arch/ive/ief (2000 - 2005)

Congo-Expo / Hof en oud-kolonialen dulden geen kritiek op Leopold-2
by Raf Custers Tuesday, Feb. 22, 2005 at 4:51 PM
raf@indymedia.be 0476-954290

Zowel het Belgische koningshuis als conservatieve oud-kolonialen bemoeien zich actief met de media als die kritisch omspringen met de Belgische koloniale geschiedenis. Dat bleek toen de documentaire White King, Red Rubber, Black Death begin 2004 in première ging. Een gesprek met producent Paul Pauwels van Periscope Productions.

"White King" gaat over de gewelddadige rubber-winning in Congo onder het bewind van koning Leopold-2 in de jaren 1890 tot 1908.
De film, 75 minuten in de lange versie, is door de Britse regisseur Peter Bate als een echt rekwisitoor tegen koning Leopold-2 in scène gezet. De koning hoort lijdzaam toe, terwijl mensenrechtenactivisten maar ook ambtenaren en andere ooggetuigen vertellen hoe extreem-gewelddadig de rubber-jagers te werk gaan. Het zinde de nazaten van Leopold-2 duidelijk niet dat zo'n document op antenne zou gaan.

Paul Pauwels: Tijdens de productie en de afwerking hebben we niet echt tegenkanting ondervonden, al waren er wel strubbelingen met het archief van Buitenlandse Zaken. De problemen kwamen pas toen we dicht tegen de uitzenddata zaten.

Bent u benaderd door het hof?

Paul Pauwels: Ik ben gebeld door de woordvoerder die vroeg of hij voor de uitzending een cassette kon bekijken. Hij zei dat ze gehoord hadden dat de koninklijke familie er bekaaid van af kwam. Maar ik kon opmaken dat ze de film toen al gezien hadden. Dat ontkende hij evenwel. De precieze chronologie ken ik niet meer, het is een jaar geleden gebeurd. Maar dan zijn zowel de RTBf als de VRT door het paleis benaderd dat zei dat het vragen had bij de opportuniteit van de film. Ik heb dan de woordvoerder opnieuw gebeld en heb gezegd: jullie hebben zogenaamd de film nog niet gezien maar oefenen wel druk uit op de omroepen. Maar aan die kant is het gekoeld zonder blazen.

Is er bij de omroepen ingegrepen?

Paul Pauwels: De VRT heeft enkele aanpassingen gedaan waar ik niet zo gelukkig mee was. De RTBf heeft met mijn instemming een passage waarin Hitler vermeld wordt vervangen door een zo mogelijk nog scherpere passage waarin Mark Twain de koning vergelijkt met Attila de Hun. Er is bij de RTBf wel een felle, interne polemiek gevoerd. Daar is de film op het hoogste niveau besproken. Men beschouwde de film als een Britse productie en als een aanval op ons land en het koningshuis. Al mijn communiqués dat dit een Belgische productie is, mochten niet baten. De RTBf heeft aan de uitzending wel een debat onder deskundigen gekoppeld dat naar mijn smaak gemanipuleerd was.

Was daarmee de kous af?

Paul Pauwels: Nee. Er heeft zich nog iets vreemds voorgedaan. Bij de VRT is een document van een 15-tal pagina's aangekomen, zogenaamd van het paleis. Maar de dag nadien stond hetzelfde document in Le Soir maar nu ondertekend door een Brussels advocaat. Dat was duidelijk georchestreerd. En de RTBf is tot voor enkele weken met brieven bestookt door oud-kolonialen die een wederwoord eisten en dat uiteindelijk ook hebben gekregen.

Hebt u die brieven gezien?

Paul Pauwels: Ze zijn niet naar ons maar naar de RTBf gestuurd. Maar ik heb van de verantwoordelijke bij de RTBf over de epistels van oud-militairen en oud-kolonialen gehoord. Ze verweten ons dat we de geschiedenis verkrachtten en ze eisten een debat met specialisten die niet door de RTBf maar door henzelf uitgekozen moesten zijn.

Hoe waren de reacties op de film in de media?

Paul Pauwels: Ik ben me echt bedenkingen gaan maken over de Franstalige pers. Hoe ze de dingen verdraaid hebben of uit hun context gerukt. Ze hebben bij voorbeeld de zogenaamde vergelijking met Hitler opgeblazen. Terwijl in de film gezegd wordt: Leopold-2 was de grootste massa-moordenaar tot Hitler op het toneel verscheen. Anderhalve maand heeft dat geduurd. Daarnaast: het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië was onwaarschijnlijk. Ik had verwacht dat Vlaanderen katholiek en koningsgezind zou reageren en Wallonië veel meer republikeins. Maar het omgekeerde was waar. 95% van de reacties uit Vlaanderen zeiden: we wisten dat dit gebeurd is en het is verkeerd dat het is weggestopt. Terwijl men er vanuit Wallonië op bleef hameren dat dit een Britse aanval tegen België was. Of men zei dat zulke gewelddaden met de wapens van toen niet mogelijk waren of dat men de dingen in hun tijd moest zien.

Hoe loopt de film?

Paul Pauwels: Hij is aan een Amerikaanse carrière begonnen. Op dit moment loopt hij in Los Angeles. Begin 2005 is hij vertoond op het African Diaspora-festival in New York. Daar is hij zeer goed ontvangen en hebben we ook een distributeur voor de States gevonden die White King ook op DVD gaat uitbrengen.