Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

[Opinie] Durven spreken !

[Opinie] Durven spreken !

Het is dinsdag 15 oktober 1996 om 9 uur tijdens de ochtendploeg in de refter van Carnoy in Wondelgem bij Gent. Berichten zijn binnengesijpeld dat verschillende bedrijven het werk hebben neergelegd tegen de ontzetting van rechter Connerotte uit het dossier van de verdwenen kinderen. Van andere Gentse bedrijven zijn al telefoontjes binnengekomen.

Een ongewone situatie ! Moet de vakbond dit steunen ? Zo ja hoe ? We besluiten iedereen in de refter toe te spreken en samen te beslissen wat we gaan doen. In de syndicale traditie van zijn ploeg drukt Frank met deze woorden duidelijk de ernst van de situatie uit: eerst durven spreken ! Hij wordt een van de bezielers de maanden daarna van witte comité Recht op Recht, dat met de staking voor Connerotte symbolisch geboren is.

Want inderdaad is er niet veel gesproken tijdens de pauze. Collega’s van de andere afdelingen vonden het niet meer nodig om te praten. Ze vormden onmiddellijk piket voor de poort van het bedrijf. De regionale televisie was op weg naar beelden van andere bedrijven en alle arbeiders stellen zich op. Ook tientallen lassers van koppelbazen uit Frankrijk. Ook zij volgen de zaak van de verdwenen kinderen op de voet, de onthullingen, de begrafenis van Julie en Melissa, An en Eefje. Henri de hoofdafgevaardigde verwijst uitdrukkelijk naar nieuwsberichten over snuff-movies die in Noord-Frankrijk zijn ontdekt.

Carnoy heeft een nieuwe personeelschef. Of liever een HRM. Aangesteld om de syndicale macht uit te hollen na de staking van 6 weken in 1994. Wij leverden toen een stuk op onze eindejaarspremie in. Maar afdankingen werden weggestaakt. De directie zat sindsdien in het defensief en kon het mondiaal spaarprogramma vanuit de Mannesmann-groep niet zonder slag of stoot opleggen.

“Waar is het sociaal overleg ?” roept deHRM woedend het piket toe. Voor velen is het de eerste kennismaking met hem. En het zit er al van bij het begin bovenarms op. Hij stuurt aan op verdeeldheid van het piket en begint te dreigen. Freddy, reserve-delegee weet zijn geblaf knap te pareren: “over zo’n dingen als wat er nu in het gerecht gebeurt met Connerotte, moeten wij niet met U overleggen maar in Brussel” Bingo ! Op dat ogenblik beseft de HRM niet welk impact de stakingen daags voordien in Volkswagen hebben op het land. Het is de eerste massastaking in België tegen een burgerlijke rechtszaak. Sociaal recht en burgerlijke recht, sociale rechtvaardigheid en burgerrechten, arbeiderscontrole en burgercontrole op de instellingen, het loopt allemaal ineen. Zonder veel woorden. Maar met des te meer kracht.

Als sinds de onthullingen van de misdagen van Dutroux dank zij Connerotte en Bourlet is de zaak van de verdwenen kinderen politieke gesprekstof. Net als vele bedrijven legden ook wij een minuut het werk neer tijdens de begrafenis van Julie,Mélissa, An en Eefje. “Over zoiets valt een regering hier niet”, riep een directiesecretaresse uit. Een Waalse collega kwam met de petitie vande vzw Marc enCorinne rond. Zijn moeder batte een café uit in Mons en zij was al weken in de weer met wat de grootste petitieactie uit de Belgische geschiedenis zou worden. “Niet voor de doodstraf !!” zegde hij er altijd bij. Deze vroege aanwezigheid van franstalige arbeiders uit Mons, Charleroie, Seraing, Leuze enz. zou de alertheid van een aantal arbeiders prikkelen. Altijd zal mij de volgende anekdote bijblijven: op de dag van de begrafenis in augustus’96 hadden we onder mekaar afgesproken om 12 uur de machines stil te leggen. Daar kwam niet veel vakbond bij kijken en om twaalf uur verstomde het lawaai…. Behalve van 1 machine. Een Turkse collega draaide gewoon voort, oordoppen tegen de 100 decibel in de oren en iedereen zat op zijn dak. Achteraf vroeg ik hem waarom hij niet mee deed. “Ik weet nergens van !” Hij wist over heel de zaak van de verdwenen kinderen niets. Nu moet je weten dat je toen geen krant, geen radio of TV (ook geen Turkse) kon openslaan of de naam Dutroux viel. Hij wist het echt niet en ik heb hem alles uitgelegd. Deze anekdote zegt niet alleen iets over het isolement waarin mensen uit de immigrante gemeenschap soms leven. Het zegt vooral veel hoe ongestructureerd de gebeurtenissen van 1996 de fabriek binnensijpelden.

