KoenCalliauw04 juni 2009 – 01:30

Picasso, Brecht,Sartre,…

De leidinggevende kaders kwamen om in de vernietigingskampen, in België verdwenen duizenden leden. De generatie van Debrouwere nam het roer over in de “koude oorlog” tussen de Sovjet Unie en de USA, die een smerige oorlog was waarin de CIA met de Belgische Staatveiligheid en conservatieve partijen als de CVP (nu CD&V) innig samenwerkte. De moord op de communistische leider Julien Lahout in “vredestijd” (1950) was een dieptepunt dat aantoonde tot wat Kerk, Staat en Kapitaal bereid waren om hun macht te behouden.(2 & 3)

De KP was een “gestaalde arbeidersbeweging” die in de anti kapitalistische strijd overwinningen en nederlagen leed. De langdurige “pre revolutionaire” staking tegen de “Eenheidswet” in ’60 – ’61 was voor een deel haar werk, zeker in Wallonië. Ze was in en na WOII ook de partij van de intellectuele en artistieke avant garde. Met in Frankrijk de surrealisten, Sartre en Picasso als leden. Het was de partij van Bertold Brecht, Hanns Eisler en Kurt Weill. Het was de partij van de door de CIA vervalste geschiedenis van de Sovjet Unie, van de “Stalinisten”. In mijn kinderjaren leerde ik bij de socialistische jeugdbeweging De Rode Valken vele authentieke arbeidersliederen. We trokken provocerend zingend door de landelijke gemeenten, waar de toenmalige Chiro van mijnheer pastoor waakte. We gingen – o schande – “gemengd” kamperen… Ondanks de rol van Vlamingen in de collaboratie en ondanks de kneuterigheid van dit Beiëren aan de Noordzee, bleef Jan Debrouwere het “nationaliteiten vraagstuk” zien als een aspect van de klassenstrijd en bleef meewerken mee aan het links – Vlaamse tijdschrift Meervoud.(4)

“Einheitsfront” !

Wanneer sommigen me later verweten een Stalinist te zijn, antwoordde ik: “Wanneer het lied “Die Einheidsfront” van Bertold Brecht en Kurt Weil Stalinistisch is, dan ben ik het ook”. Toen ik het als tienjarige zong, begreep ik perfect waarover het ging. Beluister dit lied uit de periode toen het nazisme terrein won en de keuze voor communisten duidelijk werd: Doden of gedood worden. De generatie voor die van Jan Debrouwere en de mijne doodde en won. Beluister “Die Einheitsfront”, als eerbetoon aan Jan Debrouwere en allen die streden en zullen strijden.

http://www.chambre-claire.com/PAROLES/die-einheitsfront.htm .

Jan is niet meer. Hij milliteert en schrijft niet meer. Hij was in de eerste plaats een communistische journalist. Hij berichtte uit de samenleving die de zijne was. Die van klassenstrijd. Hij publiceerde theoretische geschriften en zijn herinneringen (5) En hij was niet de caricatuur van een “Stalinist”, zoals ze door de agressieve bourgeoisie als gif verspreidt werd. Hij werd binnen de KP beschouwd als een “intellectueel”, toen dat eerder een scheldwoord was. Ik, die ocharme in het middelbaar twee keer “bleef zitten” met een “0” op gedrag, haalde mijn schade in en las “de gazet” en boeken. Weer een “intellectueel”…

De Rode Vaan.

Jan Debrouwere vervulde vele leidinggevende taken in de KP. Hij was Antwerps Provincieraadslid toen de KPB nog Volksvertegenwoordigers en Senatoren telde. Hij was als politiek directeur van De Rode Vaan mijn “baas” toen ik er lang tijd als journalist en later hoofdredacteur werkte. De redactie was millitant marxistisch-leninistisch. En jong. Vergeet het fabeltje dat de KP de generatie van de sixties uitspuwde. Als twintiger hadden ik en andere jongeren al belangrijke verantwoordelijkheden. De harde discussies waren dagelijkse kost, om nadien samen een pint te pakken. De KP was echter aan haar neergang begonnen, ik zou de Partij om principiële en emotionele redenen half de jaren zeventig verlaten. Dat was een enorme maar verstandige stap, die ook Jan Debrouwere zette, in 1989. Ons territorium was te beperkt geworden. We ademden verse lucht in en Jan keerde later terug naar de KP. Terwijl ik uiteindelijk millitant van de PVDA werd.(6)

