Rayenco Leue03 februari 2009 – 10:12

GENT - Kurt Standaert is al vijf jaar actief in de sociale dienst van de Antwerpse sociale huisvestingsmaatschappij ABC. Deze Antwerpse Bouwcoöperatieve huisvest al sinds de jaren zestig, toen Le Corbusier op Linkeroever zijn grootschalige huisvestingsproject opstartte een gigantisch aantal mensen. Oorspronkelijk vertoefde vooral de havenarbeiders in die sociale appartementen, en hadden ze nog niet de slechte naam van nu. De laatste jaren is er een grote instroom van sociaal zwakkere groepen in de wijken, en een exodus van de iets minder zwakkeren. Kurt stond erbij en kijkt ernaar.

Ik heb zelf kunnen ondervinden hoe door de instroom van ‘sociaal zwakkere’ groepen, de leefbaarheid in een aantal van onze wooncomplexen, sterk afgenomen is. Pasklare oplossingen voor dergelijke problemen, liggen echter niet voor het grijpen. Of kinderen van sociale huurders hierdoor kansen missen, is moeilijk te meten. Door mijn functie als maatschappelijk werker sta ik dicht bij de mensen, die dan ook om allerlei redenen bij mij terecht komen. Soms gaat het dan over klachten: de bovenbuur die teveel lawaai maakt, de onderbuur die de gang niet schoonmaakt,… Voor een stuk werk ik dus rond leefbaarheid. Anderzijds zijn er heel wat kandidaat-huurders, mensen die bij ons staan ingeschreven voor een sociale woning. Er is echter een gigantische wachtlijst. Ik durf het bijna niet zeggen, maar er zijn momenteel 3000 mensen aan het wachten tot ze een sociale woning krijgen toegewezen.

Oude Belgen vs. nieuwe
Er is een groot verloop van mensen in de appartementen, dat maakt dat mensen zich niet kunnen binden, of de tijd niet nemen om zich te binden aan hun woonomgeving. Een lager verantwoordelijkheidsgevoel is daar dan ook het gevolg van. De mensen die er al langer wonen, meestal zijn dat oude, gepensioneerde Belgen, hebben het gevoel dat zij hun deel al gedaan hebben, en dat het nu aan de jongeren is om hun verantwoordelijkheid op te nemen. Maar die jongeren nemen hun verantwoordelijkheid niet zo spontaan op heb ik de indruk. De zeldzame keren dat er papiertjes geraapt worden is het onze George, 72 jaar. De jongeren zien dat blijkbaar niet.

Doelgroep
Ik vind dat je voor het bouwen van sociale woningen oog moet hebben voor je doelgroep, en ook in functie daarvan moet proberen bouwen. Ik merk heel duidelijk dat degenen die het voor het zeggen hebben binnen de ABC vooral bezig zijn met de dikte van de voeg en de kleur van de stenen om het karikaturaal uit te drukken, en in veel mindere mate met de mensen die er in komen wonen. Pas als situaties echt uit de hand lopen, zoals in de “Chicagobuilding” (berucht 24-verdiepingen tellend appartementsgebouw op Linkeroever), wordt er gereageerd. Je moet je doelgroep ook betrekken bij het bouwen van zulke complexen. Je moet hen de boodschap geven dat ze mee betrokken partij zijn, dat de leefbaarheid ook van hen afhangt, niet alleen van ons als sociale huisvestingsmaatschappij. Als je de mensen erbij betrekt, ze het gevoel geeft dat ze ook iets ten goede kunnen veranderen, dan gaan ze dat ook meer doen.

Residentiële wijken
Grote projecten, zoals we ze nu kennen gaan niet meer terugkomen. Het idee zoals dat van Le Corbusier, le citée moderne, dat was allemaal heel mooi, in Parijs heb je er ook voorbeelden van, maar als je ziet wat zich daar nu afspeelt. Linkeroever is Parijs nog niet, maar dit model is iets voorbijgestreefd. Men probeert nu zoveel mogelijk kleinschalige projecten te integreren in een stedelijk weefsel, maar het is wel frappant dat er in de residentiële wijken buiten Antwerpen (Schilde, Kapelle en Brasschaat om ze bij naam te noemen) vrijwel geen sociale huisvesting is. Het zou wenselijk zijn dat daar ook sociale woningen komen.

