Erwin Lormans (Filmmagie)18 oktober 2006 – 14:47

Vier Maghrebijnen engageren zich voor de bevrijding van hun (tweede?) vaderland dat ze nooit gezien hebben, elk met eigen verwachtingen. Yassir hoopt geld te verdienen, Messaoud wil de discriminatie in Algerije ontvluchten door in Frankrijk te huwen, Saïd hoopt in het leger een familie te vinden en Abdelkader droomt van meer Frans respect na de oorlog. Na gevechten in Marokko en bij Monte Cassino, bevrijden ze Frankrijk van de Provence noordwaarts tot in de Elzas.

Filmer Bouchareb (Cheb, 1990) schetst een beklijvend portret van vier tirailleurs (inlandse infanteristen) die vrijwillig en onvoorwaardelijk bereid waren hun leven te geven voor de bevrijding van Frankrijk, maar door hun Franse oversten gediscrimineerd en door hun mère-patrie schromelijk vergeten zijn. Ze werden gebruikt als kanonnenvlees, hadden recht op verlof, boots noch promoties en kregen minder soldij en eten dan de Fransen. In 1959 werden de pensioenen van de Maghrebijnen door de Franse regering bevroren en hoewel de maatregel in 2002 werd opgeheven, wachten vele oud-strijders door politiek gekonkel nog altijd op hun loon.

Bouchareb realiseerde na tien jaar wachten een ambitieus en meeslepend drama over een stukje geschiedenis dat door Frankrijk in de vergeethoek is gedrongen maar deel uitmaakt van het collectieve geheugen van miljoenen Noord-Afrikanen.

Bouchareb: “Meer dan 10% van de Franse bevolking is van Maghrebijnse oorsprong. Hun groot- en overgrootouders hebben voor Frankrijk hun bloed vergoten. De film is niet alleen een legitimatie van hun aanwezigheid in Frankrijk maar kennis van het verleden is voor de hedendaagse generatie ook een conditio sine qua non om hun heden en toekomst te voeden”.

INDIGàˆNES is dan ook belangrijker door het aankaarten van deze weggemoffelde realiteit dan door zijn filmische kwaliteiten. De narratieve opbouw is rechtlijnig en speelt in op de emoties van de kijker. Wat niet wegneemt dat je meer dan 2 uur lang een beklijvend, en bij momenten schrijnend, visueel verbluffend stukje cinema krijgt voorgeschoteld, met epische dimensies, overgoten met een knappe westers en Arabisch gemixte soundtrack. Gedragen door een schitterende – in Cannes bekroonde – ensemblecast.

Bouchareb baseerde zich op ware feiten: “Bij gebrek aan voldoende officiële bronnen heb ik vooral gesproken met oud-strijders, zowel indigènes als Fransen. Ik had gesprekken in Bordeaux, Marseille en Nantes maar ook in Algerije, Marokko en Senegal. Toen besefte ik dat het niet het verhaal van één man kon zijn maar van een heel continent. De protagonisten zijn door hun relaas geïnspireerd: Yassir en Saïd bestaan, de twee anderen zijn een combinatie van verscheidene getuigenissen. Hun angsten, ambities en dromen wilde ik centraal stellen. Ik koos bewust niet voor een documentaire maar voor klassieke fictie die de kijker kon raken”.

De relatie tussen Fransen en indigènes wordt op een geloofwaardige manier opgeroepen en ook nevenpersonages hebben hun dramatische waarde. Sergeant Martinez bijvoorbeeld is het prototype van de pied-noir die zijn afkomst angstvallig verborgen houdt en zich schuilhoudt achter autoriteit en carrière. Love-interest Irène onthult het bestaan van censuur. Bouchareb: “Na de oorlog huwden vele soldaten in Frankrijk. Maar de overheid hield relaties van Franse vrouwen met kolonialen tegen omdat ze een terugkeer zouden in de weg staan. De censuur van het zogenaamde deuxième bureau zorgde er trouwens voor dat de post niet aankwam”.

INDIGàˆNES is een film die een gat in de Franse geschiedschrijving opvult en wonden uit het verleden opnieuw openrijt. Een film ook die de migranten uit de banlieues een positieve spiegel voorhoudt en discussies over racisme en ander onrecht voedt. Een meer dan noodzakelijke film dus.

Sinds 4 oktober in de zalen.

Deze en andere filmrecensies vind je in het oktober-nummer van het maandelijkse filmtijdschrift Filmmagie.