arch/ive/ief (2000 - 2005)

Volgens de Israelische vredesactivist Uri Avnery bedreigt een groot fascistisch kamp de democratie van Israel. Lees hieronder zijn commentaar.

De afgelopen weken brandt er een rode lamp in mijn hoofd dat een woord in grote Gotische letters doet oplichten: Weimar.

Als 9-jarige jongen was ik ooggetuige van de ineenstorting van de Duitse Republiek die na de Eerste Wereldoorlog in het leven was geroepen. Deze werd de Weimar Republiek genoemd, omdat de grondwet ervan was geschreven in de stad van de twee grootheden uit de Duitse cultuur: Goethe en Schiller. Een paar maanden na de ineenstorting zijn we Duitsland uitgevlucht waarmee we onze levens hebben gered.

Sinds dat moment staan beeld en geluid van de ondergang van de republiek in mijn geheugen gegrift. Ik heb honderden boeken over dit onderwerp gelezen. De grote vraag die me sindsdien achtervolgt, en waarop ik tot op de dag van vandaag geen antwoord weet, luidt: hoe heeft zoiets kunnen gebeuren? Hoe heeft een stel misdadigers met zo'n inhumane ideologie het land over kunnen nemen? Een land dat in die tijd misschien wel het meest cultureel ontwikkelde land ter wereld was.

In 1960, aan de vooravond van het proces tegen Eichmann, heb ik hier een boek over geschreven. 'Kan het ook hier gebeuren?', zo luidde de prangende slotvraag. Vandaag de dag kunnen we niet langer een antwoord op deze vraag ontwijken: ja, het kan ook hier gebeuren. Als wij ons gedragen zoals de mensen in Weimar zullen we hetzelfde lot ondergaan als de mensen van Weimar.

Holocaust taboe

Ik heb in het verleden altijd geweigerd om deze analogie te gebruiken. Er heerst een taboe op nazi-Duitsland. Omdat niets ter wereld kan worden vergeleken met de holocaust, mogen er geen vergelijkingen worden gemaakt met het Duitsland van die tijd.

Slechts zelden is dit taboe doorbroken. David Ben Goerion noemde Menachem Begin ooit 'een volgeling van Hitler'. Begin op zijn beurt noemde Yasser Arafat 'de Arabische Hitler' en Gamal Abdel Nasser werd in Israël als 'Hitler van de Nijl' bestempeld. Professor Yeshayahu Leibowitz sprak op provocerende wijze over 'Juedeo-Nazi's' en vergeleek de speciale eenheden van het Israëlische leger met de SS. Maar dit waren allemaal uitzonderingen. In het algemeen werd het taboe gerespecteerd.

Maar nu niet meer. In hun strijd tegen de 'verdorven' Israëlische democratie hebben de kolonisten symbolen van de holocaust geadopteerd. Zij dragen opzichtig de gele ster die de joden van de nazi's moesten dragen voordat ze werden uitgeroeid. De kleur geel is nu alleen vervangen door oranje. Zij krassen hun identiteitsnummer in hun bovenarm, zoals de nazi's de gevangenen van Auschwitz tatoeëerden. Ze noemen de Israëlische regering de 'Jodenraad', naar de joodse raden die door de nazi's in de getto's waren aangewezen, en vergelijken de ontruiming van de kolonisten uit Gush Katif met de deportatie van de joden naar de dodenkampen. Dit alles is rechtstreeks op de televisie te volgen.

Bedreiging

Er is dus geen enkele reden om er nog langer doekjes om te winden: een groot fascistisch kamp bedreigt momenteel onze democratie. Wat onlangs in Israël is gebeurd is geen legitiem 'protest' en ook geen democratische poging om de publieke opinie te beïnvloeden om zodoende de beslissing van de regering en het parlement te veranderen. Het was zelfs geen campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid door een minderheid die een poging onderneemt het besluit van een meerderheid te veranderen. Nee, het is veel meer dan dat: het is het begin van een poging om door middel van geweld de democratie zelf ten val te brengen.

