Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

[Recensie] De Franse Revolutie zoals ze niet in je schoolboek stond

[Recensie] De Franse Revolutie zoals ze niet in je schoolboek stond

Wat weten we eigenlijk van de Franse Revolutie? Het jaartal 1789, de Bastille, de guillotine, Robespierre, het schilderij Marat assassiné... Veel verder dan enkele grote namen en bekende beelden kom ik niet, om eerlijk te zijn. Hebt u hetzelfde probleem? Dan kan ik u zeker de lectuur aanraden van 'Het Parijs van de sansculotten, een reis door de Franse revolutie'.

Franse revolutie.jpg

Dat boek is een wat ongewone reisgids van de hand van Jacques R. Pauwels, doctor in zowel de geschiedenis als in de politieke wetenschappen. Pauwels neemt je mee op een wandeling door de straten van de Franse hoofdstad anno 1789. Veel van het originele decor is verdwenen, maar dat brengt hij terug tot leven met prenten en sappige verhalen.

En ondertussen doet hij wandelenderwijs het verloop en de logica van de Franse Revolutie uit de doeken:

Haar ontstaan - het Ancien Régime had z'n contradicties uitgeleefd.

Haar verschillende fasen - de 'burgerlijke' revolutie van 1789, de radicale ('volkse') revolutie van 1793, de Thermidoriaanse reactie die al in 1794 aan het hele gebeuren haar 'gematigde' (i.e. burgerlijke) karakter teruggeeft...

En ten slotte het einde van de Revolutie natuurlijk, met de machtsgreep van Napoleon Bonaparte (1799).

Terreur en oorlog
Handige jongen, die Napoleon: door ten oorlog te trekken wist hij de revolutionaire gevoelens van het Parijse volk om te smeden in patriottische haatgevoelens tegen een externe vijand. Pauwels noemt dat de 'externalisering' van de Franse Revolutie, één van de mechanismen die ter sprake komen in het zeer lezenswaardige Besluit.

'Revolutie en contrarevolutie, terreur en oorlog,' zo heet dat laatste hoofdstuk. Het is een kritische analyse van onze gangbare voorstelling van de Franse Revolutie - voor mij alvast een zeer uitdagende denkoefening. Waarom krijgen we wél koude rillingen van de Jakobijnse 'Terreur' - die voor sommigen nog steeds dienst doet als bewijs dat elke revolutie moét ontaarden in bloedvergieten - maar niet van de Thermidorianen of Napoleon?

In de woorden van Pauwels (die overigens niets verheerlijkt): we "zien blijkbaar niet in - of willen niet inzien - dat de 'externalisering' van de revolutie door de Thermidorianen en Napoleon, gepaard met internationale oorlogen die ongeveer twintig jaar aansleepten, aan vele miljoenen mensen in heel Europa, inclusief talloze Fransen, het leven kostte. Eigenlijk vormden die oorlogen een veel grotere en bloedigere vorm van terreur dan het schrikbewind van de Montagnards ooit was geweest."

Wie over de geschiedenis schrijft, doet dat om iets te vertellen over het heden, schijnt het. Ik weet het niet, maar het zou me sterk verbazen als u bij het lezen van dit boek niet méér dan eens aan ons eigen tijdsgewricht zou denken.

'Het Parijs van de sansculotten, een reis door de Franse Revolutie' van Jacques R. Pauwels (236 blz.) is uitgegeven bij EPO

Ga naar overzicht boekrecensies