Ali
Op het moment dat de blokken zijn gezet, dat waren de jaren ’60, kende Vlaanderen een hoogconjunctuur. Er was geld, en nood aan bijkomende sociale huisvesting op Linkeroever door de expansie van de haven. Men zocht dus vrij snel goedkope huisvesting voor de mensen die in de stad of in de haven aan de slag waren. Nu zijn we bijna 40 jaar later, en die mensen zijn allemaal gepensioneerd. Nadat ze een half leven in die woningen geleefd hebben, beginnen ze er nu stilaan uit te trekken. Je ziet die verschuiving heel sterk, want de plaats van de oude Belgen wordt nu ingenomen door nieuwe Belgen die heel vaak Ali of Mohammed heten. De nieuwe bewoners komen uit alle delen van de wereld, heel vaak vanuit gebieden waar er brandhaarden zijn, zoals Kongo, Tsjetsjenië, Afghanistan, Irak, Iran,… Die mensen brengen natuurlijk een heel andere cultuur met zich mee, en dat heeft wel eens conflicten tot gevolg. Voor de oude Belgen is het heel onwennig om ineens omringd te zijn door allemaal allochtonen, en ze beschouwen de appartementen ook en beetje als “hun blok”. Ze hebben zich de blok wat toegeëigend. Ook op vlak van communicatie zijn er heel wat spanningen. Niet iedereen spreekt Nederlands, en niet elke Belg spreekt Engels of Frans. Je voelt de vervreemding toenemen, en dat geeft veel samenlevingsproblemen. Ik voel dat veel Belgen het vermogen niet meer hebben om te communiceren met hun buren, in veel gevallen halen ze mij erbij, en dat onvermogen om samen te leven, schept vaak problemen.

Toren van Babel
Op Linkeroever is er een heel grote concentratie aan hoogbouw. Ik noem het wel eens de toren van Babel, met al die verschillende nationaliteiten die er wonen. Dat nodigt ook niet echt uit om contacten te leggen. De sociale huisvesting wordt ook heel erg gestigmatiseerd, je zit daar met een heel negatief imago. Of deconcentratie de oplossing is… ik denk dat dat praktisch niet te verwezenlijken valt. Er is een tendens dat vanaf er op een bepaalde plaats sociale woningen komen, de buurtbewoners daar beginnen weg te trekken. We moeten eerst van dat negatieve imago verlost geraken. Je kan de mensen niet verplichten om zich ergens te vestigen, maar het beleid moet wel oog hebben voor zo’n zaken bij het opzetten van nieuwe projecten en ik denk dat ze dat ook wel doen. Als kinderen in een te sterk geconcentreerde sociale buurt opgroeien, krijgen ze een heel eenzijdig beeld van de wereld.

Baksteen in de maag
Het maximum inkomen dat je mag verdienen om in aanmerking te komen voor een sociale woning is zo laag, dat alle werkende mensen uit de boot vallen. Het publiek dat nog in aanmerking komt zijn mensen met en uitkering, een vervangingsinkomen, hetzij werkeloos, hetzij OCMW, hetzij een invaliditeitsuitkering…Het is jammer dat mensen die werken zo systematisch buiten spel gezet worden. In Vlaanderen heerst ook wel de cultuur dat iedereen, die min of meer een vast inkomen heeft, zelfs al vrij jong de baksteen in de maag voelt kriebelen en een eigen woning koopt, of in afwachting privé gaat huren. Dus eigenlijk mis je toch een aanzienlijke groep jonge mensen als sector. Als zo’n mensen uitzonderlijk bij ons terechtkomen, dan is het maar tijdelijk. Dus financieel gezien hebben wij de zwakste groep huurders.