De Israëlische democratie te confronteren is het hoofddoel van de kolonisten geworden. Onlangs hebben we tienduizenden van hen gezien en we ontkomen er niet aan onder ogen te zien dat dit een revolutionaire beweging met een revolutionaire ideologie is, die revolutionaire middelen gebruikt.

Wat behelst deze ideologie? Het is keer op keer op luide toon verkondigd door de woordvoerders van de beweging: God heeft ons dit land gegeven. Al het land en zijn opbrengsten behoren ons toe. Iedereen die ook maar één vierkante meter daarvan weggeeft aan buitenlanders (bedoeld worden de Arabieren die hier al generaties lang wonen) schendt de wetten van de Torah. De Torah is bindend. Alle overheidsbesluiten, door het parlement aangenomen wetten en uitspraken van de rechtbank zijn nietig en ongeldig als zij in strijd zijn met het woord van God, zoals dat ons kenbaar is gemaakt door de rabbijnen, die boven de ministers, parlementsleden, de rechters van het Hooggerechtshof en de legerofficieren staan. Net als in het fundamentalistische Iran van Khomeini.

Eliminatie

Een groot deel van de kolonistenbeweging staat openlijk achter het gedachtegoed van Meir Kahane, wiens gezicht prijkt op de shirts, vlaggen en posters van de marcherende kolonisten. Kahane preekt openlijk wat veel van de kolonisten, misschien wel de meeste, privé zeggen: dat God hen niet alleen dit land heeft beloofd, maar ook beval de niet-joodse inwoners uit te roeien (volgens het boek Joshua). Er is immers geen plaats voor hen. Als de niet-joodse inwoners door de terreur niet uit zichzelf vertrekken ('vrijwillige deportatie') moeten ze worden geëlimineerd. Of, zoals één van de rabbijnen het onlangs op tv verkondigde: ,,Als ze niet vertrekken moeten ze 'de prijs betalen'.'' Uiteraard worden daarmee ook de 1.250.000 Arabische burgers van Israël bedoeld.

Een van de leiders van de mars, Tsviki Bar-Hai, verklaarde op tv: ,,De strijd gaat om het karakter van de staat Israël.'' Van de vele duizenden die we op tv zagen droeg 99 procent keppeltjes en velen hadden baarden en pijpenkrullen. De vrouwen droegen lange jurken en bedekten hun haar. Het zijn allen 'born-again joden' of zij behoren tot het 'nationaal-religieuze' kamp, een nationalistisch-messianistische sekte die gelooft dat zij de weg naar de 'verlossing' voorbereiden. Het moet iedereen duidelijk zijn: in Israël heeft het joodse geloof een mutatie ondergaan, die zijn gezicht totaal heeft veranderd.

Fascisme

Er bestaat geen eensluidende wetenschappelijke definitie van het begrip 'fascisme'. Ik denk dat het de volgende onderdelen bevat: het geloof in een superieur volk (uitverkoren volk, superieur ras), een complete afwezigheid van morele verplichtingen ten opzichte van anderen, een totalitaire ideologie, de ontkenning van het individu behalve als deel van de natie, minachting voor democratie en een cultuur van geweld. Volgens deze definitie is een groot deel van de kolonisten fascistisch.
Er wordt wel beweerd dat de Weimar Republiek niet door de 'bruinhemden' omver is geworpen, maar dat het uit zichzelf is ingestort omdat er bijna niemand bereid was op te staan en het te verdedigen op het moment van de waarheid.

Onlangs zijn duizenden 'oranjehemden' opgetrokken naar Gush Katif, als een verre echo van de 'Mars op Rome' in 1920 van Benito Mussolini's 'zwarthemden' die de Italiaanse democratie om zeep hielp. Zo'n 20.000 soldaten en politiemensen waren gemobiliseerd om hen tegen te houden. Op het eerste gezicht lijkt het leger en de politie het gewonnen te hebben aangezien de oranjehemden de Gazastrook niet hebben kunnen bereiken. Maar drie dagen lang hebben de rebellen onder de brandende zon het Israëlische publiek hun vastberadenheid, eenheid en discipline laten zien.

