han03 oktober 2006 – 17:11

ER hebben zich, geheel volgens verwachting, zoals zwaluwen bij valavond, critici aangediend van 0110. ,,Al wie kanttekeningen durft te maken, wordt onverbiddelijk terechtgewezen'', schreef Bart Brinckman zaterdag verongelijkt, in De Standaard . Ik voelde dat aan als - hoe zal ik het noemen? - een onverbiddelijke terechtwijzing. Nota bene in een stuk dat zich er verder over beklaagt dat het in Vlaanderen maar niet wil lukken met de dialoog.

Hoe zit dat nu eigenlijk? Men mag dus wél kanttekeningen plaatsen bij een initiatief? Maar als je bij die kanttekeningen ook zélf een kanttekening durft te plaatsen, dan bewijs je, ik citeer nu Tom Naegels, ,,de onverdraagzaamheid van de verdraagzamen...'' (DS 23 september) ? Met andere woorden: als een politicus tegen Tom Barman en Arno Hintjens zegt ,,Shut the fuck up!'' - bijvoorbeeld omdat hun actie hem drie stemmen kost! - dan mag ik daar in Knack Focus niet over opmerken dat zo'n argument geen brandhout snijdt. ,,Als één dagje zang en dans je al stemmen kost, dan deugen je argumenten wellicht niet.''

Dat had ik dus niet mogen zeggen. Dat is een onverbiddelijke terechtwijzing. Ik had helemaal niets mogen zeggen. Rechtse politici, evenals de 'Weg-met ons!'-progressieven die hen tegenwoordig zo gretig naar de mond kwekken, eisen blijkbaar het soort debat waarbij zij met luide stem en donderende vuistslag om het even welk oordeel mogen vellen. Maar als je ook maar één tegenargument terugfluistert, liggen ze al over de grond te rollen van ellende. Want, volgens Bart Brinckman, hebben ze dan ,,het vooruitzicht gekregen om bekleed met pek en veren te worden weggedragen''.

Ik vind dat, behalve ronduit kinderachtig, ook een onjuiste voorstelling van zaken. Mijn collega en huidig stadsdichter Bart Moeyaert is daar het beste bewijs van. Hij schreef een gedicht over 0110 maar staat liever niet op een podium. Dat is zijn goede recht, en ik steun hem ten volle in dat recht én in die beslissing. Zoals ik dat trouwens van eerstaf heb bepleit in het ene artikel in de ene krant, De Morgen , waarin werd geprobeerd om een hetze rond Bart Moeyaert te creëren, nog wel terwijl hij op huwelijksreis was en niet zelf kon reageren. Dat vond ik nog het lafste.

Maar behalve dat ene artikel werd daarna hooguit nog één zin uit één persoonlijke blog geciteerd, van één recensent die niets te maken heeft met 0110, en er verscheen één gelijkgestemde lezersbrief. In de beide gevallen met zelfs wat steekhoudende argumenten, die me evenwel niet van mening deden veranderen.

Eén kritische zin uit één blog, één lezersbrief, en één artikel met nota bene nog een steunbetuiging van mij ook: als dít al gelijk moet staan met ,,weggedragen worden, bekleed met pek en veren''? Hoe moet je dan de behandeling nog omschrijven die de voltallige Vlaamse pers in petto had voor minister Laurette Onkelinx? Dat zij in een baan om de planeet is gebracht, met een fusee in haar reet, en bekleed met het West-Vlaamse mestoverschot? Dat komt zelfs aardig in de buurt van de werkelijkheid. Bij Bart Moeyaert is die werkelijkheid totaal anders. Ik ken intussen al meer mensen die de zogenaamde rel uitriepen tot een heksenjacht, dan dat er ooit mensen zogenaamd op jacht zijn gegaan. Self-fulfilling prophecy is van alle tijden, zeker als legitimatie om zelf op heksenjacht te gaan.

Alle kopstukken van 0110, zonder uitzondering, en alvast ikzelf ook, hebben er juist overal, tot in La Libre Belgique toe, op gehamerd dat niemand erop mocht worden aangekeken als ie niet zou deelnemen. We mochten hameren wat we wilden, Tom Naegels - hij klonk opgelucht, alsof zijn analyse van twaalf jaar geleden toch nog steeds een béétje klopte - doorzag onze snode motieven: ,,De verdraagzamen buitelden (weer eens) over elkaar heen. Altijd klaar om elkaar een dolk in de rug te steken, om zo zelf te kunnen schitteren als grootste democraat van allemaal.'' Het is maar wat je een dolk in de rug noemt. Met overigens krák dezelfde ambitie.

Ik zeg dit in alle liefde, hoor. Maar daarom niet minder gemeend.

Bart Brinckman, chef Wetstraat van zijn krant, had twee volle pagina's om zijn punt te maken over 01.10. Geen wonder. Eerst moest ook hij de onbestaande rel rond Moeyaert van stal halen. Om zijn punt voort te zetten moest hij - ik verzin het niet - Karel de Gucht opvoeren als een parttime gauchist. (,,Karel draagt links!'' juicht Brinckman. Kennis is macht.)

Om zijn punt nog meer in de verf te zetten moest Brinckman zelfs de imponerend bedoelde vakterm 'repressieve tolerantie' opduikelen. Hij wees hem wel toe aan de verkeerde filosoof - tenzij de schuilnaam van Herbert Marcuse tegenwoordig Ad Verbrugge is - om vervolgens ook de term zélf compleet averechts te gebruiken.

