Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

[Boek] Dood van een monnik – Alon Hilu

[Boek] Dood van een monnik – Alon Hilu

Historici moeten zich aan de feiten houden. Soms zijn die schaars en kan er alleen vluchtig genoteerd worden dat iets gebeurd is. Het wat kennen we dan wel, maar het waarom blijft uit. Zelfs bij historische gebeurtenissen waar massaal veel feitelijke gegevens voorhanden zijn, lukt het lang niet altijd om de waaromvraag te beantwoorden. Waarom haatte Hitler de joden zo ontzagwekkend sterk dat hij ze tot de allerlaatste wilde uitroeien? De geschiedschrijvers moeten het antwoord schuldig blijven, want er zijn vooralsnog geen feiten die die haat kunnen verklaren.

auteur_93017.jpg

Schrijvers zijn niet gebonden door de feiten. Zij kunnen een stap verder gaan en speculeren, hun fantasie aan het werk zetten terwijl zij de feiten bestuderen en een mogelijk antwoord laten groeien. Ze geven de feiten een plaats en daarmee misschien ook wel wat rust. Zo een boek schrijven, vereist van een schrijver de nodige nederigheid. Een groot schrijver, blijft een kleine mens en die kleine mens moet zijn grenzen kennen. Wie, zoals Alon Hilu in « Dood van een monnik », schrijft over relatief onbekende gebeurtenissen heeft dat goed begrepen. Wie zichzelf belangrijk genoeg acht om de grootste trauma’s van de mensheid aan te pakken (ik denk dan aan Norman Mailers boek « Het kasteel in het woud ») stuit alleen maar tegen de borst.

« Dood van een monnik » speelt zich af in Damascus in 1840. Joden, christenen en moslims leefden samen in een gonzende stad. De joodse en christelijke minderheden leefden (voor hun eigen veiligheid) in aparte wijken die ‘s avonds werden afgesloten. In tegenstelling tot wat men zou denken, ontstond het conflict dat in « Dood van een monnik » wordt beschreven niet tussen moslims en joden, maar tussen christenen en joden.

Al sinds de eerste eeuw na Christus hebben historici dergelijke conflicten - en de processen die erop volgden - opgetekend. De beschuldiging is altijd dezelfde: joden doden christenen (liefst kinderen) om hun bloed te verwerken in het paasmaal. Niemand lijkt precies te weten waar dit hardnekkige geloof vandaan komt. Misschien ligt de oorsprong in Exodus 12. Daarin wordt beschreven hoe de joden hun deurposten met bloed moeten bestrijken en dat zij het paasmaal moeten nuttigen terwijl God alle Egyptische eerstgeborenen afslacht.

Hoe het ook zij, de beschuldiging komt altijd terug. Over de aanleiding zijn de geschiedschrijvers niet altijd even duidelijk. Meestal is een verdwijning voldoende. In het concrete geval van de Zaak Damascus, waar « Dood van een monnik » om draait, is de aanleiding de moord op een priester en diens dienaar.
Er kwam een proces en na uren marteling kwamen er ook bekentenissen. De afloop laat zich raden. Wat er werkelijk gebeurd is, zal niemand weten.

Alon Hilu neemt dit ‘mysterie’ ter hand en verzint een mogelijke verklaring. Voor de hand liggende motieven zoals afgunst of economische of politieke belangen, legt hij daarbij probleemloos naast zich neer. Zij verklaring is veel eenvoudiger. Hij kiest voor lust. Een man verdrinkt in zijn lust naar mannen en verdoemt daarmee zijn hele volk.

Die man is Aslan, de hoofdpersoon in « Dood van een monnik ». We leren hem kennen als een eenzame, dromerige knaap die nergens liefde vindt, maar des te meer verraad en haat. Door en door gepijnigd door een oedipuscomplex dat hij maar niet ontgroeit, haat hij zijn vader en is hij de speelbal van zijn moeder.
Hoe langer je leest, hoe meer je je begint af te vragen of Aslan wel zo onrechtvaardig behandeld wordt. Als lezer zit je totaal opgesloten in zijn hoofd. Je kent zijn gedachten, zijn percepties en zijn daden. Je leert al vrij snel dat hij een lafaard is en dat hij mateloos narcistisch is. Aslan leeft voor zijn (onbevredigde) lust en daar moet alles en iedereen voor wijken. Het is bijzonder moeilijk om sympathie te voelen voor die Aslan. Misschien heeft zijn familie (die zijn gedachten gelukkig gespaard blijft) het daar ook wel moeilijk mee.

Wat wel heel duidelijk is, is dat Aslan nergens thuishoort en op dat ene punt verdient hij onze sympathie misschien wel. Hij is een jood onder de moslims, hij is een ongelovige onder de gelovigen, hij is een homo onder de hetero’s, hij is mager, zwak en stil in een familie van zwaarlijvige, doortastende en luidruchtige mensen. Hij is alleen, waar hij ook gaat en aan wie hij zich ook tijdelijk vastklampt.

Is het ondenkbaar dat een hele groep mensen moet opdraaien voor de daden van één man? Nee, zeker niet. Wat ongewoon is, is dat Hilu een homo-erotisch element kiest als ‘wortel van alle kwaad’. Misschien is dat zo gek nog niet. In die samenleving van verschillen was de afkeer voor homoseksualiteit zeker een punt waar zowel moslims als joden en christenen zich achter konden scharen. Zo wordt de daad van de aanhanger van één geloof een daad die bindt en het is pas wanneer er een dergelijke band bestaat dat collectieve waanzin en schijnprocessen kunnen gedijen.

Hoewel « Dood van een monnik » zich afspeelt in een stad waar drie religieuze gemeenschappen samenleven, doet het boek geen enkele poging een van de drie naar voren te schuiven als ‘beter’ dan de andere. Als de lezer al een keuze zou kunnen maken, zou het veeleer op basis van ‘minst slecht’ moeten zijn. Elke gemeenschap wordt in een heel negatief daglicht gesteld. De moslims zijn arrogant, de joden verraderlijk, de christenen schijnheilig. Is de boodschap hier dat geloof een label is waaronder allemaal kleine mensen zitten met dezelfde onvolmaaktheden? Je bent geen opportunist omdat je een jood, moslim of christen bent, maar omdat je een mens bent die toevallig in een situatie terechtkomt die je iets oplevert.

« Dood van een monnik » is een roman over perspectief en religieus relativisme en de psyche van Aslan is een vette kluif voor de pscyhoanalysten. Bovenal is het een roman over fundamentele eenzaamheid. Wie een moderne, erotisch getinte versie van « L ‘étranger » wil lezen, zit goed met « Dood van een monnik ».

Alon Hilu stelt zijn debuutroman voor op Het Andere Boek op zaterdag 6 oktober om 17.00