Raf Custers26 november 2005 – 00:42

Congo heeft volgens Rene Ngongo 125.000 miljoen hectaren tropisch woud. Ngongo werkt voor de Congolese ngo OCEAN (Organisation Concertée des Ecologistes et Amis de la Nature). De maatschappij Safbois (Société Africaine du Bois) verkreeg een concessie voor de uitbating van 235.000 hectaren woud in het Isangi-territorium in de Oostprovincie, op zo'n 120 kilometer ten Westen van de provinciehoofdplaats Kisangani. De concessie is strijdig met een op 14 mei 2002 afgekondigd moratorium.

Safbois behoort tot de in Congo erg machtige Amerikaanse Blattner-groep geleid door de broers Elwyn en David Blattner. De groep zit niet alleen in de houtkap maar heeft in Congo ook grote belangen in de luchtvaart, het transport over de Congo-stroom (hij verhuurt naar verluidt schepen aan de VN-vredesmissie MONUC), een bandenbedrijf en verzekeringen. Vorige zomer werd Blattner genoemd als één van de drie kandidaat-overnemers van BCDC, de grootste commerciële Congolese bank, een filiaal van de Belgolaise-bank. Concurrenten voor de overname waren de beruchte Belgische zakenman George Forrest en de Indiase Rao-bank.

Mogelijk heeft Blattner de concessie gekregen omdat de groep zich bij de Congolese instanties en in de eerste plaats de bevoegde minister sympathiek heeft gemaakt. Men mag niet vergeten dat Congo een langdurige oorlog achter de rug heeft, waar mafieuze netwerken zich enorm hebben verrijkt met de plundering van Congolese rijkdommen, en, van de andere kant, dat de meeste politici enkel voor eigen gewin op postjes jagen.

Eénzijdig protocol
Volgens René Ngongo doet Safbois in Isangi totaal waar het zin in heeft. Het gebied telt 15.700 km2 en ruim een half miljoen inwoners. Drie gemeenschappen hebben direct met de praktijken van de Blattners te maken gekregen: de c'collectivités' van Baluolambila, Bambelotu en Kombe.

Safbois heeft in het oerwoud geprospecteerd en is er met zware machines aan de slag gegaan. Zo heeft de firma volgens Ngongo de lokale cheffen voor voldongen feiten geplaatst. Op 15 september 2004 hebben die cheffen een protocol met Safbois ondertekend, waaronder de firma zelf evenwel nooit haar handtekening heeft gezet.

Het protocol zegt dat Safbois een zagerij zal oprichten om boomstammen te verwerken. Het zegt verder onder meer dat er ter plaatse arbeidskrachten aangeworven zullen worden, dat wegen en scholen hersteld zullen worden en dat er vier moto's aangekocht zullen worden (één voor het territorium-Isangi en drie voor de collectivités of gemeenschappen).

De meeste toezeggingen worden niet gerealiseerd, en er komt protest vanwege de bevolking die ook de lokale cheffen viseert. Op 28 februari 2005 doen zij hun beklag bij de provinciegoeverneur Theo Baruti. Safbois antwoordt blijkbaar nog dezelfde dag. De firma zegt dat ze een concessie van 25 jaar heeft èn dat ze haar sociale verplichtingen in de tijd zal spreiden. René Ngongo merkt daarbij op Safbois, alvorens het in Isangi met de houtkap begon, actief was in Bikoro in de Evenaarsprovincie "waar het enkel ruïnes en een woestenij heeft achtergelaten".

Ngongo komt nu met een lange lijst van klachten tegen Safbois: het gebruiksrecht van het woud is niet gerespecteerd, Safbois heeft arbeidskrachten van elders aangevoerd, de zagerij is er nooit gekomen, het dagloon bedraagt $0,33; Safbois geeft ook geen enkele compensatie voor de velden, fruitbomen, begraafplaatsen en de markt die het heeft vernield en betaalt geen "oppervlaktetax".

De firma kapt wel hout buiten haar concessie en veel meer dan toegestaan in haar vergunning, en met name ruim 4000 m3 afromosia (in plaats van 117 m3), 478 m3 Iroko in plaats van 117 m3 en 244 m3 Sapelli in plaats van 11 m3.

Slavernij
Andere onderzoekers melden nog een aantal hoogst merkwaardige bijzonderheden. Om te beginnen is Safbois zich blijkbaar tegen kritiek aan het indekken. De firma zou namelijk een overeenkomst gesloten hebben met het World Wildlife Fund. Het WWF zou in Isangi gaan toezien op de houtkap-technieken van Safbois en in ruil een certificaat van ecologisch verantwoorde bosbouw afleveren. Vreemd is, zo wordt ons gezegd, dat Safbois in Congo de enige houthakkersfirma is met wie het WWF tot dusver samenwerkt.

Vooral sociaal gesproken zouden Safbois en de Blattner-groep zich echter aan schandalige praktijken schuldig maken. Daarbij merkt een bron op dat de houtkap gedirigeerd wordt door David Blattner terwijl zijn oudere broer Elwyn de plantages exploiteert die aan de bosconcessie grenzen of er helemaal door omsloten worden. Van die plantages komt er cacao, zo wordt ons gezegd, onder meer voor de chocolade van Callebaut, èn ook palmolie. De bewoners van de plantages zouden als halve slaven worden behandeld. Als er in iemands huis palmolie wordt aangetroffen, wordt die persoon als een dief beschouwd.

Volgens René Ngongo wordt de ondervoeding onder de lokale bevolking zo erg wordt dat het Wereldvoedselprogramma er twee projecten opstart. Het valt af te wachten waar de voedselhulp van het WFP in dit geval vandaan komt, maar al te vaak bestaat ze uit maïsmeel en olie die door de Verenigde Staten via humanitaire hulp wordt gedumpt. Terwijl er ter plaatse alvast palmolie voorhanden is.