijd een centrale poot van hun discours geweest. Het Vlaams Belang kan inderdaad op haar palmares schrijven dat zij van racisme een normale zaak gemaakt heeft. Eigen volk eerst, remember. Ook na de veroordeling van het Vlaams Blok bleef het Vlaams Belang openlijk en ongestoord dezelfde koers volgen. Eén van de vele voorbeelden dateert van juni dit jaar met de uitspraken van Dewinter in De Metro: “We zijn het Mekka voor asieltoeristen en immigratieprofiteurs. (…) Bepaalde wijken van Antwerpen zijn net Marrakech, boordevol verpauperde vreemdelingen. Het multicultureel model heeft in België gefaald. Vele niet-geïntegreerde vreemdelingen vallen tussen wal en schip. Wentelen zich in zelfbeklag, ze worden opstandig. Veroorzaken overlast en vertonen crimineel gedrag”. 26



Het criminaliserend discours van Dewinter verschuift zich richting ‘de islam “Met de islam hebben we een paard van Troje binnengehaald dat we ook nog eens te eten geven.” 27 De ware (racistische) aard van de VB-frontman krijgt de vrije loop: “Ik geloof niet in een gematigde islam. Zo doen ze zich voor een bepaalde tijd voor, maar dat is schone schijn. Ze creëren een rookgordijn om ons te misleiden.” 28 Dewinters demagogisch discours ziet ‘de islam’ niet als één van de godsdiensten, maar als een bedreigend maatschappelijk bestel. “Een maatschappelijk bestel dat volledig indruist tegen westerse normen en waarden. (…) Bij het minste teken van onaangepast- en wangedrag moet het devies luiden: en nu eruit!” 29 Het weze duidelijk dat de algemeen aangenomen vertaling van islamofobie als “angst voor de islam” schromelijk tekort schiet om het gedachtegoed van Dewinter en het Vlaams Belang te omschrijven.

Het spuien van racisme als vrije meningsuiting is zo’n wijdverspreid en aanvaard idee, dat elke tegenactie gezien wordt als contraproductief. Elke reactie zou in de kaarten spelen van het Blok/Belang is de hegemonische stelling van de Vlaamse pers. Het gevolg is dat de opiniemakers zich neerleggen bij de brede verspreiding van xenofobie en racisme onder de bevolking. Pleiten om de zaak rustig te houden, dit is de enige mogelijke en geoorloogde ‘strategie’ tegen het Blok/Belang. Al jaren horen we dat het Blok/Belang bekampt dient te worden met de politiek. Helaas merken we zeer weinig politieke daadkracht in de strijd tegen het racisme en extreem –rechts, niet in woorden en nog minder in de daden. De onderliggende premissen van de blokspraak wordt maar al te vaak onderschreven. Denken we maar aan de veel gehoorde boutade: het Blok/Belang stelt de juiste vragen, maar geeft de foute antwoorden. Blommaert stelt dan ook: “Zowat alle partijen en alle grote media hebben sinds de doorbraak van het Blok in 1991 de discursieve orde aangenomen die door het Blok werd opgelegd. Ideeën, inhouden, elementen van beeldvorming, argumenten, prioriteiten, woorden, grote schema’s – al die dingen werden zonder slag of stoot door links, rechts en centrum overgenomen.” 30

Het Vlaams Belang is aan de macht


De conceptuele hegemonie resulteerde in een politieke onwil om een degelijk economisch integratiebeleid door te voeren: geen controle of consequenties verbonden aan de vrijblijvende oproep voor streefcijfers, een manifeste verwerping van elke vorm van quota, geen tewerkstellingsengagementen voor de werkgevers, geen geld voor opleiding, geen doordringende maatregelen in het onderwijs. Er is duidelijk een gebrek aan daadkracht om een ernstig beleid te voeren tegen het institutionele en structurele racisme. Dergelijke maatregelen nemen, betekent immers een echte strijd tegen de dualisering opzetten en dus investeren in onderwijs, in stadsontwikkeling, in economische activiteit en in het verhogen van de laagste inkomens. Het vraagt ook de moed om in te gaan tegen de hegemonie van het Blok inzake racisme, democratie en vrije meningsuiting, dat doet men in Vlaanderen en Vlaams Brussel liever niet, zeker niet wat betreft de allochtone gemeenschappen.

