Jan Hertogen20 november 2009 – 21:04

"Is het niet wraakroepend dat wij, bijna een halve eeuw na de grote migratiegolf uit het middellands zeegebied, nog zo weinig weten over de geschiedenis van die landen en van de migratie zelf?" (Marnix Beyen, DM 18/11/09)

Inleiding

Hoe meer gegevens beschikbaar zijn over migratie, hoe groter de negatie van de werkelijkheid ervan, zowel in vooroordelen, ideologische positie, het verrechtst links en centrum geworden rechts. Over cijfers, het statistisch beeld, het historische verloop van de migratie en de projecties naar de toekomst wordt met geen woord gerept. Tijd dus om alles eens op een rijtje te zetten, te beginnen met de projecties naar de toekomst. De verzamelde Belgische demografen hebben in augustus 2008 met hun bevolkingsprojecties tot 2060 enkele belangrijke krijtlijnen getrokken. Hun rapport is, ondanks de technische materie, helder en toegankelijk, zie Bevolkingsvooruitzichten 2007-2060 (pdf) http://www.npdata.be/Data/NIS/Bev-2060/Doc/Bev-vooruitzicht-2007-2060.pd... , de daaruit afgeleide tabellen met bevolkingsvooruitzichten gedetailleerd en downloadbaar, zie http://www.plan.be/databases/database_det.php?lang=nl&TM=30&DB=DEMOG&ID=... .

Patrick Deboosere van Interface Demography - VUB heeft deze evolutielijnen tot 2020 gepopulariseerd in De Morgen van 4/11/2009, het Masereelfonds hield een vormingsdag Migratie en Asiel, cijfers en profiel op 30 oktober 2009 naar aanleiding waarvoor we het npdata-materiaal geupdated hebben en waar we in opeenvolgende BuG's verder op ingaan. Samenleving en Politiek hield op 12 november 2009 een rondetafel- en burgemeestersdebat in Gent over Diversiteit als uitdaging voor de sociaaldemocratie waarop wij een kort statement konden doen: de migratie in het volgende decennium zal 5x hoger liggen dan in de jaren tachtig, dat aanleiding was voor Zwarte Zondag 1991, als totale mislukking van het Vlaams Blok/Vlaams Belang als anti-migrantenpartij kan dat tellen. Zij zijn er in feite in geslaagd om gans de anti-migranten strekking monddood te maken en politiek uit te schakelen. Zal de omkadering van de allochtonen in Vlaanderen voor ondersteuning, zelforganisatie, inburgering en Nederlandse taal, die alles samen maar 635 VTE of 1 VTE per 1000 allochtonen tewerkstellen, zo vroegen we aan de sociaaldemocratie, ook eindelijk eens met factor 5 verhogen?

"Les Belges assimilent les étrangers en faisant des enfants avec eux"

Wat is de impact geweest van de migratie in België en haar gewesten sinds 1945, hoeveel migranten zijn er bijkomend in de Belgische bevolkingsregisters ingeschreven, hoeveel daarvan zijn er Belg geworden, hoeveel daarvan zijn er nog in België en hoeveel nakomelingen hebben zij gehad. En vooral ook, wat staat er de samenleving nog te wachten, wie zal nog aan de deur kloppen, of binnenkomen, hoeveel kinderen zullen geboren worden bij nog als vreemdeling ingeschreven of bij de Belg geworden vreemdelingen, bij hun kinderen en kleinkinderen, m.a.w. hoe sterk is de huidige samenleving al bevrucht door de migratie en hoe zal zij verder door de migratie en de wereld gekleurd en gekneed worden. En welke invalshoek en toegang vonden en vinden daarbij de niet wettig verblijvenden in België langs erkenning als vluchteling of regularisatie in 2000 en 2009. . En waarom gaat België voorop in gemengde huwelijken als 'integratiemiddel', zoals de in Nederland levende Franse socioloog Laurent Chambon recent stelde, "Les Belges assimilent les étrangers en faisant des enfants avec eux" in Le soir van 21/09/09, verwijzend naar Marokkaanse migranten in Belgie, die het in vergelijking met Nederland 'zeer goed' doen. En wat is de omvang of impact van de islamachtergrond in deze migratie, hoeveel moslims zijn er nu in België na de 'harde PEW-cijfers' in Humo die over 281.000 spreken. Genoeg vragen voor een zevental bijdragen, waarvan hier het 1ste deel.