Er was een kakofonie van geluiden te horen. De kolonisten schreeuwden, hun gehersenspoelde kinderen krijsten, de zwetende baby's huilden in hun moeders armen, de leiders hielden toespraken, leger- en politieofficieren deelden bevelen uit. Slechts één stem was afwezig: de stem van het Israëlische publiek.

Stilzwijgen

Gedurende deze drie rampzalige dagen heeft geen enkele vooraanstaande intellectueel, geen schrijver zoals S. Yishar, Amos Oz, A.B. Yehoshua of David Grossman, geen belangrijke hoogleraar, geen dichter of artiest, zijn stem laten horen tegen de kolonisten en hun bondgenoten. De vele persoonlijkheden die in het verleden in de val van 'verzoening' met de kolonisten en 'culturele verdragen' met extreem religieus rechts zijn gelopen, durfden zich nu te manifesteren en te wijzen op het grote gevaar voor onze democratie. Een van hun excuses was dat ze niet graag gezien wilden worden als aanhangers van Ariel Sharon.

Niet één van de grote, publieke organisaties - van de Kamers van Koophandel tot de Vereniging van Journalisten en wetenschappelijke instituten - vond het nodig op te komen voor de democratie, terwijl de oranje militanten op alle tv-zenders waren te zien, zonder dat de omroepen een poging ondernamen tegengeluiden te laten zien en horen. De Stilte van de Schapen. De Stilte van Weimar.

Ik hoop dat dit zal veranderen zodra de confrontatie zijn climax zal bereiken. Ik hoop dat de Israëlische democratie de verborgen kracht die zo tragisch afwezig was in Weimar, in zichzelf zal vinden. Maar zolang moedige mensen niet het alarmsignaal blazen, en de zwijgende meerderheid niet bereid is de stilte te doorbreken en in stem en kleur haar standpunt in te nemen, zal dit niet gebeuren.
Anders zal de 'Mars naar Gush Katif' een voorbode zijn van de 'Mars naar Jeruzalem'.

Uri Avnery is woordvoerder van de Israëlische vredesgroep Gush Shalom. Vertaling: Bart Nooy (Sivmo).

Blauw-witte tegencampagne Circa 2.000 tegenstanders van de voorgenomen ontmanteling van joodse nederzettingen in de Gazastrook hebben zich illegaal toegang verschaft tot het grote blok van nederzettingen Gush Katif. Volgens de media hebben de demonstranten militaire controleposten omzeild en maken ze zich op voor een confrontatie met politie en leger. Israël wil vanaf 17 augustus alle nederzettingen in de Palestijnse strook ontmantelen en alle militairen terugtrekken. Veel joodse kolonisten en een grote groep binnenlandse en buitenlandse sympathisanten hebben aangekondigd zich met hand en tand te zullen verzetten tegen de ontruiming. De Israëlische strijdkrachten grendelden de strook kortgeleden af om te voorkomen dat de tegenstanders massaal naar Gaza kunnen oprukken. Een brede coalitie van vredesgroepen en andere organisaties zijn een grote campagne gestart tegen het 'oranje' protest van de kolonisten. In deze zogenaamde 'War of Colours' willen zij Israël blauw-wit kleuren en laten zien dat een meerderheid van de Israeli's genoeg heeft van de gijzelingspolitiek van de kolonisten. Bovendien zal er na de ontruiming van de Gazastrook een begin moeten worden gemaakt met de ontruiming van de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Gush Shalom is één van de initiatiefnemers van deze campagne en is momenteel druk bezig blauw-witte lintjes te verspreiden over het hele land, alsmede advertenties in grote Israëlische bladen te plaatsen. De vredesgezinde krachten in Israël realiseren zich dat het vuur nu heet is, een paar weken voordat de eerste ontruimingen zullen moeten plaatsvinden. Zij willen dit moment gebruiken om een duidelijke grens te trekken. De organisatie Sivmo (Steuncomité Israëlische Vredesgroepen en Mensenrechtenorganisaties) wil hieraan vanuit Nederland een steentje bijdragen. Men vraagt om donaties voor de blauw-witte lintjescampagne: giro 6181625, t.n.v. St. SIVMO in Amsterdam o.v.v. 'blue ribbon campaign'. Website: http://www.xs4all.nl/~sivmo/