leogargouille14 januari 2009 – 11:46

In 2001 ging u naar het eerste Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre. Bent u nog even enthousiast over de andersglobaliseringsbeweging als toen?
BARREZ: “Ik was enthousiast omdat de sociale bewegingen in die periode wat weggedeemsterd waren. Het optimistisme dat ik toen had, heb ik nog steeds, want de analyse van het Forum over wat er wereldwijd fout loopt, wordt toch ruim gedeeld. Het overdreven geloof in alles wat de markten en privébedrijven allemaal zouden kunnen, heeft plaats moeten maken voor een stuk realisme. Op ecologisch vlak beseft men vandaag meer dan ooit dat er iets moet veranderen. Eindelijk spreekt men van een 'Green New Deal'. De welvaart die de economie vandaag voortbrengt, wordt nog steeds zeer slecht verdeeld. Er wordt jacht gemaakt op wie met werken zijn brood moet verdienen. Maar gelukkig zie je ook daar dat men beseft dat we de toenemende ongelijkheidskloof moeten dichten.”

Ziet u daar echt veranderingen in komen?
BARREZ: “Ik wil Obama nu nog niet de hemel in prijzen, maar er is toch een gigantisch verschil tussen zijn programma en dat van zijn tegenstanders en voorgangers. Voor het eerst in vijfentwintig jaar stijgt het aantal leden van de vakbonden in de VS, ook dat is hoopvol. Of als je kijkt naar China, dan zie je een land dat zijn immense groei wil koppelen aan de welvaart van de arbeiders. Men wil jobs creëren in het arme binnenland, enzovoort. In India heeft de bevolking de fundamentalistische hindoepartij BJP aan de kant gezet omdat ze zich niet ingesloten voelde in de globalisering. Een nieuwe wet stelt dat landarbeiders recht hebben op honderd betaalde werkdagen per jaar. Zo garandeer je een minimuminkomen voor het armste deel van de bevolking en in India gaat dat om meer dan honderd miljoen mensen. Iets gelijkaardigs zie je in Brazilië. Ik wil ook Lula niet te veel de hemel in prijzen, maar zijn Bolsa Familia is een uitkering die wel vierenveertig miljoen Brazilianen bereikt. De voorwaarde voor die uitkering is dat de kinderen naar school gaan en de steuntrekkers zich inschrijven in preventieve gezondheidszorg.”

Zijn dat geen pleisters voor het bloeden? Duizenden en duizenden landloze boeren vragen om een landhervorming die structureel iets verandert, zodat ze niet langer afhankelijk zijn van dit soort overheidsuitkeringen.
BARREZ: “Lula zegt dat Brazilië groot genoeg is om voedsel te telen voor gans het land en dat het tegelijk soja kan produceren voor onze varkens en suikerriet voor de vraag naar biobrandstof. Wel ik vrees dat hij daarin ongelijk heeft. De landhervorming die Brazilië hard nodig heeft, komt er voorlopig niet. Blijkbaar wil hij de agro-industrie niet echt voor het hoofd stoten. Zijn regering heeft wel het hongerbestrijdingsprogramma, Fome Zero, dat zijn voedselbons voor de allerarmsten. Dat voedsel wordt geproduceerd door de familiale boeren van Brazilië. Op die manier hebben kleine boeren zekerheid van afzetmarkt. Dit soort maatregelen tonen aan dat sociale bewegingen impact hebben op het beleid, weliswaar nog niet voldoende.”

Die successen in India, China en Brazilië die u zoëven opsomt, zijn dat allemaal verdiensten van de andersglobaliseringsbeweging?
BARREZ: “In mijn ogen wel, maar dat hangt af hoe je die beweging definieert. Ik zie het als de maatschappelijke krachten van lokaal tot globaal die analyseren wat fout loopt en voor oplossingen in een bepaalde richting stuurt. Die beweging gaat breed, je moet er de landlozen, de landarbeiders, de boerenbewegingen en de vakbonden bij rekenen. Thema's zoals minimale arbeidsnormen, afschaffing van dwangarbeid en vrijheid van vakbonden zijn vandaag meer bespreekbaar dan pakweg drie jaar geleden. Nieuw is ook de ambitie van boerenbewegingen internationaal om ervoor te ijveren dat landbouw in grote mate buiten de mondiale markt blijft. Landen moeten zelf hun landbouwbeleid kunnen bepalen. In dat debat - dat zich afspeelt in de Wereldhandelsorganisatie- hebben landen zoals China en India ingezien dat ze rekening moeten houden met hun honderden miljoenen plattelandsbewoners waar ze geen alternatieven voor hebben, als straks de wereldmarkt alles inneemt. Zo zie je maar dat agendapunten van de andersglobaliseringsbeweging toch terechtkomen op de plaatsen waar de beslissingen worden genomen.”

