Dos Winkel (62) is de zelfverklaarde ambassadeur van de zee. Hij heeft zelf nooit vis (noch vlees) gegeten en is bijgevolg het springlevende bewijs dat een leven zonder vis toch gezond kan zijn. Winkel beweert zelfs dat vis ongezond is, omdat het ontzettend veel gifstoffen bevat. Voorts legt de westerse visconsumptie enorm beslag op de steeds schaarser wordende visbestanden. En tenslotte zouden we heel wat dierenleed voorkomen, als we minder vis zouden eten. “Wat is er mis met vis?” is wellicht het eerste boek dat alle gevaren omtrent vis uit de doeken doet. Foto's van Dos Winkel

Hoe komt een onderwaterfotograaf ertoe om visconsumptie aan te klagen en het op te nemen tegen de visindustrie?
WINKEL: “Je moet het zo niet zien. Het is geen bewuste aanklacht tegen de visindustrie. In de vijfentwintig jaar dat ik met mijn kop onder water zit, heb ik de zeewereld zien veranderen aan een waanzinnig tempo. Ecosystemen die al miljoenen jaren bestaan, zijn nu in gevaar. Slechts zestien procent van de koraalriffen is nog intact. Omdat ik dat absoluut niet kon begrijpen, ben ik mij daar al vroeg in gaan verdiepen. Ik heb koraalriffen, mangrovewouden en regenwouden zien verdwijnen en ik heb me altijd afgevraagd wat de oorzaken waren. Als reporter publiceer ik daarover en dan kom je tot de ontdekking dat de zee bijna leeg is.”

Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN,de FAO, is zeventig procent van de visbestanden wereldwijd overbevist.
WINKEL: “Ja, wij zeggen zelfs vijfenzeventig procent. Dat zijn de meest recente gegevens van ondermeer Daniel Pauly, de beroemdste visserijbioloog van de wereld, die eredoctor is aan de universiteit van Leuven. Hij zegt dat ruim vijfenzeventig procent van alle commerciële visbestanden ernstig overbevist is.”

Amper drie procent van de vissoorten zou niet bedreigd zijn. Het lijkt wel of de wereld onder de zeespiegel er slechter aan toe is dan de wereld boven water.
WINKEL: “Dat is ook zo. En de onderwaterwereld omvat viervijfde van deze aarde. Viervijfde van de aarde is op dit moment zéér ernstig bedreigd. En toch gaat de jacht op vis ongestoord verder. En waar ik héél veel moeite mee heb, is dat een derde van de visvangst bestemd is voor vee- en visvoer, terwijl kweekvis oorspronkelijk bedoeld was om de oceanen juist te ontlasten. Alle omnivore en carnivore kweekvis wordt gevoed met wilde vis.Wist je dat twee tot zes kilogram wilde vis slechts één kilo kweekvis oplevert? Dat is toch krankzinnig?”

Kweekvissen krijgen ook soja te eten, toch?
WINKEL: “Ja, heel geleidelijk probeert men nu soja toe te voegen aan het dieet van omnivore vissen. Maar dat gaat dan weer ten koste van het regenwoud.”

Hoe moet ik mij de hedendaagse visserij voorstellen?
WINKEL: “Men vist met gigantische boten die uitgerust zijn met steeds grotere netten en motoren. De vissen worden gezocht met vliegtuigjes en met de modernste radar en sonar die de allerlaatste scholen vissen kunnen opsporen. Daarna gaan de boten met hun enorme netten doorheen de scholen varen. De vissen die niet sterven in de netten, gaan dood aan boord. Daar kan ik mij druk om maken; de ethiek. Volgens de Europese wetgeving moet elk dier dat voor consumptie dient, binnen de seconde gedood worden. Maar bij vissen kan dat uren duren. Het wordt oogluikend toegestaan, maar dat moet veranderen.”

Wat is de capaciteit van een moderne vissersboot?
WINKEL: “Zo één boot vangt op een maand wat negenduizend Senegalese vissers op een jaar vangen. Het gevolg is dat de zee in Senegal leeg is, op kwallen en plankton na. En de Senegalezen die al in armoede leefden, leven nu in nog grotere armoede. Terwijl het geld dat Europa betaalt om daar te mogen vissen, terechtkomt in de zakken van overheidsambtenaren in plaats van bij de lokale bevolking. Zo wordt ons belastingsgeld misbruikt om de vis van de armen te stelen. Dat kan ik dus niet verkroppen.”

U heeft het ook over de 'bijvangst'.
WINKEL: “Jaarlijks wordt tenminste vijfendertig miljard kilogram onbruikbare vis dood of verminkt terug overboord gegooid. Dat cijfer loopt op tot vijftig miljard kilo als we ook de illegale visserij meerekenen. De bijvangst bedraagt ongeveer een derde van de totale vangst, voor de garnalenvisserij zelfs tot negentig procent.”

