Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

De verkeerde invulling van identiteit in Marokko

De verkeerde invulling van identiteit in Marokko

In een land dat vaak met zijn identiteit worstelt is er een constante evolutie van identiteit. Marokko kent een groep van 50% Berbers die de oorspronkelijke bewoners zijn. Daarnaast heb je de andere helft die voor het merendeel van Berberse (Amazigh) afkomst is maar gearabiseerd is geweest in de loop van de eeuwen. Marokko werd bezet door de Romeinen, Byzantijnen, Arabieren, Fransen en de Spanjaarden. De enige die van Marokko hun thuis wisten te maken zijn Arabieren. De Islam werd vrijwel door iedereen aangenomen, maar zonder verlies van linguïstische en culturele eigenheid. De Fransen hebben, zoals de Spanjaarden, Marokko bezet tot 1958. Maar de culturele invloed van de Franse cultuur en taal zorgt tot op de dag van vandaag voor heftige discussies.

Identiteit als politiek instrument

Er zijn drie stromingen die de identiteit van Marokko beïnvloeden in een negatieve en positieve zin. Allereerst heb je de Marokkaanse nationale beweging die belichaamd wordt door de Istiqlal Partij (Onafhankelijkheidspartij). Ze brengt de notie, dat Marokko een Arabisch land is en deel uitmaakt van de Arabische wereld. De tweede beweging zijn de Islamisten. Adl wal Ihsaan [Gerechtigheid en Spiritualiteit] en de PJD [Parti de la Justice et du Développement] zijn de twee bewegingen die deze stroming bij uitstek vertegenwoordigen. Ze brengen de notie naar voren, dat Marokko in de eerste plaats een Islamitisch land is en dat de identiteit daar rond draait. De derde stroming is de Berberbeweging (MCA, Mouvement Culturel Amazigh). De Berberbeweging bestaande uit verschillende organisaties in het maatschappelijk middenveld en brengt de notie dat Marokko altijd op de eerste plaats een Berberse identiteit heeft. Mijn mening is dat deze drie visies allemaal onjuiste vormen van identiteit presenteren. De invloed van deze drie visies op het Marokkaans politieke leven is immens en is sinds het begin heel gepolitiseerd geweest.

Arabisme

Arabisme is een politieke en culturele stroming die als doel heeft om de Arabische identiteit te bewaren en te ontwikkelen. In de grondwet wordt naar deze identiteit als volgt gerefereerd in de inleiding:

An Islamic and fully sovereign state whose official language is Arabic, the Kingdom of Morocco constitutes a part of the Great Arab Maghreb.

Marokko is een Arabisch land dat deel uitmaakt van de Grote Arabische Maghreb(1). Het gebruik van de term Grote Arabische Maghreb werd pas gebruikt bij de strijd tegen het kolonialisme. Dit is een typisch voorbeeld van het verkeerd presenteren van de identiteit. De Arabische taal en de Islam zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden volgens deze passage. Als we paar eeuwen terugkeren naar de heerschappij van de Almohaden over Marokko dan kunnen we zien dat het Berbers lingua franca was voor het maatschappelijk en religieus leven. De gebedsoproep werd zelfs in het Berbers gedaan. En de Maghreb uitsluitend bestempelen als Arabisch door de notie van een Arabisch Maghreb naar voor schuiven is niet compatibel met de werkelijkheid. Maghreb is niet alleen Arabisch maar ook Berbers en in een zekere mate ook Frans. De Arabisch identiteit fixeert zich vooral op het Arabisch deel van de identiteit en laat het Berberse en Frans element vallen.

Islamisme

Islamisme is een beweging die de Islam als religieus en politiek concept naar voor schuift. Het Islamisme in Marokko schuift vooral een niet-Marokkaanse Islam naar voor die haar wortels meestal in het Midden-Oosten heeft. De Marokkaanse Islam bestaat uit een religieus systeem gecombineerd met Berberse gewoontes. Een voorbeeld hier van zijn de marabouts. De marabouts zijn eeuwenoude pelgrimsplaatsen in Marokko die door iedereen in Marokko worden bezocht. Er ligt meestal een heilige in begraven. Het Islamisme valt deze volkse Islam aan en wijst op het onislamitisch karakter er van. Dit is een voorbeeld van een verkeerde invulling van de Islamitisch identiteit. Een tweede voorbeeld is de notie dat Marokko een Islamitische staat moet worden. Het Islamisme in Marokko geeft hierbij weer dat de staat niet Islamitisch is. Dit is ook een verkeerde invulling. De hele Marokkaanse politieke systeem is gebaseerd op religieuze legitimiteit. De koning is in Marokko de leider der gelovige moslims, het is zelfs verankerd in de grondwet. Ook het rechtssysteem heeft een grote Islamitische component. Het erf en huwelijksrecht was tot voor kort uitsluitend Islamitisch geregeld.