Daar kwam dus verandering in na de historische stakingen van Volkswagen de maandag voor de witte mars, die toen nog geen witte mars heette, maar de mars voor de waarheid. Alleen Volkswagen staakte 3 dagen. De andere bedrijven zoals bij ons, een uur, twee uur. Elke dag stond in dagblad Het Volk een lijst van alle acties in de bedrijven. Daar waar de delegees en militanten de discussie end e actie omkaderen verloopt de zaak waardig en gedisciplineerd... Op de secretariaten van de vakbonden vallen tegenstrijdige berichten te horen: tegenhouden… meedoen… Niemand weet er waaraan of waaraf. Gevraagd naar zijn mening over de acties meldt een secretaris dat het niet de zaak van de kinderen niet de enige zaak is waar de waarheid nog niet aan het ligt komt. Een uitspraak die elke uur wordt herhaald op de radio en opnieuw een aantal bedrijven doet besluiten ook het werk neer te leggen. Soms lopen die zaken uit de hand bij gebrek aan omkadering, zoals bij Volvo-cars in Gent waar schunnigheden en drank de actie wel een heel negatieve weerklank geeft. Mensen zullen hiervoor worden afgedankt !

We zijn bijna tien jaar verder en er is nog geen enkele universitaire studie gemaakt over deze bijzondere beweging. 600.000 stakers gedurende die week wordt geschat door journalisten. Het dubbele van de witte mars zelf. En ook ander publiek dan de witte mars. Want de meerderheid van de witte mars had niet gestaakt. En de meerderheid van de stakers zag in de witte mars geen perspectief voor hun actie. Een groot deel van de linkse delgees in Wallonië was er ronduit tegen en bedrijven als Clabecq staakten gewoon niet mee met Volkswagen, et geen tot op de dag van vandaag nog sporen nalaat. Wie weet nog dat 10 dagen na de witte mars Miche Nollet tot verbazing van eenieder een algemeen staking afkondigde tegen de loonnorm, zo onder druk gezet een elementen van een prerevolutionair karakter in het land. Maar niet Nollet de ouders hebben het regime gered, maar Albert die naar voorgeschoven werd door Dehaene om boven het gewoel de legimiteit van de instellingen te symboliseren.

Er was dus eigenlijk sprake van een dubbele beweging: een beweging van arbeiders in de bedrijven voor Connerotte. En een beweging van burgers in de straten van Brussel voor de ouders. Beide bewegingen vloeiden ineen tussen 14 en 20 oktober 1996 en hadden als leiding 6 families en 1 syndicale delegatie in de kleinste fabriek van de grootste Europese autobouwer, midden het hart van de hoofdstad van Europa. Beide bewegingen stonden naast mekaar, zelfs tegen mekaar: iedereen was voor de ouders, maar niet tegen het Spaghetti-arrest. En wie tegen het Spaghetti-arrest was erkende daarom niet de ouders. Al voor de witte mars was rond de ouders Russo een discussie ontstaan over de formulering van een beweging vanuit de enorme sympathie die oprees onder de bevolking. De neerslag van deze discussie was de basis van het netwerk van de witte comités die het kader vormde voor een derdebewging binnen de bewegingen tussen de witte mars en eind februari 1997 die nog eens 200.000 mensen op de been bracht in lokale witte marsen. In sommige gemeenten in Wallonië kwam de helft van de bevolking op straat, met als eindpunt een open micro al dan niet in aanwezigheid van ouders van de witte mars. 1, 2 miljoen mensen die op 4 maand tijd opstaan. En om het belang van die maanden te benadrukken, maar ook de complexiteit van het gegeven moeten we daar eigenlijk nog een vierde beweging toevoegen die nooit de omvang en de diepgang zou gehad hebben zonder de witte mars, met name de strijd voor Clabecq en de multicolore mars van 7 februari 1997. Het rapport van de commissie Dutroux en de mars teen de leugenaars in Namen sluiten symbolisch weken af die begonnen met de stakingen voor Connerotte die de Belgische politiek zullen veranderen. Maar die tot op de dag van vandaag gezorgd hebben voor verwarring binnen links.

Carnoy was een van de weinige plaatsen in België waar al deze bewegingen hun plaats gevonden hebben IN de fabriek zelf, VANUIT de fabriek en vanuit de ERVARINGEN van de fabriek gedragen door een 6-tal arbeiders al dan niet vakbondsmilitant zonder gestructureerde steun van organisaties, bewegingen of structuren. In tegenstelling tot hetgeen in vele andere bedrijven gebeurde heeft de omarming van deze beweging de syndicale macht niet verzwakt of neutraal gelaten. Bij Carnoy heeft het engagement van een aantal arbeiders en het wit comité Recht o Recht de syndicale macht alleen maar versterkt,uitgediept en een globaal en hun familie alsook van Mat en Hélène van het comité van Brugge gaven ons sociaal engagement een nieuwe politieke kleur. De politiek, het gerecht, de problemen van slachtoffers, het verschijnsel van seksueel misbruik,… het werden thema’s waarrond gesproken werd. Waarover zoals Frank stelde men het woord moet durven nemen: durven spreken als voorwaarde om de grenzen van het bedrijf en de straat, het werk en de maatschappij, de werkende klasse en de staat te verleggen. Bij de eerste aankondiging van de witte comités in Brussel stelde Jacques Gilmot, afgevaardigde vanVW: “ Dit is de beweging van de TOTALE mens. De mensen die niet opgedeeld is in vakjes, maar spreek als arbeider, burger, ouder enz.”. Frank en ikzelf waren daar ook in een zaal op de Steenweg op Charleroi in Brussel eind november.

