(Foto's Katrijn Michiels)

Wat heeft het voorzitterschap van 11.11.11. eigenlijk om het lijf?

"Een voorzitter concentreert zich op de hoofdlijnen, hij moeit zich niet met het opertionele. Hij is niet de waakhond van de directie, niet iemand die zich met het dagelijkse personeelsbeleid moeit, maar iemand die vanuit een akkoord over de hoofdlijnen probeert te de organisatie representeren en te stimuleren. Er wordt van mij een stuk input verwacht over: wat is de rol van de derdewereldbeweging in de volgende tien jaar?"

Word je dan het nieuwe 11.11.11-gezicht in de media?

"Neen. Ik heb daar een heel uitgesproken persoonlijke mening over. Ik vind dat degene die de organisatie draagt, Bogdan Vanden Berghe, het gezicht moet zijn."

Je legde onlangs in een interview de nadruk op de 'scheve ontwikkeling' in de wereld: er is steeds meer welvaart, maar die is steeds ongelijker verdeeld. Hoe komt dat?

"Ik vind herverdeling een zeer belangrijk thema, maar het is blijkbaar geen politiek thema meer - ik bedoel daarmee een thema dat leidt tot meningsverschillen, grote discussies enzo. Ik heb meegemaakt hoe in de jaren zeventig en tachtig debatten werden gevoerd over herverdeling, maar nu lijkt het onbespreekbaar. Dat geldt ook op wereldvlak, hoe langer hoe meer. Hoe komt dat toch? Is dat de dictatuur van het denken van de economische hogepriesters? Een concreet voorbeeld: er kwam onlangs een heel interessant rapport uit van de Hoge Raad van Financiën, dat pleit voor een zekere herverdeling tussen inkomen uit arbeid en inkomen uit vermogen - een heel rustig, gematigd voorstel. Maar als je de krantentitels en reacties ziet... Ik vind dat echt verontrustend, vandaar mijn nadruk daarop."

Maar waar komt die ongelijkheid vandaan?

"Daar zit natuurlijk een economische logica achter. Onze wereldeconomie is niet geschapen om herverdeling te genereren. Men vertrekt nog steeds van de stelling: als de koek groter wordt, kan men ook de herverdeling beter aanpakken. In het Westen heeft dat voor een stuk gewerkt, na de tweede wereldoorlog. Maar als ik de cijfers op wereldvlak bekijk, dan zie ik dat die stelling niet juist is. Of ik er pessimistisch van wordt? Ik ben altijd optimistisch. De feiten stemmen misschien pessimistisch, maar je moet je daar niet door laten ontmoedigen: een progressief geeft nooit zijn trefwoorden op. Optimisme van de wil, pessimisme van het verstand, zei Antonio Gramsci ooit."

Over optimisme (of pessimisme) gesproken, wat denk je van wat er gaande is in bepaalde landen in Latijns-Amerika: Venezuela, Bolivië, Ecudor, Brazilië,...?

"Wat daar gebeurt is zeer verscheiden, maar ik zie toch een aantal stromingen en bewegingen die absoluut de moeite waard zijn om nader te bekijken. Ze vormen een soort correctie op het éénheidsdenken, alleen dat al maakt wat daar gebeurt interessant, onafgezien van mijn bedenkingen bij bepaalde concrete situaties, bijvoorbeeld als ik sommige uitspraken en voorstellen van Chavez lees... Maar hij stelt wel een aantal politieke daden, zowel intern als op wereldvalk, die volgens mij ten onrechte belachelijk worden gemaakt."

De komende maanden zal 11.11.11. onder meer actie voeren tegen de EPA-vrijhandelsakkoorden tussen Europa en Afrika. Wat is daar mis mee?

"De EPA's zijn een mooi voorbeeld van hoe men onder het motto van de liberalisering van de handel een aantal barrières afschaft tussen continenten en regio's waarvan men vergeet dat ze in een totaal ongelijke situatie zitten. Dat is zoals tijdens een wedstrijd zeggen: het startschot gaat voor beide renners op hetzelfde moment af, maar veregetn dat één van de lopers twee rondjes achter staat. Als liberalisering betekent dat een Europese koe wat minder subsidies krijgt, okee. Maar als het betekent dat Afrika overspoeld wordt door nòg meer melkpoeder, waar zijn we dan mee bezig? De EPA's zijn een illustratie van hoe men met een mooie filosofie en een mooi woord een ongelijke toestand maskeert. Natuurlijk moeten wij dat niet toejuichen."

