Raad van State liquideert straatverbod in Antwerpen

Koen Calliauw31 oktober 2009 – 19:27

Het Antwerpse "straatverbod" is onwettig. Dat besloot de Raad van State, werd bekend gemaakt op vrijdag 30/10/09 en kwam de dag nadien in de media. Dit is een overwinning voor de Liga voor Mensenrechten en de organisaties, zoals Basta!, het DAK, UDEP,... die de Liga vroegen deze procedure in gang te zetten. (1) Dit is een nederlaag voor Burgemeester Patrick Janssens (sp.a), het Schepencollege, praktisch de gehele Gemeenteraad en zij die aan de basis liggen van een repressief regime dat gericht is tegen allen die "Anders" zijn. De reeds 100 uitgedeelde straatverboden en de daarbij horende boetes zijn onwettig. Het verbod om in een bepaalde zone te komen is volgens de Raad van State niet de bevoegheid van de Burgemeester. Het Antwerps stadsbestuur gaat het arrest nu "grondig bestuderen"... Dat had het beter meer dan vier jaar geleden gedaan, toen een reeks organisaties de maatregel aanvochten. Het stadsbestuur komt nu in een heikele situatie terecht. De door de Liga uitgelokte beslissing van de Raad van State is belangrijk voor het hele land. Hiermede wordt bewezen dat een front van kleinere organisaties bekwaam is om de door extreem rechts aan het stadbestuur opgedrongen discriminerende politiek succesvol te counteren.(2)

De molen van de Raad van State draait langzaam. Meer dan vier jaar geleden - juli 2005 - diende de Liga voor Mensenrechten een verzoekschrift in bij de Raad van State om de vernietiging te vragen van het Antwerpse straatverbod. Zo lang lag er een bom onder deze ondemocratische maatregel. Deze is nu ontploft. Dat straatverbod is gebaseerd op vage gronden. Het richtte zich tegen de zwaksten in de maatschappij. De Liga ziet in het vernietigen van het verbod een signaal naar de gemeentelijke overheden in het hele land dat repressie niet het aangewezen antwoord is op overlast en dat de bestrijding er van moet gestoeld zijn op een uitgewerkt sociaal en preventief beleid.(3) Een beleid dat in Antwerpen een soep is van sociale, culturele en politionele belangen. Ogenschijnlijk mooi verpakt in "Samen Leven", maar in werkelijkheid een repressief Big Brothes sisteem dat alles en iedereen in de wijken wil controlleren en "regisseren". Onafhankelijke buurtcomité's en actievoerders zijn per definitie verdacht.

"HOTSPOTS & TARGETS"
In Antwerpen richtte dat straatverbod zich vooral op het Noorden van de stad, met het De Coninckplein als testcase, als "hotspot" met de zwakkeren als "targets". Het is deze militaire terminologie die symbolisch is voor de mentaliteit van onverdraagzaamheid die het stedelijk beleid shaamteloos huldigt. Patrick Janssens zal het als Burgemeester en verantwoordelijke voor de politie, de openbare orde, mogen uitleggen. En met hem een nagenoeg volledige Gemeenteraad die dat straatverbod goedkeurde. Tot jolijt van het Vlaams Belang, dat haar extreem rechtse programma uitgevoerd zag. Antwerpen Noord was een test case. Het straatverbod zou in alle negen Districten toegepast worden.(4)

In Antwerpen is de overheid niet beschaamd de sociaal uitgeslotene nog dieper in de drek te duwen. Zo hield het OCMW onder het mom van "sparen" grote bedragen achter van daklozen die recht hebben op een uitkering. Ze kregen slechts 56 euro per week om te overleven.Het Daklozen Aktie Komitee (DAK) bekwam enkele weken geleden met akties dat deze eveneens onwettelijke praktijken stopgezet zouden worden. Hoe men nu deze gedwongen "gespaarde" sommen aan de rechthebbenden zal uitkeren is een raadsel.(5) Hetzelfde geldt voor de slachtoffers van dat straatverbod, die beboet werden en moreel geschaadt. Het lijkt nogal wiedes dat sommigen gesteund door organisaties naar de rechtbank willen stappen om hun gram en een schadevergoeding te halen. Tenslotte zijn ze op heel wat vlakken bestolen en bedreigt.

DAADKRACHTIG ANGSTMANAGEMENT
De Liga zegt: "Lokaal veiligheidsbeleid krijgt stilaan het karakter van angstmanagement". Waarom ? Het op het gebied van veiligheid rechts populistische Antwerpse beleid steunt opportunistisch op de "onveiligheidsgevoelens" van een deel van de bevolking. In werkelijkheid is deze middelgrote provinciestad absoluut niet onveilig en zeker niet de Bronx die rechts er van maakt. De politie heeft haar problemen, die dan ook aangeklaagd worden, maar lukt er wel in dit stadje aan een bocht van de Schelde leefbaar te houden. Het is in de eerste plaats het politieke beleid dat ondermeer met de "huis-aan-huis-controles" en golven van razzia's een agressieve criminaliserende sfeer schept en de flikken daar in gebruikt. Het "opkuisen" van straten en pleinen klinkt daadkrachtig bij een onverdraagzaam deel van de bevolking dat veelal VB stemt. Het is in die vijver dat Janssens en C° aan het vissen zijn.

