Interview met Dries Lesage: "Fiscale rechtvaardigheid is mogelijk!"

Jozef Mampuys28 april 2006 – 12:02

Je hebt het zeker ook al dikwijls gehoord of zelf verkondigd: tegen het kapitaal is geen kruid gewassen. Het kapitaal is oppermachtig en dat is alleen nog maar erger geworden sinds de economie zich volledig afspeelt in een internationaal kader. Zeker een klein landje als België kan hier niets tegen beginnen. Denken we maar aan de reeds zo dikwijls gepropageerde vermogensbelasting. Die zou alleen maar tot massale kapitaalvlucht naar het (verre) buitenland en nog meer belastingontduiking leiden. Maar klopt dat wel? Is een rechtvaardige fiscaliteit echt onmogelijk?

Neen, zegt Dries Lesage. Zonder te willen stellen dat rechtvaardige fiscaliteit te realiseren is als een fluitje van een cent, beweert hij dat men ons vooral wil doen geloven dat die rechtvaardige fiscaliteit onmogelijk is, zodanig dat we het gewoon zelfs niet meer willen proberen. En zo krijgen de ‘tegenstanders’ van fiscale rechtvaardigheid hun gelijk op een schoteltje geserveerd. Dries Lesage schreef over deze complexe thematiek een boeiend boek: ‘Mondialisering en fiscale rechtvaardigheid. Belastingpolitiek in een open wereldeconomie’.

Is die mondialisering nu een realiteit of is het iets wat men ons wil wijs maken?

Dries Lesage: “Allebei. Voor de realiteit hoef je maar even te kijken wat de concurrentie met China allemaal teweeg brengt tot in de kleinste uithoeken van de wereld, ons eigen kleine landje incluis. Maar rond die realiteit worden ook een aantal mythes geweven. Een eerste mythe is alsof die mondialisering iets is wat vanuit een eigen dynamiek van technologische ontwikkelingen is ontstaan zonder dat daar mensen of politiek aan te pas kwamen. Maar dat klopt helemaal niet. We blijven bij ons voorbeeld van China. China is lid geworden van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) in 2001. De concurrentie van China is vooral toen in een stroomversnelling gekomen. Nu is China maar lid kunnen worden van de WHO omdat Europa en Amerika dat hebben toegelaten. Zij hebben beslist dat ze wilden concurreren met een land waar de lonen tien keren lager zijn dan bij ons.
De tweede mythe is de idee dat de politiek daar volledig machteloos tegenover staat. Natuurlijk is het wel zo dat eens die mondialisering op gang is gekomen, ze nog moeilijk te stoppen is. Maar wat politiek op gang is gebracht kan politiek ook opnieuw onder controle worden gebracht. Er zijn vele hefbomen of wegen daartoe om dat te doen, maar sommigen groepen in de samenleving hebben er belang bij om ons te doen geloven dat de politiek, dat landen geen andere keuze hebben dan zich aan te passen aan die mondialisering, aan die internationale concurrentie. Doen ze dat niet dan dreigen bedrijven met delocalisering of weigeren ze nieuwe investeringen. Als je dan ziet waaruit die aanpassingen bestaan, zoals belastingverlaging voor bedrijven of loonmatiging, dan begrijp je wie er juist belang heeft bij de mythe dat de politieke overheden de mondialisering niet kunnen controleren.”

Maar kan een klein land als België daar wel iets tegen doen?

Dries Lesage: “Natuurlijk heeft een klein land als België niet de macht om die mondialisering op zijn ééntje onder controle te brengen. Maar België maakt wel deel uit van de Europese Unie en die Unie is toch een van de grote economische spelers op wereldvlak. En als men echt zou samenwerken dan kan Europa wel een rol spelen om die eenzijdige liberale mondialisering onder controle te brengen. Maar ik stel vast dat wat op nationaal vlak gebeurt zich ook doorzet op Europees vlak. Ook in de EU is het fatalisme doorgedrongen dat Europa geen andere keuze heeft dan zich, weliswaar op een zo sociaal mogelijke manier, aan te passen aan de mondialisering. Je ziet dat duidelijk aan de Lissabonstrategie die stelt dat Europa de meest competitieve kenniseconomie ter wereld moet worden. Maar wat betekent dat voor de levenskwaliteit van de mensen, voor de sociale rechtvaardigheid in het algemeen? Slecht nieuws, dat is zeker.”

Dus klopt het dat onze huidige welvaartsstaat niet langer houdbaar is?

Dries Lesage: “Neen, dat klopt niet. Dat klopt enkel wanneer je die huidige neoliberale mondialisering ziet als iets waar je niets tegen kan beginnen. Maar die mondialisering is mede het resultaat van politieke beslissingen. Welnu ik pleit ervoor dat een aantal van die beslissingen terug in vraag worden gesteld. Ik wil niet terug naar het pure protectionisme zoals in de jaren dertig. Maar wat niet kan is dat de democratische gemeenschap een soort speelbal wordt van de wereldeconomie. Als je een sociaal model wil verdedigen, dan mag je dat ook doen door protectionistische maatregelen te nemen tegen landen die zich daar niets van aan trekken. We moeten ook denken aan duurzame ontwikkeling op lange termijn. Moet de wereld wel een grote supermarkt, een grote markt worden? Is het niet veel beter voor milieu, duurzaamheid maar ook voor de werk- en inkomenszekerheid van de mensen dat producten waar het kan regionaal geproduceerd worden? Veel politici en opiniemakers vragen zich soms af waar die afkeer voor Europa bij veel mensen vandaan komt. Ik denk dat de gewone mensen hun buik vol hebben van een Europa dat teveel op de markt gericht is. Dat ze hun buik vol hebben van de boodschap dat het streven naar sociaal-economische zekerheid oubollig en conservatief is en dat we ons moeten aanpassen aan de nieuwe dynamiek van de samenleving. Dat is het verhaal van een welbepaalde elite maar de mensen op straat pikken dat niet meer. Sommigen nemen dan deel aan syndicale acties en stakingen maar anderen stemmen dan weer op extreemrechtse partijen. In die zin is de fatalistische aanvaarding van de neoliberale mondialisering een veel groter gevaar voor onze welvaartsstaat.”