Het nieuwe rapport over Mediaconcentratie in Vlaanderen, dat de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) volgens het Mediadecreet elk jaar moet opstellen, bevat een schat aan informatie over het Vlaamse medialandschap.

Het rapport brengt mooi in kaart hoe (bijna) elke mediasector gedomineerd wordt door enkele bedrijven. De concentratie is het sterkst bij de radio. Twee spelers - de VRT en de Vlaamse Mediamaatschappij – controleren daar meer dan 88 procent van de markt.

Vijf regionale zenders proberen wat tegenwicht te bieden. Vier van hen verenigden zich in 2008 onder de naam Radio Nostalgie en vormen daardoor de facto één zender. Alles wijst er op, schrijft de VRM, dat “het medium radio een daling kent van de diversiteit van het productaanbod (met minder spelers actief in het radiolandschap”.

Ook op de tv-markt blijkt de concentratie te groeien. Dat is opmerkelijk aangezien er de laatste maanden en jaren toch heel wat beweegt. VRT, VMMa en SBS zijn goed voor 78 procent van de markt. Dat is zeven procent meer dan in 1997.

Bij de geschreven pers is het verdwijnen van Het Volk het meest opmerkelijke feit hoewel die krant op het eind niet meer dan een kopblad van Het Nieuwsblad was. Over het krantenlandschap schrijft de VRM: “Gezien de beperkte omvang van de afzetmarkt lijken zeven Nederlandstalige titels een behoorlijk aantal. Echter, binnen elke categorie kan de consument slechts kiezen tussen 1 of 2 publicaties.”

Hiaten
Ondanks de vele cijfers en gegevens bevat het rapport ook hiaten. Zo valt er niets te lezen over de toenemende synergie tussen de titels (Het Laatste Nieuws en De Tijd die respectievelijk de sport- en economiekaternen van De Morgen vullen bijvoorbeeld) of over de verschraling van het aanbod in de kranten (minder buitenlands nieuws en minder cultuurberichtgeving, de teloorgang van de politieke redactie van De Morgen). Daarover beschikken we niet over harde informatie, moeten de onderzoekers van de VRM ootmoedig toegeven. Het wetenschappelijk onderzoek schiet op dat vlak inderdaad schromelijk tekort.

De VRM neemt voor het eerst ook de televisiedistributeurs Belgacom en Telenet op in het rapport, maar helaas wordt daar weinig mee gedaan. Kan het dat het privé-bedrijf Telenet beslist welke zenders de Vlaming te zien krijgt? En wat met de eigen content die de distributeurs aanbieden? Zo was er enkele maanden geleden al een kleine rel toen Telenet aankondigde Amerikaanse series in primeur aan te bieden via zijn tv-theek.

De VRM stelt ook de verstrengeling van het media-aanbod vast. “De mediagroepen werken steeds vaker samen om nieuwe mediaproducten in Vlaanderen te lanceren.” Maar trekt daar wel een zeer vreemde conclusie uit. “De verschillende vormen van samenwerking dragen bij tot de toename en diversiteit van het Vlaamse media-aanbod.”

Conclusies
Het is nu aan het Vlaams parlement om met de verzamelde gegevens aan de slag te gaan. De VRM stelt zelf geen maatregelen voor en doet al evenmin voorstellen voor verder onderzoek. Wij moeten enkel de sector in kaart brengen, zegt VRM-voorzitter Eric Brewaeys.

Ten aanzien van de media koesteren onze politici de onthoudingsplicht. Ondanks de oproepen om te evolueren naar een zorgplicht, zal dat wellicht nog een tijd zo blijven.