'Repressieve tolerantie' - je vindt dat gewoon op Wikipedia - doet zich voor wanneer het establishment een plaats gunt aan ongewenste ideeën, in de hoop ze onschadelijk te maken door uitholling en gewenning. In een Vlaamse context zou dat betekenen: doorbreek dat cordon sanitaire, en verbrand het Vlaams Belang aan de macht - in de hoop dat het gezag en onze rechtstaat zich niet verbranden aan het Vlaams Belang.

Bij Brinckman - ik zou bij god niet weten waarom - betekent 'repressieve tolerantie' precies het tegenovergestelde. Het schofferen, uitspuwen en buitenspel zetten van de Belangkiezer. En dit uitsluitend en alleen door 'het linkse kamp'. In zijn betoog wordt repressieve tolerantie opeens 'repressie, uitgevoerd door toleranten'. De toleranten, u weet wel - die hersenloze, politiek correcte idiotenkliek van de Linkse Sekte, die ,,zich bezondigt aan schuldig verzuim'', die ,,de complexiteit ontkent van een beschavingsfenomeen'', die ,,lijdt aan verdwazing, onmacht en een soms totalitair denken'', en wier ,,defaitisme een acute vorm van gemakzucht benadert.''

Over uitspuwen gesproken. Wat het Vlaams Belang volgens Brinckman is voor het 'linkse kamp', is dat 'linkse kamp' voor hemzelf.

Daarmee is de reeks pijnlijke parallellen niet afgelopen. De onmacht, de verwarring en de gemakzucht van links - het zijn maar enkele projecties van wat Bart Brinckman zelf tentoonspreidt zodra hij, op het eind van zijn twee bladzijden, eindelijk zijn punt probeert af te ronden. Nu ja, áfronden. Zijn punt valt dood, zoals een zwaluw die tegen een venster van gewapend glas is geknald. In een aanval van gemakzucht en defaitisme weet hij het opeens ook allemaal niet goed meer. 'Theoretisch' blijft het cordon wel verdedigbaar - maar wie het ook dàºrft te verdedigen, zoals Walter Zinzen, wordt op zijn nummer gezet en afgewezen. In de praktijk ziet Brinckman wel wat oplossingen. Niets concreets, wel een jongleernummer met woorden uit de sfeer van de reborn tsjeef . ,,Nederigheid'', ,,creativiteit'', ,,noeste arbeid'' en - jawel - heel veel ,,dialoog''. Politici moeten gewoon eens wat meer een klapke doen met mekaar, het cordon moet daarbij niet per se doorbroken worden, maar als het ergens gebeurt? Alla! Ik citeer: ,,Het is geen prettige gedachte, maar de wereld zal er niet door vergaan.''

Dit schrijft een van onze politieke topjournalisten, ter afronding van wat hij kort daarvoor zelf een complex beschavingsfenomeen heeft genoemd. In een artikel waarbij hij, Tom Naegels bijvallend, de doelstellingen en de ordewoorden van 0110 op zijn minst warrig noemde, en vooral zo algemeen dat ze niets meer betekenen. Verdraagzaamheid en antiracisme? Dat zijn twee 'containerbegrippen', dixit Naegels, twee lege wollen kousen die iedereen naar believen kan invullen, en iedereen bedoelt iets anders met zijn invulling, en daarom is de boodschap geen boodschap meer.

Wat had 01.10 dan wel moeten kiezen als ordewoorden? 'Nederigheid?' 'Noeste arbeid?' 'Creativiteit?' Geef mij dan maar verdraagzaamheid en antiracisme. Die vind ik in vergelijking behoorlijk duidelijk én redelijk concreet, en ik verwed er een journalistenwedde om dat meer dan de helft van de Vlamingen weet waar die termen ideologisch voor staan.

Volgens mij zijn ze zelfs gewoon té duidelijk, en durft daarom geen enkele partij ze nog hoog en zichtbaar in het vaandel te voeren. Wat me meteen op mijn laatste punt brengt. Een politieke columnist en een politieke journalist eisen van kunstenaars een ideologische duidelijkheid die ze zelfs van politici niet meer verwachten. Of denkt u werkelijk dat bijvoorbeeld het containerbegrip 'respect' op dezelfde manier wordt ingevuld door enerzijds Eminem, en anderzijds de geit van Yves Leterme? Lokaal is de slogan van CD&V uitgebreid tot: 'Respect voor 't Stad - Meer van dat!' Heel eerlijk? Dat slaat mij niet plat.

Groen!: 'Zet het licht op Groen!'

VLD: 'Sterke schouders onder de toekomst'

Vlaams Belang: 'Leefbaar Antwerpen!' Alsof iemand zou kiezen voor een onleefbaar Antwerpen.

Edegem Anders: 'Zin in iets anders?'

Ludo van Campenhout: 'Life is not a sprint, it's a marathon!'

Parick Janssens: 'Patrick'. Wat ik daarbij mis, is wat politieke saus.

Freddy Willockx: 'Veel gedaan - Nog veel te doen'. Ik zou het zelf niet beter kunnen samenvatten, oog in oog met onze complexe beschavingsfenomenen.

Tom Lanoye is romanschrijver, dichter, columnist en performer. Hij sprak deze tekst zondagochtend uit bij de aftrap van het literaire luik van 0110 in de Antwerpse Monty.