Uw punt is duidelijk: de visindustrie is nefast voor het marine milieu, maar vis is wel een substantieel onderdeel van het menselijk dieet. Of niet?
WINKEL: “Men zegt alsmaar over vis dat het gezond is, maar ik ben geen voorstander van die uitspraak en ik lig daarover in de clinch met de Nederlandse minister van Volksgezondheid. Reclamespotjes adverteren dat Omega-3-vetzuren zo gezond zijn en dat we daarom vis moeten eten. Maar hoe meer vis je eet, hoe minder vis in de zee overblijft. En als we nu niets ondernemen, dan is de zee over twintig à vijfentwintig jaar helemaal leeg. Dan houdt het helemaal op.”

Maar die Omega-3-vetzuren heeft ons lichaam wel nodig.
WINKEL: “Vissen maken die vetzuren niet zelf aan, die omega-3-vetzuren zijn afkomstig uit eencellige planktonalgen. En die algen kan je gemakkelijk kweken in vijvers, kassen of op weilanden. Het is een eenvoudig proces en de opbrengst is zéér hoog. Op veel plaatsen gebeurt het al, maar op te kleine schaal, omdat Europa het tegenwerkt. Moest de twintig miljard euro subsidies die de visindustrie wereldwijd ontvangt, in de productie van algen geïnvesteerd worden, zouden de kweekvissen met algenolie kunnen gevoed worden in plaats van met wilde vis, en toch hun omega-3-vetzuren binnenkrijgen. Algenolie is de énige oplossing.”

Op die manier voeden we kweekvissen met algenolie. Kunnen we die algenolie ook rechtstreeks innemen?
WINKEL: “Dat zou helemaal fantastisch zijn, maar er zijn nu eenmaal heel wat mensen die ontzettend veel van vis houden. Ik ben er voorstander van dat mensen helemaal geen vis eten, want ik denk, net zoals Daniel Pauly, dat de visserij gewoon moet stoppen. Waarom moeten we per se de laatste paar tonijnen opsporen en die laatste kabejouwen en makrelen vangen als er alternatieven zijn die de gezondheid van de totale wereldbevolking kunnen bevorderen?”

In uw boek ontkracht u de fabel van de gezonde vis.
WINKEL: “Dat is mijn volgend ernstige punt: bijna alle vis is waanzinnig vervuild. Een onderzoek van Bilau aan de Universiteit van Gent heeft aangetoond dat vijftig procent van alle PCB's en dioxines in ons lichaam uit vis komt. Maar het aandeel vis in de voeding bedraagt slechts één à twee procent. De helft van de 4400 onderzochte Vlamingen had een dioxinegehalte ver boven de Europese norm. Dat is ernstig, want dioxines en PCB's veroorzaken onder andere kanker. Europa weet al ruim tien jaar dat vis de grootste leverancier is van dioxines en PCB's in het menselijk lichaam, maar ze doet er niets aan. Heb je ooit een spotje gehoord op de radio dat je minder vis moet eten, omdat het zo vervuild is? Europa zou op zijn minst de consument eerlijk moeten voorlichten.”

Denkt u dat de consument bereid is om vis van zijn dieet te schrappen?
WINKEL: “Ik geef heel vaak lezingen en ik krijg zéér positieve reacties. Negatieve reacties komen alleen maar uit de visbranche.”

Is er een reden waarom u nu uitpakt met dit boek?
WINKEL: “Ja, Ik heb mijzelf gepensioneerd verklaard als orthopedisch fysiotherapeut om mij helemaal te kunnen geven aan het marine milieu. Als we nu geen alternatieven ontwikkelen voor de kweekvis en als we de visserij niet onmiddelijk stopzetten, dan is er over twintig à vijfentwintig jaar niets meer te vinden in zee. Voor de westerse mens is dat geen ramp, want wij hebben al dertig procent te veel dierlijke eiwitten in onze voeding, maar voor mensen in derdewereldlanden zijn die proteïnen wel belangrijk.”

Stel dat we er wel in slagen om de visindustrie een halt toe te roepen, hoeveel tijd zal de zee nodig hebben om te herstellen?
WINKEL: “Minstens honderd jaar, maar dat is gissen. Eerst is er nog waanzinnig veel werk aan de winkel. Ik ga ermee door tot ik omval.”

Wat is er mis met vis ?! En visolie … en wat kunt U doen, Dos Winkel,
Uitgeverij Elmar, 2008, 240 blz., 14,95 euro (te koop in de
boekhandel vanaf eind november)

Link: www.dos-bertie-winkel.com