Bij zware "overlast" of ernstige verstoring van de openbare orde kon de Burgemeester een straatverbod tot 8 dagen opleggen en dat verlengen tot 14 dagen en een maand. De Liga voor de Mensenrechten zegt, samengevat, over de nu door de Raad van Staten nietig verklaarde maatregel dit:

RECHTER MOET VONNISSEN
1 - Een straatverbod houdt een verregaande vrijheidsbeperking in die de uitoefening van bepaalde grondrechten, zoals dat van vereniging, onmogelijk maakt.

2 - Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vereist dat strafbare gedragingen duidelijk omschreven worden. Dat is hier niet het geval.

3 - Een straatverbod kan opgelegd worden wegens "zware overlast". Wat dit in Antwerpen precies inhoudt is onduidelijk. Zeker niet in een stad waar het vage begrip "visuele overlast" gebruikt wordt om mensen met een "afwijkend gedrag" aan te pakken.

4 - Het is de onafhankelijke rechter die sancties kan opleggen, kan vonnissen, niet de Burgemeester. Er moet hoger beroep mogelijk zijn. Wat hier niet het geval is. Ook de Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) zijn in dit bedje ziek.

De Raad van State volgt de Liga in haar redenering dat het straatverbod een sanctie is die niet in de Nieuwe Gemeentewet staat. De Raad vernietigd dan ook het straatverbod. Dit is "een kaakslag" voor het beleid.

ZONDEBOKKEN GEZOCHT
De Liga: "Vandaag de dag tonen politie en lokale instanties een ongezonde belangstelling voor afwijkend gedrag dat feitelijk niet strafbaar is. De scheidingslijn tussen strafbare feiten en onaangepast of maatschappelijk ongewenst gedrag vervaagt zienderogen. Niet het terugdringen van criminaliteit, maar het verminderen van een onveiligheidsgevoel staat centraal".

Het zal sommigen als "overdreven" overkomen, maar het in Antwerpen gevoerde beleid vertoont kenmerken van dat van de nazi's voor en in WOII. Zoals toen de Joden de bruikbare zondebokken waren, zijn dat nu in de Scheldestad groepen die ook vanwege de nazi's "een ongezonde belangstelling" genoten. De Liga: "Om de "gevoelens van onveiligheid" te reduceren richt de aandacht van politie en lokale overheid zich in toenemende mate op "zichtbare zondebokken": zwervers, prostituees, bedelaars, wildplassers, allochtone jongeren, graffitispuiters, spijbelaars, druggebruikers". Kortom, allen die niet aan het plaatje beantwoorden, zich niet laten leiden door "normen en waarden", die "Anders" zijn. Antwerpen wil de "propere stad" bij uitstek zijn, een "reine stad" met holhoofdige, weldoorvoede en tevreden Sinjoren. Daarbij worden de armste wijken en de armste mensen geviseerd. Het beleid fabriceert en provoceert conflictsituaties als de eerste de beste infiltrant van de Staatsveiligheid in democratische actie groepen. Om dan met het alibi van de "reddende engel" de Antwerpenaars "te beschermen" tegen het "uitschot".(6)

MAAKT JANSSENS EEN BOCHT?
De Liga: "Vroeger werd het afwijkend gedrag van minderbedeelde groepen veeleer beschouwd als een "sociale kwestie". Nu worden werklozen, allochtone, rondhangende of spijbelende jongeren die in armoedige wijken wonen vlot geclassificeerd als potentiële verdachten omdat ze gevoelens van onveiligheid oproepen en bovendien het risico lopen vroeger of later betrokken te raken bij druggebruik of straatcriminaliteit. Lokaal veiligheidsbeleid krijgt zo stilaan het karakter van angstmanagement".

Armoede en "afwijkend gedrag" worden gecriminaliseerd. Het zijn de luidruchtige superrijken met hun Mercedessen, Jaguar's, cocaïne en lofts met "zicht op 't Scheld" in mijn buurt op het chique "Zuid", die de marginalen zijn. Niet de massa van gewone mensen die door de door de rijken uitgelokte economische/sociale crisis hun energierekening niet kunnen betalen.

Het duurde vier jaar vooraleer de Raad van State haar vonnis uitsprak. Het is wel een duidelijke uitspraak. Veel zullen Burgemeester Janssens en C° er niet "grondig aan te bestuderen" hebben. De Liga voor Mensenrechten, in samenwerking met kleine organisaties, zetten het beleid voor schut. Dit is geen kleine overwinning. Ze zal gevolgen hebben. P.Janssens bewees in staat te zijn tot het volbrengen van een "politieke bocht" met de volksraadpleging over de Lange Wapperbrug. Het is hem geraden na de uitspraak van de Raad van State dit maneuvre nogmaals uit te voeren.

(1) "Liga". http://www.mensenrechten.be
(2) "Basta!". http://www.infobasta.wordpress.com/category/04-stadsplan-veilig
(3) "Persbericht van Liga / Via Google / Liga voor Mensenrechten / Persbericht/ 21 juli 2005"
(4) "Propere pleinen! Propere breinen!". http://www.indymedia.be/en/node/33330
"Sit-inn actie op De Coninckplein". http://www.indymedia.be/en/node/33271
(5) "56 euro per week". http://www.indymedia.be/en/node/34878
(6) "Daklozen en armoede". http://www.daklozenaktiekomitee.eu