Berberisme

Het Berberisme promoot actief de Berbertaal en cultuur. Maar in werkelijkheid is het een reactiebeweging op het Arabisme. Het brengt ook een verkeerde invulling van de Berber-identiteit naar voren. Een eerste voorbeeld is het feit dat het de Berberse identiteit los ziet van andere componenten. De Berberse identiteit heeft een Arabische en Franse component. Maar het neemt de Franse component en laat de Arabische ter zijde liggen. Een goed voorbeeld hiervan is dat de Berberbeweging actief secularisme promoot. In Marokko betekent dit de scheiding tussen religie en staat. Dit is een verkeerde invulling, de Berberidentiteit heeft altijd een belangrijk component die Arabisch is. Neem de organisatie van stammen en de maraboets. Die zijn Islamitisch en Arabisch geïnspireerd. Een laatste voorbeeld is de term Tamazgha. Tamazgha is het equivalent van het Arabistische woord de Arabische Maghreb. Alleen vult de Berberbeweging het in als een gebied dat door de Berbers bewoond wordt. Tamazgha, is een nieuw concept dat geen praktisch werkelijkheid heeft. Tamazgha is een gebied dat in grote meerderheid door Arabieren wordt bewoond en niet door Berbers.

Conclusie

Deze drie visies dragen bij tot de politisering van identiteit. Het Arabisme, Islamisme en Berberisme hebben een immens grote invloed op het politieke discours in Marokko. Soms overlappen de drie visies elkaar, maar merendeels confronteren ze elkaar in plaats van elkaar te accommoderen. Elke visie heeft haar gefixeerde visie op identiteit die niet volledig met de werkelijkheid samengaat en die daarom actief probeert te veranderen.

Mohamed El Khalfioui

(Uitpers, nr. 108, 10de jg., april 2009)

(1) Mauritanië, Algerije, Tunesië, Libië en Marokko maken wat historisch Maghreb werd genoemd. Deze term geraakte in gebruik toen de Fatimieden regeerden in Egypte. Maghreb betekent in Arabisch het westen van het Fatimieden.

Nationaal, regionaal of etnisch, „de identiteiten“ zijn een wap

Een iet oudere atikel dat moi aansluit op het uistekend artikel hierboven.
ationaal, regionaal of etnisch, „de identiteiten“ zijn een wapen van de macht.

In de crisisperiodes, economisch en/of sociaal, door de onstabiele tijd, kunnen personen zich verloren voelen en in de war gebracht. Sommige proberen dan om zich gerust te stellen en trekken zich terug op eeuwenoude geseculariseerde en in de adel geslagen ideeën maar die gemakkelijk aan de smaak van de dag te passen zijn, door middel van een klein modern vernis . Dan reactiveren de godsdiensten zich en de sectes, dan hijsen sommige hun „lidmaatschap“ van „een etnische“, „nationale“, „regionale“ of „rassen groep”.

Wij ontsnappen niet in Frankrijk (en in België) aan deze regressieve tendens. Om slechts het laatste voorbeeld te nemen, de identitaires beweringen ,goed frans gezind (verduidelijkt door de oprichting van „het ministerie van de nationale identiteit“) vermengen zich bij ,niet minder identitair , deze van de regionalisten of zij Bretons, Basken of occitanistes zijn. Zij leven goed bij elkaar, hetzelfde parlementslid dat, als afgevaardigde, stemming in Parijs heeft voor de nationale identiteit, zorg, als burgemeester,voor een bladzijde in de regionale taal in zijn plaatselijk krant te publiceren.
Etnicitische bewegingen

Rest dat, als sommige normaal vinden om zich „Fransman van Frankrijk“, of „Occitan del païs“ te eisen en andere stommiteiten van het soort om hun politieke lijn dus te bepalen, waarom zouden anderen zich politiek niet bepalen door dezelfde redenering te volgen, als „zwarte stam“, „ Arabier van dit“ of andere „Inlanders van dat“ ? Er is daar een politiek marktsegment. Sommige hebben er zich op geworpen : min of meer discreet, doorkruisen etnicitische bewegingen de voorsteden om mensen te overtuigen dat, als zij onderdrukt worden omdat zij zwart zijn (of, eventueel van een andere kleur)en dat hun vijand, het is hun witte buur (of van een ander „ras“, of meer op klassieke wijze nog, de persoon van een andere godsdienst).