De stijl van 11.11.11. wordt wel eens bestempeld als 'pragmatisch radicalisme'. Maar als we zien dat ons land haar belofte niet haalt om tegen 2010 0,7% van haar BNP aan ontwikkelingssamenwerking te besteden,... is dat 'pragmatisch radicalisme' dan nog wel geschikt? Of betekent dat net dat de Noord-Zuidbeweging niet agressief genoeg is, niet lastig genoeg?

"Wat versta je onder agressiviteit? Het produceren van decibels is het makkelijkste wat er bestaat, en dat wordt tegenwoordig in de politiek ten overvloede gedaan. En wat betreft de 0,7-norm kan je de derdewereldbeweging toch niet verwijten dat ze er niet voortdurend op hebben gehamerd, en er acties rond voeren - deze zomer nog aan de poorten van Hertoginnedal. Het probleem - de uitdaging - voor de derdewereldbeweging is het politiek-maatschappelijke draagvlak voor haar kernthema's te vergroten. We moeten constateren dat dat niet gemakkelijk is. Ondanks het feit dat de wereld een dorp geworden is, is de laatste twintig jaar de aandacht voor alles wat met internationale solidariteit, de uitzonderingen daargelaten, te maken heeft maatschappelijk niet gestegen. Dat heeft ook te maken met aandacht in de pers, en met aandacht van de politiek: het aantal parlementairen dat daarmee bezig is is niet geweldig gegroeid."

Maar er is een grote discrepantie tussen wat burgers daarvan denken en hoe media en politici ermee omgaan. De burgers zelf vinden volgens onderzoek helemaal niet dat buitenlands nieuws minder aandacht moet krijgen... Het maatschappelijk draagvlak is er misschien dus toch?

"Wat draagvlak betreft: zonder technisch te willen worden, lijkt het me toch belangrijk om het onderscheid te maken tussen de mening of attitude van een burger enerzijds, en zijn gedragingen anderzijds. Dat zie je ook als het over milieu gaat: het is niet omdat iemand iets weet dat hij er ook naar handelt. Daarom moet er volgens mij meer bewéging komen rond de zaak van de derde wereld. Het feit dat mensen voor het thema open staan, geeft je natuurlijk een reden om optimistisch te zijn: dat geeft je ankerpunten in de samenleving om dat thema terug als een politiek-maatschappelijk issue naar boven te krijgen."

Je moet als beweging dus niet wachten op de media en de politiek?

"Je moet altijd op eigen kracht gaan, anders wordt je een aanhangsel van wat anderen doen. Politiek wordt hoe langer hoe meer bedreven op basis van krantenartikelen en opiniepeilingen, waarop men dan vlug reageert. Dat hoeft niet. De feiten zijn er, en ze geven de derdewereldbeweging gelijk in haar kritiek. De vraag is: hoe zet je die kennis om in beweging? Dat heeft ook te maken met betrokkenheid, en dat is niet een puur rationeel begrip. Het is betrokkenheid die tot daden aanzet."

Een beweging moet zich dus eerder richten op het uitbouwen van een basis dan haar acties afstemmen op de media?

"Dat laatste moet je òòk doen. Vroeger praatten de mensen met elkaar via verenigingen en buren. Nu praten mensen met elkaar via de kabel, of we dat nu goed of slecht vinden. Gebruik dan die kabel! Maar wat ik zeg is: de kabel is niet je inspiratie."

Voor 11.11.11. zijn vrijwilligers heel belangrijk. Wordt dat niet problematisch? We horen soms zeggen dat de mensen tegenwoordig minder geëngageerd zijn...

"Ik ben het daar niet mee eens. De nieuwe militanten hebben misschien niet de ideologische bevlogenheid van sommige oude militanten, maar dat is op zich niet erg. Je hoeft daaruit niet te concluderen dat hun engagement louter praktisch en ad hoc is, laat staan dat het vroeger beter was. Ze zijn meer resultaatgericht, dat wel. Maar ik weet uit ervaring dat het geen probleem is om vrijwilligers te vinden voor een solidariteitsfeest hoor. Dat die komen helpen omdat ze dat prettig vinden, betekent ook niet dat hun engagement niet gemeend is. En eerlijk gezegd: het feit dat sommige mensen geen zesendertig uur meer willen vergaderen over twee paragrafen... dat vind ik eigenlijk geweldig."

www.11.be