Sarah De Mul 07 maart 2008 – 12:26

Ondanks haar heuglijke belofte, besloot Lien Van De Kelder dan toch niet uit de kleren te gaan tijdens Humo's Pop Poll in het Sportpaleis. Dit vonden wij bijzonder jammer. Om de pijn te verzachten ging Lien Van De Kelder wel naakt op verzoek van Wim Helsen, die dat bij haar thuis kwam waarnemen. En zoals dat tegenwoordig gaat, verschijnen zulke geënsceneerde privé-aangelegenheden onmiddellijk in de kranten en op You Tube. Voor de media was de naaktheid van Lien Van De Kelder immers bestemd. Op het filmpje konden wij echter, in tegenstelling tot Wim Helsen, slechts een glimp van haar naakt vlees opvangen. Ook dit vonden wij jammer. Wij consumeren het liefst grote bergen bloot vrouwelijk vlees.

De humor van Wim Helsen haalt kracht uit het overdrijven van herkenbare situaties, in die mate dat die meestal pijnlijk grappig worden. Het zou dan ook bijzonder flauw zijn aanstoot te nemen aan zijn verlustigend voyeurisme. Het zou bovendien van weinig gevoel voor humor getuigen om kritiek te leveren op zijn denigrerende vocabulaire voor het vrouwelijk geslachtsorgaan - 'foef', 'grot', 'landingsbaan' of hoe noemen ze dat in Leuven?' Dit zou zijn wat feministen doen en het is bekend dat die inderdaad geen gevoel voor humor hebben. Wij daarentegen dragen al lang geen tuinbroeken meer en voelen ons vrij.

Maar waarom is het precies zo geestig als Wim Helsen als oversekste gluurder zijn lusten botviert op een bedeesd, braaf meisje als Lien Van De Kelder? De sketch zoekt de grenzen op van een alom bekend gegeven: hitsige man geilt op blote vrouw. Wij zijn hiermee vertrouwd omdat de media onze lusten en fantasieën voedt met stapels weerloze naakte vrouwen. Terwijl we met de sketch lachen, zien we tevens onze stoutste dromen waargemaakt. Zonder klaarblijkelijk last te hebben van onze politieke correctheid, kan Helsen openlijk geilen op Lien Van De Kelder. Tegelijkertijd is de hele situatie zo overdreven, dat het grote cliché van de vrouw als lustobject danig de aandacht trekt.

Het kijken naar de voyeur Wim Helsen herinnert aan de scheve relaties die doorgaans bestaan tussen oversekste gluurders en weerloze meisjes. Wij waren al zo vertrouwd met het kijken naar blote vrouwen dat we niet meer opmerkten hoe gênant zo'n situatie eigenlijk is. Bovenal bevestigt de mediahype rond de naaktheid van Lien Van De Kelder, door Helsen tot onderwerp van humor gemaakt, dat vrouwen vandaag vrije bewegingruimte hebben, maar dat we ze in de media toch bij voorkeur al naakt bewegend zien. Liefst nog zonder dat ze daarbij hun mond opendoen. Onder het motto 'U vraagt, wij draaien' speelt een schone deerne daar graag op in. Indachtig dat haar bestaan als actrice in grote mate afhangt van haar succes bij het publiek, doet zij met graagte een naakt huppelpasje.

Even herkenbaar en geestig als de sketch, was het onlangs verschenen Slummy Mummy - ploetermoeder - van de Engelse Fiona McNeill. Het boek, meteen een bestseller in Engeland, beschrijft de waanzin van het leven van een werkende moeder, die heen en weer crosst tussen allerhande verplichtingen en verwachtingen en bij tijd en stond verzuipt in het multitasken. Volgens een artikelenreeks in Humo voelde Axelle Red, en veel Vlaamse vrouwen met haar, zich als ploetermoeder verplicht te voldoen aan het ideaal van succesvolle carrièremoeder. Axelle Red komt tot de conclusie: 'Ik voel me gefopt door het feminisme.' Dat het recht op werk voor vrouwen afgedwongen is door het feminisme, daaraan zal niemand twijfelen. Maar dat de kinderzorg ook nog steeds vrijwel uitsluitend op vrouwenschouders blijft drukken, betekent wellicht dat vrouwen beperkter in hun doen en laten zijn dan doorgaans wordt aangenomen, ondanks het feminisme. Maar dit openlijk zeggen is not done. Het feminisme is niet cool meer.

In de media is er voor elke naakte Lien een gesluierde moslimvrouw als tegenhanger. Zoals de Leuvense onderzoekster Bambi Ceuppens onlangs opmerkte in een interview met De Standaard, 'blijkbaar kunnen vrouwen er wel zelf voor kiezen om uit de kleren te gaan, maar ze kunnen er niet zelf voor kiezen hun haar te bedekken.' Blote borsten en een hoofddoek samen stellen de modale mediaconsument gerust. Ze kunnen makkelijk worden ingepast in conventionele opvattingen over cultuurverschil. Dat Vlaamse vrouwen naakt en vrolijk rondhuppelen, maar dat het met de emancipatie van allochtone vrouwen erg gesteld is, bevestigt de conventionele hiërarchie tussen de 'eigen' en de 'andere' cultuur in het voordeel van de eerste.

Als de hoofddoek al een symbool voor de onderdrukking van de moslimvrouw zou zijn, dan is de naaktheid van Lien Van De Kelder en het geploetermoeder van Axelle Red bovenal emblematisch voor hoe het tegenwoordig Vlaamse vrouwen vergaat. Zij hijsen zich even zo zeer in een knellend corset van opgelegde eisen. Het is dan ook curieus dat de hoofddoek als kwaadaardige rariteit uitvoerig besproken wordt in het publieke debat, terwijl geen haan kraait naar het gehypte Vlaams vrouwelijk naakt dat ons om de oren wordt geslagen. De veronderstelling dat het feminisme een verworven recht is in Vlaanderen heeft alles te maken met het hoofddoekendebat. Hetzelfde geldt voor de veronderstelling dat naaktheid en geploetermoeder geen keurslijven zouden zijn. Laat alle Vlaamse politici, filosofen en intellectuelen zich daar eerst maar eens over uitspreken, vooraleer zij zich opnieuw zo hard zorgen maken over de hoofddoek.

Sarah De Mul is postdoctoraal navorser literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden en Antwerpen