Vanaf deze al te eenvoudige aanvang, ontwikkelen deze bewegingen een gestructureerde redevoering. Hun redevoering, die op een bespiegeling van de identitaire redevoeringen op de Europese manier wordt gebouwd, kan verleidelijk zijn. Men kan trouwens bepalen dat zij, namens het culturele relativisme, de steun van „denkers van de linkerkant“ en zelfs van bepaalde libertairen zullen ontvangen. Het is reeds onder deze laatsten die, tegen elke logica in,in de regionalismen berusten. Met dezelfde redeneringsafwezigheid, zullen zij vele bewegingen ondersteunen die op ronduit rassenbasis worden gevormd. Tegenover deze te verwachten afwijking, bevestigen wij, anarchosyndicalisten, opnieuw dat de begrippen „ras“ of „etnie“ geen biologische werkelijkheid hebben en slechts gebruikt zijn om de echte problemen te verbergen die zich aan personen voordoen, om de klasse van onderdrukt ten voordele van de machtighebbers te segmenteren.

Als onze bezwaren betreffende de nationale, en/of regionale Staat reeds herhaald werden in de bladzijdes van dit journaal(1), men moet eraan herinneren dat de typologie, die de personen in „een ras“ of „een etnie“ indeelt en als gevolgtrekken dat ’„zwart“ is als dit en als dat, een ongerijmdheid zijn die geen enkele wetenschappelijke grondslag heeft, behandeld. In feite, wanneer men het genetische erfdeel van een bevolking bestudeert, is het duidelijk dat het niet deze mooie homogeniteit heeft die de rassentheorieën of etnicisten veronderstellen. Wel integendeel. Aldus kan een van onze lezers van de Pyrenees genetisch veel meer dichtbij een van onze lezers uit Guatemalta dan van een andere Pyrenees leunen. En als hij een transplantatie (van nier, van hart) nodig heeft, is het dan „een Guatemaltese“ nier die, beter zal passen dan „een Pyrenese“ nier. Trouwens de artsen die transplantaties doen, spotten evenals degenen die bloedtransfusies doen, met de verondersteld „etnische“ oorsprong of de kleur van huid van de gever en de ontvanger `die in Frankrijk zelfs niet geregistreerd is). (1)Met name „Regionalistische tendensen“ ,combat Syndicaliste de Midi-pyrénéesn°93,ndecember2005/janvier 2006.,

Een trivialer niveau van warneming toont reeds aan dat, in eender welke „etnische“ veronderstelde groep, er opmerkelijke genetische verschillen tussen de personen bestaat : sommige zijn grotere, anderen klein, sommige hebben grote oren, andere niet, enz het zou net zo belachelijk zijn de mensen in te delen volgens de omvang van hun oren (en er gevolgen van te trekken voor hun gedrag !) dat het belachelijk is ze in te delen door huidskleu of geografische oorsprong van hun voorvaders. Op biologisch niveau, wetenschappelijk weet men met zekerheid dat de menselijke soort één is en dat zij ondeelbaar in „rassen“ is.

Cultuur en geschiedenis : twee behandeld mythes om de noden van de zaak

De “culturele“, „historische“ basis „die eveneens de etnicitische bewegingen naar voor brengen om zich te rechtvaardigen heeft niet méér werkelijkheid. Want de cultuur waarnaar zij verwijzen is vooral een mythe systematisch behandeld met het oog op de noden van de zaak en de geschiedenis wordt in hetzelfde doel herschreven. Degenen die verzekeren dat, alles wel beschouwd, het kolonialisme heilzaam aan gekoloniseerd is geweest nemen van dezelfde dynamica van de leugen deel dan degenen die beweren dat alle „witten“ de opvolgers van de handelaars van de weerzinwekkend slavenhandel zijn en dus erover verantwoordelijk zijn. Degenen die verzekeren dat de jeugdcriminaliteit typisch Arabier is, eveneens slecht de werkelijkheid ontcijferen dat degenen die verzekeren dat, als men in het getto van de steden is, het „slechts“ is omdat men een „kleurling“ is.Het is een beetje snel vergeten dat „zwart“ of „Arabisch“ nooit in de steden worden verdrongen, als zij een voorwaarde vervullen : rijk zijn ! Het is vergeten dat de Franse Staat het rode tapijt met hetzelfde gemak voor „de witte“ dictators dan die van „kleur“ ontvouwt, dat de kinderen van de emiren van de aardolie nooit een probleem van verblijfskaart hebben ! In werkelijkheid als men zich in de getto’s weer bevindt, is het omdat men arm is, een kleine arbeider, een werkloze, een kleine bediende, het is omdat men deel van de klasse van uitgebuiten zijn ! Het racisme, dat, in Frankrijk, op toenemende wijze de personen van kleur treffen„ komt daar bovenop. Hij wordt trouwens door de Staat door zijn structuren onderhouden (politie, school,…) met vele perversiteit. De racistische en identitaire onzinnigheden, ongeacht uit welke hoek ze komen, moeten aangeklaagd worden. Niet- tevreden om de haat tussen personen te verergeren, doen zij het spel van de macht mee en verbergen de echte bronnen van de ongelijkheden. Valse argumenten naar voor- brengend, maar altijd door de ogen van de monsters die het kapitalisme en de Staat zijn te bedekken, doen zij beroep op de lafheid van de individuen : het is zo gemakkelijker om een groep aan te pakken, vooral als hij wordt gemarginaliseerd en geïsoleerd, dat aan de macht, machtige en goed georganiseerde tegenpartij ! Aldus zien we de wrevel zich,tegen de frustraties die door de kapitalistische en staats machine worden gecreëerd, van hun echte bronnen afgewend. De identitaire praatjes onderhouden het bedrog alsof de eventuele problemen opgelost zouden worden door op „klein“ en niet op „groot“ te slaan, zelfs wanneer men weet dat het „groot“ zijn die de oorzaak van de problemen vormen… Ellendige logica !