Voor wie te weinig tijd heeft om dat allemaal door te nemen

Bij wijze van voorproefje of voor wie sowieso (te) weinig tijd heeft kan de powerpointpresentatie voor het Masereelfonds op 30/10/2009 er op naslaan, Migratie en Asiel, cijfers en profiel: http://www.npdata.be/migratie met de belangrijkste gegevens: een 60-tal slides van grafieken en een sporadische tabel, telkens voorzien van een korte commentaar. Voor opmerkingen en reacties: info@npdata.be.

1. Bevolkingsprojectie AD SEI/Planbureau

1.1. Bevolkingsprojectie 2007-2060, de onvoleindigde wegens "bijzonder gevoelig"

Een lust voor elkeen, vorser, burger of politieker, is de bevolkingsprojectie opgemaakt door een palet van de beste en meest erudite Belgische demografen, gecoördineerd door het Planbureau in samenwerking met het AD SEI (het oude NIS) dat het initiatief in deze aan het Planbureau moest laten. De toelichting en beperkingen van de projectie en de resultaten worden helder uiteengezet in Bevolkingsvooruitzichten 2007-2060 met een uitgebreide set aan Tabellen bevolkingsvooruitzichten. Twee elementen zijn spijtig genoeg in deze rapporten niet toegevoegd of uitgewerkt:

1. De door het AD SEI nog altijd beschikbare gestelde volledige vergelijkbare waarnemingen van 1988 tot 1999, voorafgaand aan 2000 tot 2007 werden in de tabellen weggelaten, zie http://www.npdata.be/Data/NIS/Bev-2060/ADSEI-Plan/Kopie-van-pop1988_2007... , zodat het historisch overzicht afgesneden wordt in 2000 terwijl het zonder problemen had kunnen starten in 1988. De bevolkingsprojecties zelf houden evenwel rekening met deze langer historische tijdsreeks.
2. In het toelichtend rapport worden alle parameters uitvoerig besproken ook de Belgwording van vreemdelingen. Dit laatste zou toelaten om ook de evolutie van het aantal vreemdelingen te volgen, en niet enkel van de migratie waarin Belgen en vreemdelingen samengenomen worden. De toepassing van de parameter Vreemdeling en Belgwording wordt echter niet in het rapport weergegeven, het is de enige parameter waarvan het resultaat niet wordt beschreven " omdat deze materie bijzonder gevoelig is. De kleinste zinspeling naar cijfers kan verkeerd geïnterpreteerd worden en door specifieke milieus gerecupereerd worden, wanneer die cijfers alleen maar (redelijke maar weliswaar) hypothesen zijn." zo wist een redactrice van het rapport ons te melden. Wij maken dus zelf de berekeningen van aantal vreemdelingen en aantal Belgwordingen tot 2020 voortgaande op de parameters van het Planbureau en het beschikbare materiaal uit het verleden.

1.2. Naar 11.538.140 miljoen inwoners in België in 2020

"Naar 11,5 miljoen Belgen in 2020" zo titelde De Morgen op 4 november 2009, was het maar waar, want dan zouden tegen 2020 alle vreemdelingen Belg geworden zijn en kon de politieke democratie volledig haar werk doen voor alle inwoners. Die 11,5 miljoen inwoners zijn een berekening, een projectie voortgaande op de gekende factoren van de laatste jaren, zonder rekening te houden met economische evoluties (de bankcrisis moest nog komen) en beleidsingrepen (de regularisatie 2009 bv). Deze nieuwe projectie is trouwens tot stand gekomen omdat de laatste van 2000 de immigratie te zeer had onderschat. Dat is ook de enige continuïteit is de projecties de laatste decennia, dat ze vooralsnog de werkelijkheid van de bevolkingsevolutie nooit goed ingeschat hebben zoals blijkt uit het overzichtje dat we uit het AD SEI/FPB rapport betrekken.

Voor een toetsing van de projecties 2007-2020 met de werkelijkheid van 2007, zie infra, punt 4.