Welke volgende stap moet de andersglobaliseringsbeweging nemen?
BARREZ: “Eerst moet je nagaan wat er aan de hand is. Daarna moet je kijken wat de oplossingen zijn. En in een derde fase moet je die agenda uitvoeren. Dat is een terechte kritiek op het Wereld Sociaal Forum: het wil niet meer zijn dan een forum van overleg, waar sociale bewegingen van over de hele wereld contacten leggen en netwerken uitbouwen. Als dat het geval is moeten de agendapunten ergens anders nagestreefd worden. Tien jaar geleden maakten we een goede analyse en nu is de vraag: wat doen we daarmee?”

De ene crisis na de andere dient zich aan, hoeveel tijd hebben we nog om te handelen?
BARREZ: “In 2001 schreef ik over de structuurbreuken die zich vroeg of laat op economisch, ecologisch, politiek en sociaal vlak zouden aandienen. Nu zitten we daar middenin. Daarom zijn de antwoorden des te dringender en is praten alleen lang niet meer voldoende. Problemen als de financieel economische cisis moet je mondiaal aanpakken en dat moet snel gebeuren, want de helft van de wereldbevolking komt niet rond met zijn inkomen en binnen het kader van het WTO zal dat niet opgelost geraken.”

Kunt u een voorbeeld geven van concrete stappen in de richting van een sociaal ecologische economie?
BARREZ: “Umicore in Hoboken en de Kempen was vroeger – als Union Minière - een van de grootste vervuilers in ons land. Zij maakten koper en zink uit ertsen die uit landen als Congo kwamen. Vandaag heeft dat bedrijf zich omgeschakeld. Het legt zich toe op zonnecellen, brandstofcellen, herlaadbare batterijen, autokatalysatoren en is in de eerste plaats een recyclagebedrijf van edele metalen. De grondstoffen zijn tegenwoordig afkomstig uit gebruikte materialen die je terug in de economische cyclus brengt. Umicore is ook bedrijvig rond. De arbeiders hebben werkzekerheid in een duurzaam bedrijf en ze mogen fier zijn op hun werk. Een ander deel van de Antwerpenaren verdient zijn brood bij General Motors, een bedrijf met een onzekere toekomst. Waarom zou je die fabriek niet ombouwen en daar elektrische auto's produceren? Elektrische auto's zijn zuinig en kunnen rijden op hernieuwbare energie. De technologie is er. De VUB doet er al dertig jaar onderzoek naar. Op die manier zou General Motors in Antwerpen elektrische auto's voor de Europese markt kunnen produceren met batterijen van Umicore.”

Op wat wachten we?
BARREZ: “Als samenleving zijn we te weinig ondernemend. Ons land zat aan de spits van de zonneceltechnologie, maar de zonnepanelen worden amper hier geproduceerd. Ook veel windmolentechnologie komt van hier, maar de grote windmolenbedrijven zijn Deens of Duits en produceren niet bij ons. Dat is jammer, want dat zijn net de sectoren die in de toekomst inkomsten en jobs zullen genereren, belastingsgeld opleveren en welvaart creëren. Zo bouw je een samenleving die ecologisch is en sociaal. En als we naast al die kansen grijpen, komt dat omdat de bewegingen in ons land te weinig hun huiswerk maken.”

Wanneer komt het kantelpunt voor verandering?
BARREZ: “De dag dat de arbeidersbewegingen en de boerenbewegingen de grootste milieubewegingen worden, zal de wereld werkelijk veranderen. Wanneer de arbeiders zeggen dat ze in een economie met toekomst willen werken, hebben ze het over een sociaalecologische economie. Zo een arbeidersbeweging is tevens de sterkste milieubeweging. En als ook de boeren hun inkomsten alleen nog willen vergaren binnen een duurzame voedseleconomie, dan is ook dat de beste garantie voor de toekomst van de planeet. Als we dan nog de coöperatieve en overheidsbanken maken die al die bedrijvigheid en welvaartscreatie kunnen financieren in plaats van financiële producten te bedenken die de wereld om zeep helpen, dan zijn we klaar om de crises aan te kunnen.”

Om af te sluiten een vraag over de media. Hoe kijkt u als beroepsjournalist naar de alternatieve media die met de andersglobaliseringsbeweging een enorme impuls gekregen hebben?
BARREZ: “De traditionele media slagen er blijkbaar niet meer in om de polsslag van de tijd te meten. Ik schrijf ze niet af, en zeker niet de journalisten die er werken (voorzover ze nu niet aan de deur worden gezet) maar ik merk op dat de massamedia veel kwalen hebben. En de hoofdkwaal is dat de ambitie om goede media te zijn onder druk staat van aandeelhouders die winst maken belangrijker achten dan nieuws. De autonomie van de journalist staat op het spel omdat hij sneller, goedkoper en commerciëler moet werken. Dat is nadelig voor de kwaliteit van de nieuwsgaring en dan kom je tot het besef dat er nood is aan andere media. Het probleem van de alternatieve media is dat ze niet genoeg middelen en kennis hebben om alle dossiers goed te behandelen. Maar je ziet dat ze groeien, dus misschien komt dat wel.”

Dirk Barrez is hoofdredacteur van PALA.be publiceerde eind 2008 het boek Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving.

De verslaggeving over Wereld Sociaal Forum 2009 kan er enkel komen met uw steun!