michaël25 maart 2007 – 22:37

De voorbije maand kregen 30 burgers die zich opgaven voor het project KAFFEE DETINEE de kans met gevangenen in een informele sfeer te discussiëren over angst en onveiligheid in de samenleving. Herstelconsulenten Frank Geets en Geert Van Aerschot van de Leuvense Centrale en Hulpgevangenis kwamen op het idee om een groep burgers het leven van de gevangenen op een meer realistische manier te laten kennen.

Samen met Johan Deklerck, professor criminologie aan de Katholieke Universiteit Leuven, de preventieadviseur van de stad Leuven, Vormingplus Vlaams-Brabant en vzw de Rode Antraciet, en met de steun van de Koning Boudewijnstichting en het FOD Justitie zetten ze het project op met als werktitel "KAFFEE DETINEE", om de informele sfeer te benadrukken waarin de ontmoeting kon plaatsvinden.

Om de 30 Leuvenaars te introduceren in de gevangeniswereld, gingen ze eerst naar de oudste Belgische gevangenis in Tongeren, die sinds 2005 dienst doet als museumsite. Later kregen de deelnemers de kans de Leuvense Centrale en Hulpgevangenis te bezoeken. Ze maakten kennis met de infrastructuur, het leven in de gevangenis, en ze ontmoetten de bewakers en de gevangenen.

Na deze uitwisseling tussen de wereld binnen en buiten de gevangenis zeggen de deelnemers en organisatoren dat op zijn minst toch enkele van de mythes uit films en vanop televisie zijn bijgesteld. Volgens prof. Deklerck is het project uniek in Europa.

INTERVIEW met Prof. Johan Deklerck, en een van de deelnemende burgers, Katrien Vanwildemeersch

Prof. Johan Deklerck: "Er heersen veel vooroordelen over de gevangeniswereld, die soms willens nillens versterkt worden door de media. Tijdens dit project waren er enkele authentieke ontmoetingen, soms echt mooi. Sommige mensen waren bang, of heel boos op de gevangenen. Maar in sommige gevallen hebben we toch de mensen hun beeld kunnen ontregelen. Eén vrouw had een erg vaste overtuiging op voorhand, maar nadien zei ze tegen me: 'Ik weet het niet meer... ze zijn pertang sympathiek.' De gevangenen zijn ook mensen, ook al hebben ze verschrikkelijke dingen gedaan.

We moeten herstelgericht werken. Mensen vallen erop als een gevangene na 10 jaar buiten komt en hervalt. Hoe de tijd in de gevangenis op die manier benutten dat dat verbetert, is een cruciale vraag."

Katrien Vanwildemeersch: "Hier wordt ge geleefd, ge moet geen keuzes maken. Als ge buiten komt, is alles terug zo moeilijk.

We leerden het verschil kennen tussen de beelden van TV en film en de realiteit. En we kregen de kans om met échte mensen te praten. Dagen aan een stuk zag ik het beeld van de gedetineerde voor mij, en ik dacht: 'Nu zit hij daar nog, en binnen 2 jaar zit hij daar nog.'

Er was een groot verschil tussen de gesloten cellen in Leuven-Hulp en het open regime in Leuven Centraal. Het opgesloten zijn op zichzelf is de straf. En die isolatiecellen, dat was niet mooi om te zien."

Prof. Johan Deklerck: "De straf op zich is het ergste, het opgesloten zitten binnen de muren. Een gevangene zei ooit tegen me: 'Op mijn cel heb ik een stereo, een televisie, een koffiezet, een bed,... maar ge moogt het allemaal hebben als ik dan vrijkom.'

Wat te doen in de tijd dat ze hier zijn opgesloten, daar kan nog veel aan verbeteren. We moeten op een herstelgerichte manier werken: herstel voor de gevangene zelf, voor het slachtoffer en voor de maatschappij.

Binnen de financiële marges zien we dat een gevangenis een goede koers vaart, terwijl een andere een ouderwets model volgt. Het beleid van de overheid wordt immers lokaal vertaald. Als we consequent, een aantal jaren intens herstellend kunnen werken, denk ik dat we resultaten kunnen boeken. En misschien zelfs de detentietijd inkorten. Een nacht in de gevangenis kost immers even veel als een nacht in het Hilton."

M.: Wat misschien wel via de media de gevoelens van angst en onveiligheid in de maatschappij versterkt, is de wet Lejeune, waarbij een gevangene na één derde van zijn straf vrijkomt. Zou het niet beter zijn om te zeggen: 'We veroordelen u voor 7 jaar, maar als ge u niet gedraagt, komen er automatisch 14 jaar bij'? Dat is toch iets heel anders?

Prof. Johan Deklerck: "Natuurlijk rekenen de rechters het in in hun vonnis. En er is controle wanneer ze terug in de samenleving komen. Het systeem laat meer controle toe. De strafuitvoeringsrechtbanken kijken naar het dossier; het wordt soms wat té eenvoudig gezien. De controlevoorwaarden zijn heel belangrijk. Tussen die twee dingen is inderdaad een groot verschil."

INTERVIEW met een van de gevangenen

Frederik (pseudoniem): "In dit project kregen we de kans te babbelen met plezante mensen van buitenaf. Die kregen een heel andere kijk op de gevangenis en de mensen. Mensen hebben al het idee dat het is zoals in de film, maar zo is het niet in België. Natuurlijk zijn er hier ook problemen met drugs en geweld, maar ge kunt dat niet vergelijken met Amerikaanse films. Het beeld dat mensen hebben is weinig realistisch. Dit project heeft bijgedragen tot een ander beeld.

De meerwaarde voor ons was het persoonlijk contact met de buitenwereld. Hun beeld is niet altijd zó negatief. Ze konden onze cellen zien, hoe we eten, hoe we leven. En wij konden ook ons gedacht eens zeggen.

Bepaalde mensen kwamen naar mijn cel kijken, en ik wou ze de kans geven om alles vrij te zien. Op de gang ging er iemand een gesprek met me aan, heel spontaan. Die persoon wist niet dat ik een gevangene was. Achteraf zei die dat ze dat helemaal niet verwacht had, en dat heeft me echt aangegrepen.

De enige kritiek die ik heb op het project is dat voor de bezoekers die van buiten naar hier kwamen er een beperkte tijdsduur was. Volgens mij zijn er sommigen met een pak vragen naar buiten gegaan."
Links:
Dit artikel werd in het Engels, met meer foto's, gepubliceerd bij Wikinews: Project brings dialogue between society and prisoners