2. Een technische toelichting over de bevolkings- en vreemdelingenevolutie

2.1. Saldo's bestaan niet, het is de dynamiek in en uit die telt

De stijging van een bevolkingscijfer is het topje van een ijsberg, het is een saldo, het verschil tussen wie bijkomt en wie weggaat. De impact, het gewicht van een bevolkingsevolutie kan niet afgelezen worden uit het saldo maar uit de dynamiek, dwz uit het aantal en de aard van wie bijkomt en van wie weggaat. Als in een klas van 25 kinderen er 5 kindjes de school verlaten en er komen er 8 bij dan is het saldo +3 en zitten er in dat klasje 28 kinderen. Voor de leerkracht zijn het evenwel de 8 nieuwe kinderen die extra aandacht vragen en de werklast verhogen. Er zit nooit een saldo op de banken, maar wel alle nieuwelingen. Hetzelfde geldt voor het natuurlijk saldo, dwz het verschil tussen het aantal geboorten en het aantal overlijdens. Als er evenveel geboorten zijn als overlijdens is het natuurlijk saldo 0 en blijft de bevolking in aantal gelijk. Het zijn evenwel de nieuwgeborenen die van belang zijn en zorg behoeven en hun aantal kan veel sterker groeien dan het 'saldo' laat blijken. En dan nog kan een hoog geboortecijfer samengaan met een hoog sterftecijfer. Hetzelfde is het geval met het migratiesaldo, het verschil tussen de bijkomende inschrijvingen van immigranten en het aantal uitschrijvingen wegens verhuis naar het buitenland. Het officiële migratiesaldo voor 2007 bv bedraagt 55.357 maar dat is het verschil tussen 116.404 bijkomende inschrijvingen van vreemdelingen en ook van Belgen die terugkeren naar België en 61.046 uitschrijvingen wegens vertrek naar het buitenland van zowel Belgen als vreemdelingen.

2.2. Erkenning asiel en ambtelijke in- en uitschrijving

Bij de inschrijvingen als immigratie zijn ook de overgangen begrepen vanuit het wachtregister asiel na toekenning verblijfsstatuut.

Bij de uitschrijvingen als emigratie is ook het saldo van ambtelijke in- en uitschrijving inbegrepen, dwz uitschrijvingen van vreemdelingen en Belgen die niet op hun officiële adres verblijven en ook niet in een andere gemeente voorkomen. Van hen wordt geacht dat ze het land verlaten hebben. Daarvan worden de herinschrijvingen afgetrokken, dwz vreemdelingen en Belgen die terug opduiken op hetzelfde of een ander adres. In de officiële statistiek worden dus de ambtelijke inschrijvingen op zich niet als immigratie toegevoegd, en de ambtelijke uitschrijvingen op zich niet als emigratie beschouwd, wél hun saldo, dwz het verschil tussen deze twee dat vooralsnog altijd negatief is zodat het saldo als een emigratie, een vertrek naar het buitenland beschouwd wordt.

2.3. Het migratiesaldo is in 2007 negatief voor Belgen en positief voor vreemdelingen

Het migratiesaldo voor Belgen en vreemdelingen samen bedraagt +55.357. De bevolkingsprojecties maken zoals gezegd geen onderscheid tussen vreemdelingen en Belgen. Sinds jaar en dag zijn er meer Belgische emigranten, dwz Belgen die België verlaten dan Belgische immigranten, dwz Belgen die België (terug) binnenkomen. Het migratiesaldo van Belgen is dan ook negatief, -9.132, met als gevolg dat het migratiesaldo van vreemdelingen +64.489 bedraagt, hetgeen samengeteld met dat van de Belgen +55.357 geeft.

3. De bevolkingsprojectie tot 2020: de werkelijkheid achter de saldi

De Belgische bevolking evolueert van 10.584.534 op 01/01/2007 naar 11.538.140 inwoners op 01/01/2020, of een stijging met 953.606 of 9,0% en dit op 13 jaar tijd. Dat is evenwel maar de helft van het verhaal.

