Bral: alternatief plan voor Brusselse luchtkwaliteit

Bral vzw31 maart 2006 – 15:55

Brussel heeft één van de meest vervuilde luchtjes van Europa. De concentratie aan schadelijk fijn stof en ozon zijn veel hoger dan wat de Europese richtlijnen opleggen. Het is tijd om in te grijpen. Bral vzw en Inter Environnement Bruxelles stellen hun luchtplan voor.

De Brusselse lucht is ronduit schadelijk voor de gezondheid. Na de Oost-Europese hoofdsteden en Athene heeft Brussel de bedenkelijke eer de meest vervuilde hoofdstad van Europa te zijn. En nergens in Europa veroorzaakt de luchtvervuiling zo’n sterke daling van de levensverwachting als in onze regio. De gemiddelde Brusselaar verliest 15,4 kostbare levensmaanden. We concentreren ons op de grootste boosdoeners: fijn stof en ozon.

Fijn stof verhoogt het aantal overlijdens door hartinfarcten, tast de ademhalingswegen aan en veroorzaakt kanker. Vanaf januari 2005 legt de EU ons een verplichting op: in geen enkel meetstation mogen we meer dan 35 keer per jaar een daggemiddelde meten van 50 microgram fijn stof per m³ lucht. Vorig jaar hebben we in het meetstation van Haren 67 keer de norm voor fijn stof overschreden in plaats van de toegelaten 35. Dit jaar hebben we de helft van ons quotum al overschreden.

In de zomer piekt de ozonconcentratie, ook schadelijk voor de ademhaling en dodelijk voor de meest zwakken in onze samenleving. Tegen 2010 moeten we ook normen halen voor ozon en voor stikstofdioxide, de bouwsteen van ozon. Ook die halen we momenteel niet.

Mensen sterven dus vroegtijdig door de luchtverontreiniging. Een deel van de vervuiling komt van de verwarming van de huizen en gebouwen. Die sector vraagt een specifieke aanpak. Bral en Ieb concentreren zich nu op de grootste oorzaak van luchtvervuiling : het wegverkeer. Ondanks innovatie in de auto-industrie daalt de vervuiling nauwelijks omwille van de verdieseling en de toename van het aantal gereden kilometers.

De Europese richtlijnen verplichten onze overheid om actie te ondernemen. In 2002 heeft het Brusselse Gewest dat ook gedaan. Ze hebben een plan aangenomen voor de structurele verbetering van de luchtkwaliteit. Dat plan loop nog tot 2010 maar toch kunnen we ons nu al ernstige vragen stellen over de impact ervan. De concentraties aan fijn stof en ozon verbeteren niet.

Dat verwondert ons niet, Bral vzw vindt weinig effectieve maatregelen terug in het plan. De engagementen beperken zich grotendeels tot knuffelen: informeren, sensibiliseren, stimuleren. Er is wel steun voor fietsers en openbaar vervoer maar het Gewest deinst terug voor een heel belangrijke maatregel: de auto terug dringen uit onze stad.

Ook veel Gemeenten hebben boter op het hoofd. Zij kunnen het gebruik van de auto op hun grondgebied ontraden maar ze slenteren of liggen ronduit dwars. Ze schijnen hun verantwoordelijkheid inzake de gezondheid van hun inwoners niet te beseffen. En het Gewest deinst er voor terug om het heft over te nemen als een gemeentebestuur geen werk maakt van de gewestelijke doelstellingen.

Het is hoogtijd voor ernstige maatregelen. Op basis van publicaties en beleid in andere steden en landen, hebben Bral vzw en Ieb een alternatief luchtkwaliteitsplan uitgewerkt. Dit zijn de krachtlijnen ervan: (de uitgebreide kan u onderaan deze pagina downloaden)

1) We vragen meer ruimte voor voetgangers en fietsers. We roepen de Gemeenten op om globale mobiliteitsplannen uit te werken. En zich in te spannen om de gewestelijke fietsroutes en goede zones 30 uit te bouwen. Sommigen Gemeenten zijn van goede wil maar niet allemaal. Desnoods kan het Gewest zelf de straten heraanleggen.

2) We vragen meer en beter openbaar vervoer. Gemeenten kunnen nog veel meer vrije bus- en trambanen aanleggen. We vragen ook dat alle overheden zich nu met volle overgave achter het gewestelijk expresnet zetten.

3) We vragen dat de automobilist de hoge externe kosten van het autogebruik betaalt. Het ideaal is de slimme kilometerheffing, een vorm van wegenbelasting waarvoor elk voertuig een GPS-toestel aan boord moet hebben. Zo’n toestelletjes zijn helemaal niet duur. Het aantal gereden kilometers, de plaats en het moment dat je rijdt en de uitstoot van je voertuig bepalen hoeveel je moet betalen. Want wie in de stad of tijdens de spits rijdt, vervuilt meer.
In afwachting daarvan kan het Gewest zelf kosten aanrekenen aan de vervuiler door een tolheffing. In Stockholm is het verkeer met 25% gedaald op een maand tijd dankzij het tolsysteem. Ook in Londen werkt het systeem goed. De doemscenario’s zijn niet uitgekomen. We vragen het Gewest om dit idee niet met dooddoeners van tafel te vegen. Het verdient een ernstige kans en een grondig onderzoek.

4) We vragen een duidelijk, restrictief, gewestelijk parkeerbeleid zodat we niet langer auto’s aanzuigen met de garantie op een parkeerplaats : toepassing van de gecoördineerde parkeerplannen, strenge normen bij nieuwe kantoorprojecten, implanting van winkels en bedrijven aan knooppunten van openbaar vervoer, coherentie bij vergunningen, strijd tegen wildparkeren.

5) We vragen ook een stevige snelheidsbeperking op de grote ring en de belangrijkste gewestwegen. In Randstad Holland zorgt een beperking tot 80 km/u al voor een constantere rijsnelheid en een betere doorstroming. Op die manier verminderen we de uitstoot van wagens. Als we elektronische snelheidsborden invoeren, kan de maximumsnelheid variëren in functie van de hoeveelheid verkeer.

6) We kunnen stimulansen invoeren om te komen tot propere motoren: vooral subsidies voor roetfilters op dieselvoertuigen lijken ons een goed idee.

7) We stellen voor de gewestgrenzen te sluiten voor de oudste en vuilste vrachtwagens. We denken aan de vrachtwagens die niet voldoen aan de euro-2 norm.

8) We hebben ook een noodplan nodig. We stellen voor de oudste en vuilste personenwagens aan de kant te zetten op dagen dat we niveau 8 bereiken van de pollumeter van de milieuadministratie Bim. Ook een rijverbod voor terreinwagens is zinnig bij piekmomenten.

9) We vragen de verschillende overheden meer groenvoorziening. Studies tonen aan dat parken met bomen en groendaken een deel van de vervuiling uit de lucht zuiveren. Het effect van bomen op de drukke assen zelf is minder duidelijk.

10) We vragen dat de overheid dit beleid duidelijk promoot. Ze moet de voordelen er van in de verf zetten met een wervende campagne. Waarom geen maandelijkse autoloze zondag?