Pieter-Jan Otten15 juni 2006 – 18:17

De acties voor mensen zonder papieren, de opvang in kerken en de grote maatschappelijke steun van de laatste maanden hebben aangetoond dat het huidige asielbeleid gefaald heeft. Op de Ministerraad van 21 april werd dan beslist om de materie te onderzoeken in een Commissie voor Binnenlandse Zaken. Daar worden de laatste aanpassingen gedaan aan het nieuwe voorstel dat plenair zal voorgelegd worden. Op die Ministerraad werd beslist om de criteria, die regularisatie om humanitaire redenen toestaat, niet in de wet op te nemen, hoewel dit een van de belangrijkste vragen is van de mensen zonder papieren.

Pieter Degryse van Vluchtelingenwerk Vlaanderen meent dat de regularisatiecriteria nog wel geconcretiseerd kunnen worden. Minister van Binnelandse Zaken Patrick Dewael heeft in de Commissie voor Binnelandse Zaken verklaard dat hij eerst de criteria voor regularisatie die zijn administratie nu hanteert zou toelichten. Daarna zou dan toch geëvalueerd worden of de criteria in een omzendbrief moeten geformaliseerd worden.

“Minister Dewael heeft woensdag in het parlement gezegd dat hij bereid is deze criteria op papier te zetten”, zegt Pieter Degryse. “Hoe goed worden die criteria dan precies geformuleerd?”, vraagt Degryse zich af. “Is dat letterlijk wat de minister in het parlement gezegd heeft of komt daar iets anders in?”

“Het is natuurlijk niet zeker dat er iets komt. De verklaring van de minister in het parlement is het enige antwoord van de regering op de sociale bewegingen van de laatste maanden. Wij zouden het onaanvaardbaar vinden als er niets gebeurt, vooral omdat ook de voorbije maanden is gebleken dat er in Vlaanderen een groot maatschappelijk draagvlak is voor een genuanceerd regularisatiebeleid”.

Uit een enquete van De Standaard en VRT bleek dat 67% van de ondervraagden akkoord waren met de stelling dat illegale verblijvers die hier goed geïntegreerd zijn moeten kunnen blijven. “Men zegt niet zet de deur maar open, maar men zegt ook niet: alle illegalen buiten”, zegt Degryse. Mensen willen dat de overheid hier genuanceerd mee omgaat”, aldus Degryse. “Als alles bij het oude blijft is het voor de mensen zonder papieren een loterij, ze weten absoluut niet of ze kans maken, ze dienen een asielaanvraag in, maar weten niet waarop die zal beoordeeld worden. Dat is absoluut geen gezonde situatie."

“De criteria van UDEP (Union pour la Défense des Sans-Papiers), PLN (Progress Lawyers Network) en van FAM (Forum Asiel en Migratie) zijn misschien niet heel realistisch, onder die vorm zullen ze misschien niet in de wet komen,” meent Degryse. Er zijn drie situaties waarin Dewael bereid is om te regulariseren: bij langdurige procedures, bij ziekte en bij prangende humanitaire gevallen. Die regularisatiecriteria zijn ook terug te vinden in de voorstellen van UDEP, PLN en FAM.

“Prangende humanitaire situaties...”, zegt Degryse, “dat is iets zeer ruim, en het hangt er van af wat men daar precies gaat in onderbrengen”. Volgens het voorstel van Forum Asiel en Migraties moet men ook niet te precies gaan omschrijven wie er geregulariseerd wordt. Pieter Degryse vindt dat er een interpretatiemarge moet zijn want “het gaat om complexe situaties waar mensen in verzeild geraakt zijn, dat moet altijd gezien worden vanuit de volledige situatie waar de persoon zich in bevindt”.

“Ik denk dat het belangrijker is om aan te geven welke elementen gaan meespelen om die prangende humanitaire situaties te definiëren”, zegt de man van Vluchtelingenwerk nog. “Een belangrijk discussiepunt is de duur van een verblijf in België, hetzij legaal, hetzij illegaal. Speelt dat als element mee of niet?”

“Wij vinden dat dat moet meespelen want het is een belangrijke factor. Is iemand hier twee jaar of is hij hier zeven jaar? Patrick Dewael zei daarover dat, zelfs als iemand hier bijvoorbeeld zeven jaar illegaal verblijft, hij daar geen rekening mee wil houden, want hij wil illegaal verblijf echt niet belonen."

Enkel GROEN! en ECOLO vragen een eenmalige regularisatie voor iedereen, UDEP en Vluchtelingenwerk Vlaanderen niet. “Wij vragen alleen dat er een permanent systeem komt”, zegt Degryse, “en het is dan evident dat alle mensen zonder papieren die op dit moment in België aanwezig zijn een aanvraag kunnen doen binnen dat permanent systeem."

