[Opinie] Pleidooi voor heroprichting van de ASLK

Peter Mertens en Danny Carleer08 oktober 2008 – 10:49

Tien jaar geleden de openbare bank ASLK opkopen voor een paar miljard. Op die basis in een decennium meer dan 25 miljard euro winst maken. Tot het failliet wenkt. Niemand heeft iets gezien. De oplossing: overheidsgeld in de bank pompen. Om de privébankiers erbovenop te helpen. Om dan opnieuw het staatsdeel aan de privé te verkopen. De privé kan zich dan opnieuw verrijken. Tot de volgende crisis. Dat is, in het kort, wat er gebeurde.

Nog niet zo lang geleden was Fortis onder meer de Algemene Spaar en Lijfrentekas. De ASLK was een openbare instelling, die na 1980 omgevormd werd tot een bank en het statuut van private bank kreeg. Zowat iedere Belg bezat er een spaarboekje. Ook het beheer van de stortingen voor werknemerspensioenen was er in goede handen. Via de door de ASLK erkende kredietvennootschappen (EKV) werden goedkope huisvestingskredieten voor de gezinswoning verstrekt. De bankdiensten waren lange tijd grotendeels gratis.

Begin de jaren 1990 kwam de Europese Unie vertellen dat openbare bedrijven ook “aan marktvoorwaarden” moesten werken. Ze mochten geen subsidies krijgen die “de concurrentie vervalsen”. De ASLK werd geprivatiseerd en kwam in 1998 volledig in handen van Lippens en zijn hebberige Fortisgroep. Het Gemeentekrediet kwam in handen van Dexia.

De oplichting van de eeuw
Dat zou iedereen ten goede komen, klonk het. Ondertussen weten we wel beter. Professor Emeritus Piet Frantzen, directielid ten tijde van de uitverkoop, had het bij het rechte eind. Hij noemde de privatisering van de ASLK ‘de oplichting van de eeuw’. Hij had overschot aan gelijk. Op nauwelijks drie jaar tijd had Fortis de kostprijs voor de openbare bank gerecupereerd met de winsten van de voormalige ASLK.

Met het geld van de spaarders, zelfs met het pensioensparen, startten de geprivatiseerde banken risicovolle operaties die hen op korte termijn fenomenale winsten opleverden. Met het geld van de gemeenten werd gespeculeerd op de beurs. De afkalving van de Openbare Kredietinstellingen (OKI) ging gepaard met de opgang van allerlei financiële producten die alleen dienden om de spaarcenten van de werkende mensen in het casinocircuit van de bankspeculatie te trekken. Ook de kostprijs van bankdiensten ging systematisch omhoog.

Maar in deze bancaire tragedie ligt ook de oplossing vervat. Laten we de ASLK en andere Openbare Kredietinstellingen (OKI), elk met een specifieke opdracht, zo snel mogelijk opnieuw oprichten. Laten we voorkomen dat ons spaargeld, onze pensioenbijdragen en onze belastinggeld in het beurscasino worden ingezet.

Privatisering is geen noodlot
Laten we het geld dat de staat en de gemeenten nu uitgeven voor kapitaalverhogingen als basis nemen voor een volledig openbare bank. Dat is een omgekeerde operatie als de privatisering van ASLK en Gemeentekrediet destijds. De aandelen van Fortis en Dexia die in handen zijn van kleine aandeelhouders kunnen omgewisseld worden in aandelen van de staatsbank. Iedere spaarder kan vrij beslissen aan welk deel hij zijn geld toevertrouwt. Investeringen en kredieten kunnen prioritair gebruikt worden voor sociale woningbouw, voor openbare ziekenhuizen en publieke projecten. De strategie en de financiële politiek van de openbare bank moet dan vastgelegd worden in strenge codes tegen speculatie.

Misschien is de operatie voor een betrouwbare publieke bank wel mogelijk op Benelux-niveau. Als stap naar een Europese openbare bank. Zoals dezer dagen ook in Ecuador, Bolivië, Brazilië en Venezuela wordt gepraat over de oprichting van een openbare bank van het Zuiden. Als het voorstel in Latijns-Amerika kan, waarom zou het dan hier onbespreekbaar zijn? Privatisering is geen onontkoombaar noodlot. Wat menselijke beslissingen hebben tot stand gebracht, kunnen andere mensen terugschroeven.

Peter Mertens is voorzitter van de PVDA. Danny Carleer is voormalig ondervoorzitter van de ACOD-delegatie bij het ASLK.

Nagel

Maurice, 08/10/2008 – 11:59

"van allerlei financiële producten die alleen dienden om de spaarcenten van de werkende mensen in het casinocircuit van de bankspeculatie te trekken"

De nagel op de kop. En om dat te bereiken werd bij Fortis (en anderen) de spaarrente met opzet veel te laag gehouden.

Om tegenwoordig snel rijk te worden moet men geen bank overvallen, maar er één oprichten.

Brecht

christophe, 08/10/2008 – 12:41

"Om tegenwoordig snel rijk te worden moet men geen bank overvallen, maar er één oprichten."

Mooi citaat van Bertolt Brecht (1929) :-)

"Was ist ein Einbruch in eine Bank gegen die Gründung einer Bank? Was ist die Ermordung eines Mannes gegen die Anstellung eines Mannes?"

Met regionale overheidsbank in Europa de crisis te lijf?

Nico, 09/10/2008 – 11:58

Wat wil Peter Mertens (voorzitter van de PVDA)nu vertellen: de bankcrisis is veroorzaakt door “onverantwoordelijke” kapitalisten? En het zal beter worden als we terugkeren tot het “socialere” kapitalisme van de jaren ’80? Laten we nu allen strijden als oplossing van de (“bank”?-crisis voor de oprichting van een (in Europees verband gezien) regionale overheidsbank(je)?
Sorry, ik vind dit (in het licht van verkiezingen van 2009) verregaand populisme.
De “bank”crisis is er één die gebaseerd is op de algemene overcapaciteitscrisis die het geglobaliseerd kapitalisme reeds lang in zijn greep houdt.
Regionale reformistische “oplossingen” halen het kapitalisme niet uit zijn crisis met al zijn sluitingen (van BEDRIJVEN), inkrimpingen van productiecapaciteit (van BEDRIJVEN), met werkloosheid, armoede, afbouw van sociale zekerheid en gezondheidszorg (en NIET alleen in de regio “België”).
Er moet duidelijk worden gemaakt dat er maar één oplossing is: strijden voor de “onteigening van de onteigenaars”, (maar dan wat het voor ons, werkers binnen de Europese Unie, betreft, gelijk op EUROPEES vlak)
DAT zou Peter Mertens met handen en voeten moeten uitleggen aan de mensen.

Beste Nico, De PvdA begint

rob, 13/10/2008 – 00:10

Beste Nico, De PvdA begint er nu eindelijk in te slagen om concrete voorstellen te verbinden aan een globale, coherente marxistische visie en dan pleit jij om terug te keren naar de vroegere, abstracte, opbodpolitiek. Het zou geweldig veel indruk maken als Peter (in dat geval zonder de ondervoorzitter van ACOD) zou pleiten voor een onteigening op europees niveau. Wat zou jij concreet doen als arbeiders in staking gaan voor de eis van een euro opslag: stellen dat dat reformistisch is en dat ze op europees niveau moeten ijveren voor de onteigening van hun baas? Prima eis, maar je slaat er niet de baas mee dood maar wel die staking. Je moet een onderscheid maken tussen je doelen op lange termijn en je eisen nu vandaag en hoe je bondgenoten kan vinden, om de eisen op korte en lange termijn te realiseren.