"Eindeloopbaandebat: kaas met gaten"

Jan Hertogen14 november 2005 – 20:05

De cijfergegevens van de overheid voor (veel) kritiek vatbaar

De cijfers en argumenten van de overheid en de planningsinstituten over de eindeloopbaan zijn kazen vol gaten. Bovendien zijn de OESO-gegevens, waar de Belgische overheid zich dikwijls van bedient, ‘steekproefgegevens’ terwijl in België alle gegevens van tewerkstelling, werkloosheid en pensioen beschikbaar zijn per leeftijdsjaar.

De volgende evidenties worden dus systematisch onder de mat geveegd(1):

De werkzaamheidsgraad van de categorie 55+ is op één jaar tijd (2002-2003) met 5% gegroeid van 27% naar 33%. Vooral door vanaf 2003 de meewerkende echtgeno(o)te van zelfstandigen als ‘arbeidend’ in rekening te brengen. Deze verbeterde administratieve telling kan eenvoudig nagegaan worden bij het RSVZ van zelfstandigen. Doordat de overheid enkel op OESO-cijfers voortgaat kan ze deze stijging, die vooral bij de categorie 50+ effect heeft, niet zichtbaar maken zodat ze achter haar betere feiten blijft aanhollen.
De tewerkstellingsgraad van de categorie 55+ (d.w.z. 55-64 jaar) is een te algemene en verhullende categorie omdat vanaf 60 jaar het ‘normale pensioen’ voor een grote afkalving zorgt, terwijl de ‘kritiek’ toch vooral om pre-pensionaire statuten gaat. Zo is de tewerkstellinggraad 2003 voor 55-59 jarigen 44% (tegenover 60% gemiddeld) en die voor 60-64 jarigen 19%, dit vooral als gevolg van het ‘reguliere’ pensioen.
De ‘werkloosheidsband’ is over alle generaties heen erg gelijklopend, het brugpensioen en oudere werklozen zijn enkel een variatie op die werkloosheid (zie artikel in De Tijd van 7 september 2004)(2).
De tewerkstellingsgraad van 15-24 jarigen was 33,4% in 2002 en is gedaald tot 31,3%, dus een verlaging met 2,3%, hetgeen alleen te verklaren is door een verhoging van de werkloosheid in deze categorie. Hier ligt de grote knoop van lage werkzaamheid in België!
Het grootste gat in de cijferkaas is hier te vinden: in België is de gemiddelde leeftijd van instap in de tewerkstelling 21,2 jaar (OESO-cijfer). In Nederland is dat 17,7 jaar of 3,5 jaar verschil, hetgeen een impact heeft van 4 tot 5% op de werkzaamheidsgraad. In Denemarken is de instapleeftijd 18 jaar en in Noorwegen 18,4 jaar. Er is maar één hypothese die enigszins een ‘logische’ verklaring kan geven voor dit grote verschil met Nederland, nl. dat in Nederland de jobstudenten en zelfs de ‘stagiairs van een dag’ op scholen tot de werkenden gerekend worden.
Als het zo is dat 80% van de studenten in België van 16+ jaar voor een paar uur als jobstudent ingeschreven zijn, dan worden zij manifest niét meegeteld in de tewerkstellingstatistieken en geeft men ‘administratief’

zomaar een werkzaamheidsgraad van 4 tot 5% cadeau en zet men zichzelf op afstand met een volledig vergelijkbaar land als Nederland. De studieplicht die in Nederland maar tot 16 jaar loopt, is slechts een heel gedeeltelijke verklaring voor dit extreme verschil. Een sanering van deze cijfers zou de afstand tot de 70% werkzaamheidsgraad al met de helft overbruggen. Waarom kunnen het Planbureau, de Nationale Bank of het Nationaal Instituut van de Rekeningen dit onbegrijpelijke verschil van instapleeftijd met Nederland niet uitklaren en corrigeren?
In welke sector halen Denemarken, Zweden en gedeeltelijk ook Nederland, verder nog hun voorsprong wat werkzaamheid betreft? Jawel, in verhouding tot hun bevolking hebben zij dubbel zoveel werknemers ingeschakeld in de gezondsheids- en welzijnszorg. In België is 7,6% van de 60% werkzaamheidsgraad Non-Profittewerkstelling. In Zweden en Denemarken is dit 14%. Dit wil zeggen dat als in België een even groot percentage van de bevolking in de gezondheids- en welzijnszorg zou zijn tewerkgesteld als in Zweden en Denemarken, de werkzaamheidsgraad in Belgie zou stijgen met 6,4%.

Deze simpele vaststelling zou 350.000 nieuwe jobs crëeren, vooral bij jongen en ouderen! De Noordelijke landen zijn het voorbeeld. Waar wacht men op? Deze vaststelling is ook enkel te begrijpen doordat in Zweden en Denemarken het aandeel van de belastingen voor publieke dienstverlening hoger ligt dan waar ook in Europa. Ook deze politieke keuze dient gemaakt te worden.
De Non-Profitsector is de enige sector in Belgie waar tot de leeftijd van 54 jaar er jaar op jaar een verhoging is van de tewerkstelling. In de andere expansieve sector van diensten aan ondernemingen ligt dit knooppunt op 33 jaar. Dat wil zeggen dat na 33 jaar er meer uitstroom dan instroom is. In vergelijking met 2002 is in de Non-Profitsector de leeftijd tot waar een instroom vast te stellen is, verhoogd met enkele jaren. De eindeloopbaanregeling in de Non-Profit met de mogelijkheid om progressief minder te werken naarmate men ouder wordt is hier allicht de positieve factor.
Een voorbeeldregeling die nog door Minister Van den Bossche op de televisie vernoemd werd als interessant model (ook al stond ze niet in haar lijst) is volledig genegeerd en over het hoofd gezien. Het zal, zoals Professor Jef Pacolet van het Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA) zegt, voor de toekomst de evidente en enig zinvolle regeling zijn: verhoging van het aantal verlofdagen op 45 jaar met 12, op 50 jaar met 24 en op 55 jaar met 36 dagen zoals nu reeds voor bijna iedereen in de Non-Profit van toepassing is.

Hier kan aan toegevoegd worden dat een verdere uitbouw tot 48 dagen op 58 jaar en 72 extra verlofdagen op 60 jaar deze formule een eeuwigheidswaarde en een waarborg op langer werken kunnen geven, zonder hierbij de brugpensioenleeftijd of de voorwaarden om ervan te genieten te moeten wijzigen. Het is bovendien de goedkoopste formule, in vergelijking met elk ander alternatief.