Eerder dan „de wortels“, kunnen we beter de neuronen ontwikkelen !

Van onze kant, zijn de waarden die wij verdedigen fundamenteel aan de xenofobie en identitaire aberraties tegenovergesteld. Immers is deze leer gebaseerd op het lidmaatschap van een persoon aan een gemeenschap die hem zou bepalen, die praktisch onveranderlijk („zuiver“) door elke tijdperk zou voortbestaan, een gemeenschap waarvan de persoon nooit zou kunnen weggaan en die diepgaand heel zijn wezen, zonder mogelijkheid van verandering zou conditioneren. Een gemeenschap tenslotte waarnaar men nodig zou hebben te verwijzen om te„herbronnen“, „begrijpen vanwaar men komt en wie men is”. Kortom het is de redevoering, die door alle identitaires wordt opgehaald, over „de wortels“. Voor ons, anarchosyndicalistes, eerder dan om te proberen om hypothetische wortels te ontwikkelen, wat men moet ontwikkelen, zijn het de neuronen ! Dit maakt een wereld van verschil. Want wanneer zij hun neuronen zouden gebruiken, verre van onveranderlijk, verre van vaste entiteiten te zijn, definitief voorbeschikt te zijn, de individuen, integendeel,een enorm potentieel bezitten van creativiteit en verandering . Wij hebben de overtuiging dat de mens zich kan veranderen, dat hij de wereld kan veranderen. Het is dit potentieel dat anarchosyndicalisme, vandaag in de strijd en morgen in een vrije gemeenschap, wil bevrijden en ontwikkelen.

(2)De huidskleur , de bloedgroepen, het systeem HLA, zijn slechts enkele uitdrukkingen van het genetische erfdeel, onder duizenden anderen.

Pierre

Aanvulling op artikel

Het artikel van meneer Khalfioui beschrijft grotendeels wat er aan de hand is.
Mooi en goed te volgen maar verdient echter enkele aanvulling:

- Het Franse element bij de Berbers is een beetje overdreven. Fransen hebben zeer kort Marokko bezet om van echte invloeden in culturele en taalkundige opzicht te spreken. Bovendien was het hele land niet onder Franse maar ook onder Spaanse bezetting.

- Wat de Berbers uit Frankrijk hebben overgenomen zijn nieuwe manieren van kijken naar en nadenken over wetenschap, taal, etniciteit, geschiedenis en politiek. Maar dat zie je ook terug bij andere Marokkanen die zich niet als Berbers beschouwen. Hoe kan het ook anders, bijna iedereen is in Europa afgestudeerd

- Een ander vergeten punt in het artikel is het rechtssysteem AZERF in Berber gebieden van voor 1956. Er kwam een einde aan om plaats te maken voor een andere wetgeving voornamelijk gebaseerd op islam en hier en daar wat franse en zwitserse invloeden.

- Het is waar dat islam eeuwenlang de bron was van rechtspraak. Maar het verschil lag in het feit dat Berbers onderscheid kenden tussen religieus en seculier recht. De roep van Berbers om een scheiding tussen politiek en religie, komt niet echt uit de lucht vallen. Secularisme is dus niet alleen een import uit Frankrijk maar een ook zeker afgeleid uit eigen geschiedenis.

- Laatste aanvulling betreft wie waar woont. Het antwoord ligt in het bestuderen van de etymologie van de plaatsnamen in Marokko. Je zult je versteld staan dat bijna alles Berbers is, al is men 50 jaar lang bezig oude plaatsnamen te arabiseren en nieuwe (veelal arabisch) in te voeren. David Montgomery Hart zei, Amerkaanse antropoloog die jarenlang in Marokko in de eerste helft van de 20ste eeuw woonde: " Scratch the skin of almost every Moroccan, you will discover he / she is a Berber."