“De Partij”, “de beweging” verlaten was een schok voor je omgeving en vooral voor jezelf. De meeste die gebeten zijn door de strijd, genezen er nooit meer van. “De Partij” zit in je bloed. In zijn boek “Stipmomenten” noemde Debrouwere ze “De Kleine Planeet”. Hij stapt nu definitief van die planeet af. Jan was een ernstig man met een groot gevoel voor humor en relativering. De KPB – PCB was een authentieke arbeiderspartij die lang haar Belgische eenheid bewaarde. In die Partij werd feest gevierd, “de toog” was belangrijk na de nachtelijke vergaderingen. Ze had populistische, ouvriéristische kenmerken, “cameraderie”. Men hoorde er bij of niet. Maar laten we niet romantiseren. Van “kameraad” werd je zo een verdacht sujet, kwam je op “de mesthoop van de geschiedenis” terecht, kon je alles verliezen. Nageblaft door een “basis” die het onderscheid niet kon maken tussen trouw aan “den Beerschot” en millitant/intellectueel werken aan de linkerzijde. Wie dat overleefde werd sterker en liet “de beweging” niet in de steek.

“Verschraald verenigingsleven…”

Communisten zijn verhalenvertellers. Vele hébben dan ook iets te vertellen wat het petje van de bourgeois te boven gaat. Hun beweging verwezenlijkte in de in de op historisch gezien korte periode van bestaan (laten we zeggen, 100 jaar) dan ook veel. Nationaal, internationaal. Ze ontwikkelde een wetenschap, het dialectisch en historisch materialisme, gebaseerd op het Marxisme, die overeind blijft. Ze vochten, leefden, hadden lief en haatten in “overdrive”. Jan Debrouwere was naast andere kameraden zo’n verhalenverteller. Maar alles had zijn tijd. Debrouwere in de vijftiger jaren: “Er moet gewerkt worden aan de eenheid van alle democratische krachten en van de gehele linkzijde, kameraden”.

Jan hield van een wijntje en plezier, hij was allesbehalve een puritein. Maar: “Wie in de KP trad, van plan iets te doen, maar zijn avonden niet wou slijten in het partijlokaal of in het verschralende verenigingsleven dat het bood”… leeft niet mee met de Partij. Dat zijn geen echte communisten !”. Kortom, wie zijn/haar “engagement” beperkte tot verhalen vertellen en alcohol verzetten, is van weinig nut. In zijn achterhoofd zal het beeld gezeten hebben van de “rode Rupel”, ooit een achterlijke streek ten zuiden van Antwerpen, klerikaal, arm. De in een naturalistische, rauwe stijl schrijvende Piet Van Aken, vereeuwigde die wereld in “Klinkaart”, over de steenbakkerijen, haar kinderarbeid en seksueel misbruik van jonge meisjes door medearbeiders.(5)

Vetes als interne Partijstrijd.

Laten we niet romantiseren. In de KP heerste, ook internationaal, vriendschap en solidariteit. Maar tevens brutale “interne Partijstrijd”. In de “Stalinistische” Sovjet Unie waren Jan en ik ongetwijfeld in de Goelag terechtgekomen. Ook hier kregen we ons vet. In een periode van neergang en het uiteindelijk verdwijnen van de KP, worden persoonlijke vetes belangrijk. Oppervlakkigheid troef, de drie laatste decennia. Slaan onder de gordel was toegestaan, van de meest intieme zwakheden werd gebruik gemaakt om mensen via roddel uit te sluiten, te liquideren.