Minister van Inburgering Keulen viseert enkel de zwakste actoren zoals de nieuwkomers en de categoriale sector met allerhande repressieve maatregelen. Over de cruciale actoren in het verhaal wordt nauwelijks met een woord gerept. De plannen naar de onderwijsinstellingen, de werkgevers, de vakbonden en de overheid blijven beperkt tot sensibilisering en vrijblijvende acties. Het is nochtans hoog tijd voor dringende actie. Op onderwijsvlak slagen 38 % van de jongeren met een niet-Europese achtergrond er niet in om een diploma secundair onderwijs te halen. 16 % heeft enkel een diploma 6de jaar beroepssecundair onderwijs en heeft eveneens geen toegang tot hoger onderwijs. Slechts 1 op 5 (21 %) start aan het hoger onderwijs. Het slaagpercentage aan de universiteiten bij niet-Europese allochtone studenten is een bedroevende 15%. De inactiviteitgraad van mensen van buitenlandse afkomst –vooral jongeren– is dramatisch hoog. Terwijl de werkgelegenheidsgraad van Belgen en mensen afkomstig uit een Europees land rond 60 procent schommelt, beloopt deze nauwelijks 30 procent voor mensen die afkomstig zijn uit een land dat niet tot de EU behoort. Ongeveer 16 procent van de niet-Europese allochtonen is werkloos. In sommige Brusselse wijken stijgt de werkloosheid tot 70 procent. Er is een overconcentratie van allochtonen met een arbeidersstatuut: 95 procent van de Marokkanen en maar liefst 97 procent van de Turken is arbeider. Oververtegenwoordigd in sectoren zoals de land- en tuinbouw, horeca, industriële reiniging, interim-arbeid, straatreiniging en afvalverzameling.

Toch wordt er geen ‘draagvlak’ of politieke moed gevonden om deze realiteit te voorzien met een degelijk economisch integratiebeleid en verregaande participatie. De reactie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie 31 op deze problematiek spreekt boekdelen. Allochtone vertegenwoordigers worden uit bijna alle raden geweerd, in de reeds lage werkingsmiddelen van allochtone zelforganisaties wordt geknipt en de recent geschreven beleidsnota rond etnisch-culturele minderheden belandt in de prullenbak. Deze beleidsnota beweert “het belang van de zelforganisaties binnen de sector etnisch-culturele minderheden te herbevestigen”. Het Impulsfonds wordt daarbij specifiek genoemd, maar nog geen maand later wordt geen enkel van de door allochtone zelforganisaties ingediende projecten weerhouden. Twee jaar geleden waren er dat nog vijf; vorig jaar, toen de VGC beslissingsbevoegdheid kreeg van de Vlaamse overheid, nog maar drie en dit jaar zijn het er nul. Als de vos de passie preekt, boer let op je ganzen.

De Straffeloosheid van Racisme


De conceptuele hegemonie van het Blok/Belang ontmantelt de democratie als een groot verhaal en normaliseert racisme. Het verregaande karakter van deze ontmanteling kunnen we duidelijk constateren in de wijze waarop we over democratie en vrijheid van meningsuiting zijn gaan denken en in de verregaande inburgering en aanvaarding van racisme en islamofobie in de publieke opinie. Het Blok vrijpleiten van hun verantwoordelijkheid tegenover de wet en het krampachtige stilzwijgen van racisme door de media en politieke partijen resulteert onvermijdelijk in de normalisering van het Blok en het racisme van de tolerante meerderheid. Dit wordt zeer duidelijk in het vurige pleidooi van onze media voor het niet toepassen van de wet, op het Vlaams Belang. In het Canvasprogramma “Morgen Beter” stelt Luc Van Der Kelen “Het is strategische dom, inhoudelijk gaat het misschien over iets maar de democratie moet zijn tegenstander niet aanpakken met het recht.” Een tooggesprek is volgens hem de oplossing. Vanuit verschillende hoeken wordt het Vlaams Blokpleidooi voor een absolute vrije meningsuiting, waar het openlijk propageren van racisme en aanzetten tot haat toegelaten worden, volmondig onderschreven.

