Dirk Holemans en Filip Watteeuw10 februari 2008 – 22:14

Op 28 januari, de dag dat Lier de hoofddoek voor loketpersoneel verbood, was het exact vijf jaar geleden dat in het homohuwelijk werd gestemd in België. Uiteraard is dit toeval. Het maakt wel duidelijk hoe vijf jaar in de Belgische politiek een ‘eeuwigheid geleden’ kan lijken. Het contrast tussen beide dossiers toont vooral hoe hard (en verhard) samenleving en politiek de laatste jaren zijn gewijzigd.

In beide gevallen gaat het om ethische dossiers. Tot voor het hoofddoekendebat werd de term ‘ethisch dossier’ meestal gebruikt om de ontplooiing en keuzevrijheid van burgers te vergroten of om discriminaties weg te werken. Paarsgroen maakte werk van de ethische dossiers, die veel te lang aansleepten tijdens veertig jaar christendemocratie. Naast het homohuwelijk kwamen er ook wetten op de euthanasie, op de palliatieve zorg en op de rechten van de patiënt.

Deze ‘ethische bevrijding’ was mogelijk omdat de liberale partij de conservatieve PVV-lijn verlaten had en zich als VLD openlijk manifesteerde als progressieve partij. Dat hiermee in contrast de christen-democraten zich erg conservatief positioneerden, was mooi meegenomen. Het vergroten van de persoonlijke keuzevrijheid in deze ethische dossiers van paarsgroen spoort inderdaad met de liberale focus op het individu en zijn zelfbeschikkingsrecht.

Maar blijkbaar vinden de liberalen zelfbeschikking niet voor alle burgers even belangrijk. Zodra het een ‘gekleurd’ thema betreft, krijgt de reflex van de bange, blauwe man (of vrouw, zoals nu in Lier) de bovenhand. De VLD ontzegt nu de facto een deel van de moslimvrouwen de mogelijkheid om zich te ontplooien. De liberalen hebben keuzevrijheid en ontplooiing als leidende principes vervangen door neutraliteit en scheiding van kerk en staat. Nu willen liberalen, dat mensen zich voegen naar de norm, waar het voorheen voor hen ook ging om expressie- en ontplooiingskansen van mensen, in al hun diversiteit, te vergroten.

Het is opvallend hoe het hoofddoekendossier het eerste ethische dossier is sinds jaren dat niet van links, maar van rechts komt. Na de totaal ondoordachte voorzet door Patrick Janssens (sp.a), werd het initiatief immers onmiskenbaar overgenomen door het Vlaams Belang.

Dat dit rechts ethisch dossier er ook door komt geeft duidelijk aan, dat conservatief rechts nu aan zet is in Vlaanderen. Het hoofddoekendossier is een eerste voorbeeld waar mogelijkheden en kansen van mensen worden teruggeschroefd. Niet toevallig gaat het om moslims. Het belang van deze radicale koerswijziging inzake ethische dossiers kan niet onderschat worden. De liberalen dragen hierbij een historische verantwoordelijkheid. Ze laten zich niet alleen opjagen door extreemrechts, ze vormen nu zelfs bewust wisselmeerderheden met mensen die ze zelf nog niet zo lang geleden als ‘mestkevers’ omschreven. Op welke grond de liberale voorzitter zijn partij nog als ‘progressief’ durft te omschrijven, wordt behalve om marketingredenen meer en meer onduidelijk.

Naast het gegeven dat rechts nu aan zet is in ethische dossiers, blijft een tweede element onderbelicht in de discussie over de hoofddoeken. De liberalen laten extreemrechts toe politiek opnieuw recht te krabbelen. Dit is een strategische blunder van formaat. Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 kreeg het Vlaams Belang een eerste serieuze knauw. Het Schoon Verdiep in Antwerpen kon niet worden veroverd, in Gent was er zelfs twee zetels verlies in de gemeenteraad. De verkiezingen in 2007 bevestigden deze trend. De sky was niet langer the limit voor extreem-rechts. Met de opkomst van Lijst Dedecker dreigde zelfs de terugval. In combinatie met intern gekibbel, zorgde het voor een steeds zwakker wordende extreemrechtse partij. In Gent was gewoon voelbaar hoe het Vlaams Belang zwijmelend in de touwen hing.

En kijk, wat gebeurt er nu? In plaats van elk initiatief van het Vlaams Belang te laten voor wat het is en hen zo in deze situatie vast te zetten, voelen de liberalen zich geroepen extreemrechts ter hulp te komen. Achttien jaar paarse cohesie in de Arteveldestad wordt opgeofferd voor een aantal vierkante centimeter textiel. Het is totaal onbegrijpelijk dat iemand als VLD-schepen Mathias Declercq, die niet nalaat zich te profileren als sociaal en progressief, zonder gêne terug de hoofdrol aanbiedt aan extreem rechts. Het laat de vrees ontstaan dat, bij de VLD maar evenzeer bij de CD&V, de rechterzijde de touwtjes volledig in handen heeft. Veel meer heeft links niet nodig om zich collectief te bezinnen over de toekomst van progressief Vlaanderen.

Dirk Holemans is fractievoorzitter voor Groen! in de Gentse OCMW-raad
Filip Watteeuw is fractievoorzitter voor Groen! in de Gentse gemeenteraad