Dat had al lang niets meer te maken met een KP, met marxisme – leninisme, met politiek. Niemand was intern nog veilig voor de haaien die de prooi roken van een partij in ontbinding. Een ander monument in de kommunistische beweging, de kernfysicus Jef Turf uit Gent, waarmee ik ook jaren samenwerkte doet dat boekje open in een licenciaat thesis van Susan De Coninck. (Politieke identiteit van een communist). (6) De KPB – PCB werd hier “gewoon”, even gewoon als de burgerlijke partijen en hun politieke clowns. In de zeventiger jaren van de vorige eeuw. (7)

Jan Debrouwere was lid van het Centraal Comité en het Politiek Bureau. Hij was verantwoordelijk voor internationale betrekkingen als opvolger van de oud Spanje strijder en gewapend weerstander Albert De Coninck. Hij verbleef reeds een hele tijd in de DDR als correspondent van het dagblad De Rode Vaan en had er zijn hart aan verpand. De Belgische KP was deel van de internationale kommunistische beweging, na de Comintern en Cominform. Op de trappen van “het Partij Centrum” aan – jawel – de Stalingrad laan te Brussel en die van De Rode Vaan – Le Drapeau Rouge in de – jawel, Kazernestraat - botste je op vertenwoordigers van bevrijdingsbewegingen uit verre landen. Met het fascistische Spanje, Portugal met haar kolonies, het Griekenland van de kolonels, Congo voor en na de moord op Lumumba had de KPB – PCB broederbanden. Zoals ook met de socialistische landen, de DDR vooraan.

Van illegaal naar legaal…

Jan had ontmoetingen met Honecker, Gierek, Husak, Ceausescu. Er werd van gedachten gewisseld op de ambassades van deze landen in Brussel. Internationale solidariteit, niet meer, niets minder. Daarover zit veel in de nog niet ontsloten KP archieven. Dat is geschiedenis waarop de communisten trots kunnen zijn en zich voor niemand “te verantwoorden” hebben. Jan Debrouwere was actief in een communistische Partij die net de bloedige illegaliteit achter zich liet en moest leren opnieuw min of meer legaal te werken. Dat verklaard een bepaalde sectarisme na WOII. Een wereldvreemdheid zelfs. En de blijheid, wanneer jongeren de door de nazi’s uitgedunde rijen kwamen versterken. Jan maakte nog net mee hoe de vetes tussen “Maoïsten” en “Stalinisten” begraven worden. Eenheid was zijn ordewoord. Stop het sectarisme, het Stalinisme. Hij organiseerde vorig jaar mee een 1 mei feest in het Antwerpse Zeemanshuis, waar aan alle bewegingen links van de sp.a deelnamen. Waar ABVV en ACV aanwezig waren. Vanuit Vlaanderen had hij een vinger in de pap bij het ontstaan van Europees – Links. Jan Debrouwere bleef vechten.

Jan Debrouwere keerde dus terug naar de stal. Jan Ploem zei in 2002 in het Trotskistische SAP blad Rood :”Misschien heeft hij de beelden van Genua en Barcelona gezien. Misschien heeft hij een nieuwe generatie zien opstaan die vandaag, net als 80 jaar geleden opkomt tegen onrecht op economisch, ecologisch, sociaal en politiek vlak. Een nieuwe generatie die gelooft dat, net als de “oude” communisten van de vorige eeuw, een andere wereld mogelijk is”.

De anders globalistische beweging en een massa aan actiegroepen op alle terreinen van de maatschappij, staan niet stil. Het Marxisme bewijst in deze financiële)economische/sociale crisis haar volle waarde. Het Leninisme bevat veel nog altijd waardevolle tactieken/strategieën. Proletarisch internationalisme blijft praktijk. Mensen als Debrouwere stelden die erfenis veilig en gaven ze door.(8) De communistische grote verhalen leven, zonder dromen halen we het niet. Maak je keuze, Jan. Slaap zacht of maak de theorie tot praktijk. Zet dààr, uiteraard voor een communist de hel, de boel op stelten. Ik kan me je keuze voorstellen…

Koen Calliauw
03/06/09

(1) “Kommunistische Partij Vlaanderen” – www.kp-online.be

(2) “Julien Lahaut” – http://nl.wikipedia.org/wiki/Julien_Lahaut

(3) “De koude oorlog in België” - Depraetere/Dierickx - epo – 1985.

(4) “Meervoud” – http://www.meervoud.org

(5) “Stipmomenten” – http://www.geocities.com/lodegerda/stip.html

(6) “PVDA” – http://www.pvda.be

(7) “Jef Turf. Politieke identiteit van een communist” – Thesis door Susan De Coninck.
http://www.ethesis.net/jef_turf/jef_turf_inhoud.htm

(8) “ Archief KP” – http://www.dacob.be