3.1. Op 13 jaar tijd zijn er 1,6 miljoen geboorten en 1,6 miljoen nieuwe immigranten in België

Om aan een saldo of bevolkingsgroei van 953.606 te komen worden en enerzijds 1.602.741 immigranten ingeschreven in de bevolkingsregisters in de gemeenten. Het betreft hier zowel vreemdelingen als Belgische immigranten, dwz Belgen die in het buitenland verbleven en terug naar België komen worden hier meegeteld. Niet het saldo, maar de nieuw binnengekomen immigranten zijn het zichtbare deel dat moeten verwelkomd worden, dat aan het werk gaat, dat concrete zorg en hulp behoeft, dat moeten gehuisvest worden, waarvan de kinderen naar school gaan enz. Anderzijds worden er in dezelfde periode 1.661.052 geboorten geteld, zowel bij de Belgische bevolking waarvan een goed deel van vreemde afkomst is als bij de reeds aanwezige of toekomende vreemdelingen als bij de Belgische bevolking. Zoals gezegd wordt in de bevolkingsprojecties daar geen onderscheid in gemaakt, voor hun berekening is dat uitaard wel het geval omdat het geboortecijfer bij nieuwe Belgen hoger ligt dan bij oude Belgen.

In totaal is er dus een aangroei van de bevolking op 13 jaar met 3.263.793 of een stijging/vernieuwing met 30,8%, waarvan de helft uit de immigratie komt en de helft uit geboorten. Opvallend is het hoge geboortecijfer, +1.661.052 en een relatief hoog geboortesaldo (+278.525), hetgeen vooral te verklaren is door het stijgend aandeel nieuwe Belgen in de bevolking. Tegenover de bijkomende inschrijvingen staan 2.310.187 uitschrijvingen uit de bevolkingsregisters, of een bevolkingsafname met 21,8%), 1.382.527 wegens overlijden en 927.660 door emigratie, dwz van vreemdelingen en Belgen die naar het buitenland (terug)gaan. Het migratiesaldo van vreemdelingen en Belgen bedraagt dus 675.081 en het natuurlijk saldo 278.525 zodat het bevolkingscijfer volgens de bevolkingsprojecties dus op 13 jaar stijgt met 953.606 eenheden tot 11.538.140 in 2020 of een stijging met 9,0% waarvan 2,6% voortkomt uit het natuurlijk saldo en 6,4% uit de migratie.

3.2. Historisch beeld van waarneming (de werkelijkheid) 1988-2006 , 2007-2060 projecties

Onderstaande grafiek schetst de bevolkingsevolutie vertrekkend van 1988 zodat een tijdsperspectief gegeven van de waarneming tot 2006 en de projecties vanaf 2007. Het betreft de cumul van de jaarlijkse feitelijke aangroei tot 2006 en de jaarlijkse projectie tot 2020.

Duidelijk is dat de migratiedynamiek pas in 2006 zijn volle slagkracht ontwikkelt en dat het natuurlijk saldo gestadig stijgt.

Om een aanduiding te geven van het perspectief tot 2060 en wat de Belgische demografen in de verre toekomst, voor België weggelegd zien, geven we het beeld van de bevolkingsevolutie jaar per jaar tot 2060, en vervolgens het cumulatief beeld, de effectieve stijging vanaf 1988, jaar na jaar opgeteld, telkens met het onderscheid natuurlijk- en migratiesaldo.

Na een wisselend beeld tot 2004 met een dieptepunt in 1997 begint vanaf 2005 een stijging van zowel geboorte- als migratiesaldo die beiden 'n piek zouden bereiken in 2014 om daarna afnemen. Het natuurlijk saldo zou in 2045 negatief worden, dwz meer overlijdens dan geboorten tellen. Vanaf 2030 zou er evenwel opnieuw een relatieve stijging zijn van de migratie dat het negatief geboortesaldo vanaf 2045 meer dan compenseert. Meteen wordt ook de omvang van het jaar na jaar stijgende volume bijkomende migratie het komende decennium duidelijk, tussen 2010 en 2020 komt er een echte migratieboom tot stand die slechts langzaam afneemt tussen 2020 en 2030.

Het cumulatief beeld, dwz het migratie en natuurlijk saldo elk jaar opgeteld geeft volgend beeld: de versnelde aangroei langs het migratiesaldo van zowel vreemdelingen als Belgen vanaf 2006 tot 2025. Er wordt dus zowel rekening gehouden met het aantal binnenkomende vreemdelingen in een jaar als met het aantal uitgaande vreemdelingen in een bepaald jaar. De grafiek start vanaf 8.000.000 inwoners zodat men nog niet moet panikeren, er zijn nog Belgen Sire, alhoewel daar natuurlijk ook al een goed aantal vreemdelingen toe behoren.