Maar terug naar de staking in Carnoy. ‘s Middags rolt een persbericht van de directie van Carnoy uit de fax: de directie steunt de acties van de arbeiders en betoont zijn medeleven met de ouders van de verdwenen kinderen. Zonder woorden ! De HRM gaat af als een gieter. Het is deze ervaring die bij mij zelf de bal deed rollen over hoe deze beweging nu verder moet. Het resultaat stond de maandag na de witte mars in DeMorgen. Ik had eenstukje opgestuurd (zie bijlage)en tot mijn eigen verbazing had de redactie het opgenomen.Het ging over de vraag wat het programma van de beweging was en hoe de beweging voort moet. Alles werd getrouw opgenomen behalve de titel en 1 passage. De voorgestelde titel “controle van onderuit” werd “ controle vanuit de samenleving”. De passage waarin gesteld dat de beweging moet doorgaan tegen het Spaghetti-arrest “desnoods met een algemene staking” werd weggelaten. De kern van deze ideeën kwamen voort uit de ervaring op het bedrijf, maar ook uit de discussie met de vakbonders van VW: “Dat is de arbeiderscontrole in de ganse maatschappij” was het centraal punt in de theoretiseren van hun actie. De gebeurtenissen werden benoemd met syndicale begrippen om de beweging binnen te brengen in de fabriek. Maar door ze binnen te brengen in de fabriek kregen én de beweging én de woorden een politiek karakter. Durven spreken en durven vechten raken met mekaar verweven, maar de hoofdtoon lag bij durven vechten: eerst de actie dan pas het programma. De werkende klasse manifesteerde zich als klasse in de hoogste en meest delicate zaak van de democratie, de justitie. Justitie werd gezien als een klassenjustitie omdat een arbeiderskind (zie Julie enMelissa enLoubna) minder bescherming genoot dan kinderen van rijken ( zie Anthony De clerq).

De bijna totale afwezigheid van de intellectuelen inde beweging heeft darmee te maken. Deze professionals van het woord weigerden woorden te leveren voor een programma van de beweging. Eenvoudige mensen, die zelf niet kozen voor de rol die ze speelden zoals de ouders, wachten niet op intellectuele analyses en gaven vorm aan hun medeleven en ideeën die darmee het karakter kregen van programma’s , eisen, doelstellingen, perspectieven en alternatieven voor de disfuncties van de instellingen end e politiek, maar ook voor de maatschappij in zijn geheel waarin criminelen als Dutroux gedijen. De naam van het wit comité dat uiteindelijk uit d actie van Carnoy voortkomt is eigenlijk en die ondertussen de naam geleverd heeft voor een populaire TV serie en een organisatie, komt eigenlijk voor uit het afhaken van deze intellectuelen. 1996 was de periode dat het al gonsde van manoeuvres en geruchten van politieke vernieuwing. Ondemeer het SINJAEL van Norbert Debatselier en Maucie Coppieters die het politieke landschap in Vlaanderen wilden herverkavelen. Mede auteur van het boek Het SINJAEL Koen Raes, rechtsfilosoof, er op tot het “recht op recht”. Dat was een mooie slogan om de toegang tot het recht open te stellen voor de minstbedeelden. Mar toe het volk echt het recht op recht opeiste n.a.v. de witte mars nam Koen Raes de verdediging van het Spaghettiarrest op zich. Geen probleem, dat deed Guy Poncelet, de vader van de vermoorde politieman ook, maar achter die verdediging van het arrest stak de stille verdediging van de staatsinstellingen tegen de beweging van het volk.

Al wie om ideologische reden of om belangenreden geen afstand kon doen van de stabiliteit van de instellingen verkeek zich op deze beweging, zijn bijzondere cultuur, zijn zelfgekozen kleur, zijn opgedrongen namen en symbolen, zijn organisatievormen, zijn woorden, zijn afwezigheid an enige historische referentie, zijn emotie, zijn breedte enz. Voor de ene was de stilte op de witte mars net het bewijs dat de betogers niets te zeggen hadden. Voor de andere was de cultuur van de witte ballonnen niet hun cultuur. Nog anderen zagen overal extreemrechts . Tussen het Spaghettiarrest en het rapport van de commissie Dutroux heeft zich in België een diepgaand maatschappelijk debat afgespeeld om de woorden te vinden die pasten bij de gevoerde actie. Aan ons om die discussie voort te zetten en te durven… spreken !.

Discussie tekst: 10 ans plus tard / 10 jaar later