Gedurende de voorbije decennia heeft het Blok/Belang niet alleen een klimaat van straffeloosheid van racisme gecreëerd, ten aanzien van haar eigen uitlatingen, maar ook ten aanzien van het alledaags en structureel racisme in onze instellingen. Vanuit verschillende hoeken wordt gepleit om het aanzetten tot racistische haat (door het Blok/Belang) niet juridisch aan te vechten. De vurige voorvechters voor de straffeloosheid van racisme als strategie lijken de pijlen te richten op ieder in de samenleving die de ongelijkheid, de discriminatie en de voortdurende provocaties van de extreem - rechts ondragelijk vinden. Deze stemmen zien echter over het hoofd dat het sterkste wapen van het Blok/Belang net de racistische communicatie is. Het is dan ook een vergissing te denken dat racisme kan bestreden worden zonder het fenomeen van het Vlaams Blok maatschappelijk terug te dringen. Het Blok/Belang is immers in grote mate verantwoordelijk voor de aanvaarding van racisme in Vlaanderen. En dat fenomeen zal maar worden teruggedrongen als dergelijke opvattingen bij de bevolking als onbetamelijk zullen worden ervaren. Het is dan ook duidelijk dat de strijd tegen het racisme zich niet mag beperken tot een (juridische) strijd tegen het Vlaams Belang alleen. Maar er is dan ook geen contradictie tussen procederen tegen het Blok en tegelijk het racisme als idee van hen en de tolerante meerderheid inhoudelijk aan te vechten. De strijd tegen het racisme dient op verschillende fronten tegelijkertijd te gebeuren.

Noten


1 Initieel persbericht van Kif Kif, de enige bestaande informatie voor de buitenwereld op het moment dat Belga haar eerste bericht rondstuurde. http://www.kifkif.be/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=4...

2 Belga, 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter

3 De Tijd, 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter, Het Volk, 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter, Het Volk, 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter, Het Nieuwsblad, 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter, Gazet van Antwerpen: 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter wegens uitspraak “islamofobe” partij, Gazet van Antwerpen: 22/11/2005: Klacht tegen Dewinter wegens uitspraak “islamofobe” partij, De Morgen, 24/11/2005: Joodse koepel steunt klacht tegen ‘islamofobe’ Dewinter, De Morgen, 24/11/2005: Joodse koepel steunt klacht tegen ‘islamofobe’ Dewinter, De Standaard, 22/11/2005: klacht tegen Dewinter, De Standaard, 24/11/2005: Joodse organisaties steunen actie tegen Dewinter

4 Het Laatste Nieuws, 30/11/2005: Vlaams Belang heeft de overwinning binnen handbereik.

5 De Morgen, 1/12/2005: Blokofoob.

6 De Morgen, Tom Cochez

7 De Standaard, 6/12/2005: Vlaams Belang vreest dure reeks van processen.

8 De Standaard, 25/11/2005: De PS wil geld Vlaams Belang afnemen.

9 De Morgen, 1/12/2005: Blokofoob.

10 Gazet van Antwerpen, 30/11/ 2005: Vlaams Belang kan toelage verliezen.

12 Gazet van Antwerpen, 30/11/2005: Vlaams Belang kan toelage verliezen

13 Het Laatste Nieuws, 30/11/2005: Vlaams Belang heeft de overwinning binnen handbereik.

14De Morgen, 1/12/2005: Blokofoob.

15 Gazet van Antwerpen, 30/11/ 2005: Vlaams Belang kan toelage verliezen.

16 Het Laatste Nieuws, 30/11/2005: Vlaams Belang heeft de overwinning binnen handbereik.

17 De Standaard, 6/12/2005: Vlaams Belang vreest dure reeks van processen.

18 De Morgen, 1/12/2005: Blokofoob.

19 De Morgen, 1/12/2005: maakt gerechtelijke actie van Vlaams belang een winnaar?
Het integrale onderzoek en commentaar kan je lezen op Blokwatch
20 Het Laatste Nieuws, 30/11/2005: Vlaams Belang heeft de overwinning binnen handbereik.

21 Blommaert J., 2004: De crisis van de Vrije Meningsuiting.

22 Brems,E. 2005: Een commentaar vanuit het internationaal recht van de mensenrechten. SAMPOL 2005, nr 1, pg. 19/22

23 Artikel 10 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM):

1.Eenieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of door te geven, zonder inmenging van overheidswege en ongeacht grenzen.(…)

2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen en sancties, welke bij de wet worden voorzien en die in een democratische samenleving nodig zijn in het belang van ’s lands veiligheid, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.

24 Het Laatste Nieuws, 30/11/2005: Vlaams Belang heeft de overwinning binnen handbereik.

25 Blommaert, J. 2005: Blokspraak.

26 Metro.nl, 15/06/2005: Multicultureel betekent multicrimineel

27 Metro.nl, 15/06/2005: Multicultureel betekent multicrimineel

28 Metro.nl, 15/06/2005: Multicultureel betekent multicrimineel

29 Metro.nl, 15/06/2005: Multicultureel betekent multicrimineel

30 Blommaert, J. 2005: Blokspraak.

31 Minderhedenforum, El Sghiar H. 2005: De VGC houdt de allochtone gemeenschappen voor de gek, Brusselse allochtone zelforganisaties bezinnen zich over betrouwbaarheid van en samenwerking met VGC.