Op deze grafiek is ook duidelijk dat in 2020 de Belgische bevolking 11,5 miljoen zal bedragen, en ook daarna gedurende enkele jaren nog versneld zal groeien en verder nog een groeipotentieel heeft, vooral uit de migratie, dit allemaal onder de gestelde hypothesen voortgaande op een doortrekking van de bestaande demografische situatie. En zoals gezegd zijn bevolkingsprojectie vooralsnog nooit uitgekomen.

3.3. Een opsplitsing tussen Belgische en vreemdelingenmigratie

De Belgische bevolking zou van 2007 tot 2020 met 953.606 eenheden stijgen. Hiervan komt 675.081 voort uit het migratiesaldo, dwz er zullen 1.661.052 personen vanuit het buitenland naar België komen en 927. 660 België verlaten, zowel personen die hier reeds vroeger kwamen of die in deze periode zijn binnengekomen. In de bevolkingsprojectie wordt rekening gehouden met een voorzienbare instroom van asielvragers. Maar hoeveel vreemdelingen zijn er bij deze immigranten, en hoeveel Belgen. Daarover wordt in de bevolkingsprojectie geen informatie gegeven, maar voor de goede orde en de wetenschap wordt volgende berekening gemaakt: het aandeel vreemdelingen in de immigratie en emigratie, de geboorten en het overlijden zoals vastgesteld in 2007 wordt doorgetrokken naar de toekomst. Dit is een 'minimale' hypothese van het aandeel vreemdelingen gezien het aandeel immigratie van vreemdelingen stijgende was en in de emigratie dalende.

Tussen 2007 en 2020 zouden er 1.418.426 nieuwe immigranten als vreemdeling in België toekomen op 13 jaar tijd, of gemiddeld 109.110 per jaar tegenover 95.506 in 2006. Daartegenover zouden er 585.353 vreemdelingen het land verlaten, 45.027 gemiddeld per jaar tegenover 39.354 in 2006. Als saldo is er dus een toename met 833.072 vreemdelingen uit de migratie, een quasi verdubbeling van de 932.161 vreemdelingen die geteld werden op 01/01/07 en dit op 13 jaar tijd, of gemiddeld 64.982 per jaar, tegenover 56.299 in 2006. Het migratiesaldo bij vreemdelingen ligt dus met 833.072 aanzienlijk hoger dan het gezamenlijke saldo met de migratie van Belgen. Bij de migrerende Belgen is het migratiesaldo negatief, nl -157.991. Bij saldo zullen door migratie dus 157.991 Belgen minder geteld worden en 833.072 vreemdelingen meer om uiteindelijk het saldo van 675.081 te bereiken. Achter elk cijfer steekt een ander.

Het grafische beeld laat toe de cijfers in een plastisch te vangen zodat proporties en het verschil aanschouwelijker worden. Voor vreemdelingen en Belgen zijn de proporties in de beide grafieken visueel vergelijkbaar.

Het is vooral langs de migratie dat de bevolkingsevolutie in opgaande zin zal gebeuren. Het relatief hoge geboortecijfer bij de 'Belgen' is daarbij voor een belangrijk, en nog te berekenen aandeel, gerealiseerd door 'nieuwe Belgen', die hiermee het negatieve migratiesado van een goed deel 'oude Belgen' compenseren.

3.4. Opdeling naar gewest is voor een volgende BuG

Een opdeling van deze cijfers per gewest levert uiteraard een heel ander en interessant beeld op, ondermeer omdat per gewest rekening gehouden wordt met het verhuissaldo, dwz de migratie tussen de gewesten onderling. Zo zal blijken dat Brussel, zoals of meer nog dan in het verleden, langs haar negatief verhuissaldo, -213.381 inwoners die naar Vlaanderen en Wallonië verhuizen ook een toegangspoort is voor de migratie in andere gewesten. Ondanks dit negatief verhuissaldo zou Brussel nog met 168.893 tot 1.200.108 inwoners groeien op 01/01/2020 en wordt meer dan ooit het echte centrum van België en Vlaanderen. Maar dat is voor een volgende BuG. Eerst nog de confrontatie van projectie en werkelijkheid voor 2007.

