Johan Diels27 juni 2006 – 13:27

Monday, June 26. It’s eleven ‘o clock in the morning. About 25 people are walking through Tirana, the capital city of Albania. The colorful group draws quite some attention
as a bunch of clowns, with their faces painted can be found amongst the group, marching in good spirit towards their destination. Three girls wearing self-made white dresses add strongly to the visibility as well. Minutes later the group reaches it’s destination in front of the Ministry of Transport and Public Works looking out over Tirana’s main square. Banners are unfolded; a table is put in front of the ministry with cups apparently filled with dirty water. Or are they not? At least the clowns start selling them as perfectly clean water provided by the Ministry to the Albanian people. A small group of young people that are part of the group as well record the whole event on video. From a distance it may look quite confusing for the average Albanian citizen passing by. But the flyers that are handed out make it clear that this is an action to address the many problems in Albania on water such as pollution, lack of access for many while elsewhere it is spilled in large amounts. Three television crews and a reporter for a newspaper strike down at the place and immediately being taken care of by two confident looking press speakers. The two local girls could not be older than seventeen.

What the flyer does not tell is that almost all people there present are putting into practice their first political action ever. A bit into the background standing against a wall, several members of the Art and Activism Caravan are watching with a smile on their mouth that uncovers an inner feeling of proud, occasionally helping a hand or giving some advice when necessary. They had been leading different workshops during the last week with these people. The workshops ranged from silk screening to banner and costume making to video production, street theatre and rebel clowning.

Together with my British colleague in the AA Caravan, I have been giving a workshop on rebel clowning during the previous four days. As it was the case with almost all the participants in the other workshops, these kids didn’t know anything about activism or political engagement before they subscribed to one of the workshops. Due to the young age and a complete absence of experience on activism it was therefore clear for us clown trainers that an approach was needed, which is quite different from what we are used to as we normally give workshops to a much more mature public that have more or less a shared background on direct action in ‘Western European Style’.

In an idyllic park near the lake at an old amphitheatre we had our first introduction to the basics of rebel clowning. Deriving from the faces of many Albanians wandering by, it must have been quite a sight to see their local youth making doing silly movements and making even more silly noises. They would not understand that these exercises were meant to find, as we say, their inner clown. While some individuals showed to contain a large potential as a clown, it was however sometimes very difficult to get them to cooperate as a group. It went as far that forming a circle as a basic symbol of equality proofed to be difficult whole in the beginning. It will for certain be connected to their young age. But it might as well be part of a larger problem within Albanian society where people are not used to formally associate themselves as this used to be something that was actively discouraged by the government. Civil society organization took largely place within a government controlled framework during the communist era. Even today, the organization Mjaft! (Enough!) that is hosting the caravan is the only existing civil society association with political aims, focusing on civil rights and building democracy. However, I was at the same time often astonished by these young people and their capacity to analyze problems within society and their awareness of the fact that it was because of their lack of cooperation that many exercises failed in the beginning. But since failure is an essential part of learning, learning is exactly what they did after a few days. The final action idea on the issue of water was something that arose from the minds of the participants themselves. Quickly thereafter the groups from other workshops joined into the preparation for this action. Nevertheless I found out that the level of cooperation that they reached after these few days was still very fragile. During the final action meeting at the evening before the action a dispute within the group almost made the whole event collapse. However in the end the group came back on track again, which resulted in this beautiful action the day after.

While our stay will probably not have been long enough to establish a permanent autonomous direct action group, we might have inspired quite some participants and we may as well have lowered the barrier for them to take action again once the opportunity arises.

Nederlands verslag

Het is eindelijk zover. Ik ben tot in Tirana in albanie geraakt. Even een korte verslagje tot nu toe.

Het is het eerste land dat ik als deelnemer van de Art and Activism caravan bezoek. Mijn reis tot in Tirana heb ik op 48 uur afgeknald via de trein tot in Bari (Z-Italie) en dan de boot tot in de Albanese kuststad Durres. Met een bus ben ik uiteindelijk 50 km verder in Tirana gestrand. De eerste aanblik van het land was er één van Mercedessen, onafgewerkte betonnen gebouwen, wegen die in Tirana op speciaal voor het wereldkampioenschap mountainbiken zijn aangelegd met putten. En dit alles onder een mist van stof bij een verzengend temperatuurtje van zo'n 40 graden.