Degryse vindt wel dat er een eenmalige operatie of een plan moet komen om de achterstand weg te werken. Een afgevaardigde van de Raad van State verklaarde eerder aan de Commissie voor Binnelandse Zaken dat ze te maken hadden met een achterstand van 22.000 dossiers. Ook bij de vaste beroepscommissie zijn er nog 10.000 dossiers hangende. “Als je die dossiers allemaal gaat meenemen naar de nieuwe procedure, dan begin je eigenlijk met een handicap”. “Daarom vragen wij dat er iets eenmaligs komt, en dan speciefiek rond personen die langdurig in een procedure zitten”. “De nieuwe procedure kan maar slagen als je met een wit blad kan beginnen”, meent Degryse.

Het aantal asielaanvragen is sterk gedaald de laatste jaren, tot zo'n 850 per maand en wellicht 12000 voor dit jaar. Twintig- à  dertigduizend asielzoekers zitten nog in de asielprocedure, maar daarnaast zijn er de uitgeprocedeerde asielzoekers en ander illegale verblijvers waarvan het zeer moeilijk is om in te schatten hoeveel dat dat er zijn. Volgens Pieter Degryse zij het er minimum 100.000. Monica de Coninck (voorzitter van OCMW-Antwerpen) had aan de Commissie meegegeven dat er in Antwerpen alleen al een 40.000 illegale verblijvers zijn. “Een aantal van die uitgeprocedeerden zou aanspraak kunnen maken op die regularisatie”, vindt Vluchtelingenwerk, “maar wij pleiten zeker niet voor een algemene regularisatie voor iedereen die illegaal in België verblijft”.

“Er zullen, met een nieuw asielbeleid, zeker nog mensen uit de boot vallen”. Daarom pleit Vluchtelingenwerk ervoor dat Vlaanderen zou investeren in een een positief uitwijzingsbeleid. Hierbij worden de mensen positief ondersteund zodat een terugkeer niet uitloopt op een gedwongen uitwijzing. De maatregelen bestaan erin dat de vluchtelingen tijdens hun asielprocedure een opleiding kunnen genieten, waardoor ze, zowel in het geval van uitwijzing, als in het geval dat ze in België kunnen blijven, iets hebben om op terug te vallen. “Als de persoon in kwestie uitgeprocedeerd is en op geen enkele manier nog kan geregulariseerd worden, kan je voor de terugkeer nog een stuk begeleiding gaan bieden”. “Met de terugkeer kunnen we dan de situatie opvolgen om ervoor te zorgen dat die persoon gereïntegreerd geraakt in de maatschappij, waar hij of zij eventueel verdere opleiding kan krijgen”. “Er zijn al zeer veel succesvolle projecten geweest in het verleden, maar vooral de middelen zijn een probleem, er moet zeer veel in geïnvesteerd worden”.

Er zijn nog twee zaken waar Vluchtelingenwerk Vlaanderen graag verandering in zou zien. Het huidige voorstel voorziet dat iemand die zwaar ziek is, een ziekte waarvoor er in het land van oorsprong geen behandeling bestaat, in België mag blijven. Vluchtelingenwerk Vlaanderen vindt dat er ook moet rekening gehouden worden met de toegankelijkheid van een behandeling in het land van oorsprong, zowel financieel als sociaal-geografisch.

Een tweede heikel punt voor Vluchtelingenwerk is de vermindering van de bevoegdheden van de rechtbank waar de vluchtelingen in beroep kunnen gaan tegen de beslissing van de administratie. Dat houdt een verstrenging in ten opzichte van het huidige beleid. In het verleden is nochtans gebleken dat er in hoger beroep vaak zaken werden opgevist die in de eerste fase waren afgewezen.

Volgens Degryse is er op het vlak van gesloten asielcentra een duidelijke verstrenging van het beleid. Vooral mensen die zich al in België bevinden en die een asielprocedure aanvragen zouden nu meer risico lopen om in een gesloten asielcentrum terecht te komen. Er worden in de wet 15 situaties voorzien waarin je als asielzoeker kan opgesloten worden, en als je die situaties samenlegd kan volgens Pieter Degryse ongeveer elke asielzoeker die in procedure is opgesloten worden. “Mensen opsluiten tijdens de asielprocedure ontneemt hen de kans op een goede asielprocedure”, vindt hij. “Het is bovendien enorm stresserend voor de betrokken asielzoeker om onder die omstandigheden een procedure te doorlopen”.

Aan de situatie in de gesloten asielcentra wordt in het nieuwe wetsvoorstel niets veranderd. Wel heeft de minister beloofd om onderzoek te doen naar alternatieven voor de opsluiting van kinderen. “Dat is op zich een goede zaak en we hopen dat dat een stap in de richting is naar het afschaffen van de opsluiting van kinderen”, aldus Degryse.