4. Vergelijking bevolkingsprojectie en waarneming in 2007

De bevolkingsprojectie laat een toetsing toe, jaar op jaar vanaf 2007 met de werkelijkheid. Ook al zijn we nu eind 2009 en zou deze toetsing voor drie jaar kunnen gebeuren, toch zijn de noodzakelijke gegevens enkel voor 2007 beschikbaar; Voor 2008 zit er vertraging op de verwerking zodat deze pas in januari/februari 2020 ter beschikking zou komen. Maar ook 2007 geeft al een interessant beeld: een beperkte overschatting van het natuurlijk saldo betreft (-2,1% tav de vooropgestelde evolutie) en een onderschatting van het migratiesaldo met 10,1%.

De statistische aanpassing voor 2007 is niet opgesplitst naar natuurlijk saldo of migratie, wel is duidelijk dat 6.907 van de 6.970 aanpassingen bijkomende vreemdelingen betreffen, hetzij langs geboorten, maar in feite merendeels langs migratie. Het verschil in migratiesaldo tav de projectie in 2007bedraagt dus geen 5.086 maar eerder 11.000, hetgeen 24% hoger ligt dan in de projectie.

De toevoeging van de gegevens van de gemiddelde projectie tot 2020 in deze tabel laat toe na te gaan in welke mate de werkelijkheid de projectie inhaalt of achternaloopt. Het migratiesaldo (vreemdelingen en Belgen samen) overstijgt al gevoelig het gemiddelde saldo voor de periode tot 2020. Na 2014 houden de demografen rekening met een afkalvende migratie zodat het gemiddelde voor de periode gevoelig daalt.

Uitgetekend op de grafiek van 1988 tot 2020 voor immigratie en migratiesaldo kan deze toetsing duidelijk geprofileerd worden (zonder rekening te houden met de statistische aanpassing):

Het migratiesaldo wijkt meer af van de evolutielijn dan voor de immigratie omdat de emigratie lager uitviel van voorzien en verschil in saldo daardoor vergroot. Het effectieve migratiesaldo voor 2007 bereikt bijna het niveau dat in de projectie in 2012 als hoogste punt zou bereikt worden, en dit zonder rekening te houden met de aanzienlijke statistische aanpassing.

De migratie is in België gebeiteld en, volgens de projecties worden de jaren 2010 pas echt het decennium van de migratie.

Voorproefje deel 2 over Migratie en Asiel: In vergelijking met de jaren 1980-1989, het decennium voor de doorbraak van het Vlaams Blok in 1991, ligt de migratie 5x hoger in 2010-2019.

Slotoverweging: Of hoe een politieke partij er in slaagt op het migrantenthema door te breken om zich vervolgens voor decennia lang politiek monddood te maken en geen enkele impact meer te hebben op de werkelijkheid. Wiens agenda hebben zij eigenlijk gevolgd? Ook van het argument dat de andere partijen hun migratieagenda zouden overgenomen hebben blijft niets over. Het Vlaams Blok/Belang is een ontzettende energieverspilling die niets heeft bijgebracht aan de samenleving of hun kiezers, integendeel, zij hebben andere mensen ontmenselijkt en als minderwaardig, achterlijk, niet compatibel, onintegreerbaar voorgesteld en behandeld in de slechtste tradities van het nationaal-socialisme m.b.t. de joden. N-VA, LDD, intellectueel gedesintegreerd links en gelijklopende strekkingen in andere partijen kunnen best eens nadenken voor zij zich tegen migratie, of welke stigmatiserende naam zij er aan willen geven, keren, hoe meer zij zich verzetten tegen migratie op racistische gronden, hoe meer ruimte er in België gemaakt is voor migranten, alsof men nog een rekening met de geschiedenis te vereffenen had of om de verdelende rechtvaardigheid te beoefenen in een wereld waar goederen en diensten ongelijk verdeeld zijn. Is dat de echte meerwaarde van de 'joods-christelijke' beschaving?

Jan Hertogen, socioloog