In schril contrast met een indruk die een totale richtingloosheid doet vermoeden is er de onwaarschijnlijk goed georganiseerde organisatie Mjaft! (Genoeg!). Het is in Albanië de enige associatie met politiek oogmerk die niet gebonden is aan de (corrupte) regering. Iedereen kent deze organisatie in Albanië en ze vormen een door de regering te vrezen drukkingsgroep. Ze combineren een politiek van directe actie combineren met lobbywerk van een aantal mensen die zich in maatpak steken om te gaan onderhandelen met de regering. Zij volgen rechtstreeks de lijn van de laatste revolutionaire jongerenbewegingen uit Oekraine, Georgië en Servië (dat laatste land doen we binnen twee weken aan.). Dat wil zeggen dat ze westers getinte marketingtechnieken toepassen om aan politiek te doen. De organisatie bestaat bijna volledig uit jongeren met een universiteitsdiploma. Hun doelstellingen zijn het verwerven van basisrechten en de corrupte regering aanpakken. Ze willen ook een aansluiting bij de Europese Unie. Om niet verwonderlijke redenen krijgt Mjaft steun van een aantal Europese landen met Nederland op kop (de beweegredenen hiervoor ben ik nog niet achter), Spanje, Groot Brittannië en op kleinere schaal de VS.

Inderdaad, de redenen hiervoor zijn niet meer dan het creëren van vrije markten en het doen doordringen van een liberale politiek. Zo is het ook verlopen in eerder opgenoemde landen. Niet echt mijn droombeeld van een geslaagde natiestaat zoals je ondertussen wel al zal gedacht hebben. Maar gezien de omstandigheden van dit land kan je de rationele keuze van deze mensen begrijpen om deze financiële geldbronnen te aanvaarden.

Wat lopen wij hier dan te doen als linkse ratten die zijn weggelopen uit hun kraakpanden en van hun andere radicale projecten over heel europa ? Onze taak is niet meer dan het aanbieden van instrumenten om aan politiek te kunnen doen. Er doen zo,n 70 deelnemers mee aan het project. Het zijn meestal jongeren die nog aan geen enkele politieke activiteit hebben deelgenomen. In die zin is dit een uitermate goede kans om deze mensen actief te maken. Associatie van mensen is immers een basis als je bepaalde rechten wil afdwingen. Ook al vinden die plaats in een context die niet helemaal strookt met mijn ideologie.

Ik heb momenteel een groep van 25 clowns die zeer enthousiast zijn. Je merkt dat ze soms echter serieus belemmerd worden in hun expressie. dat komt enerzijds denk ik door de politieke situatie. Mensen praten er niet echt over politiek omdat het idee bij de ouderen leeft dat dit je enkel maar nadelen kan bezorgen. En dit straalt erg hard af op de jeugd. Anderzijds is de leeftijd heel jong om dingen te beginnen aanleren over directe actie en dit dan nog in combinatie met clowning. Maar op het moment dat je met deze mensen in een kring zit en hen op zeer directe wijze confronteert met vragen waarom ze moeite hebben met hun eigen expressie, dan valt mijn mond open van het bewustzijn en filosofische redeneringen die deze soms 16 jaar oude jongeren maken, Er zit hier ongelooflijk veel energie in de jeugd en een wil om verandering af te dwingen. Het zicht van mensen die in een kring zitten en af en toe van die 'rare' oefeningen doen doet menig Albanese wenkbrauw fronsen.

Maar er staat meer te gebeuren dan dat. Ik vernam net enkele minuten geleden van Cat, de Britse clowntrainster waar ik mee samen werk dat de groep met een actievoorstel naar haar is gekomen. De groep wilde mij het nog niet vertellen maar ze lijken erg enthousiast en sommige zijn klaarblijkelijk al begonnen met flyers te ontwerpen.(er is ook een workshop over grafische ontwerpen en van die dingen) Ik ben zeer nieuwsgierig!. De namiddag sessie is voor mij. Benieuwd wat het zal worden. ze hebben in ieder geval nog veel meer nood aan vaardigheden in samenwerking in groep. vanaf morgen willen we starten met op een hele eenvoudige manier beginnen te werken aan de uitvoering van directe acties.

We hebben ook een ongelooflijke videoscreening gehouden die we hebben op 1 van de grootste pleinen van Tirana. Met een krachtige projector hebben we activistenvoer geporjecteerd tegen een officieel gebouw. We hadden zelfs toesteming voor dit evenement maar het kreeg toch een aura van guerilla cinema over zich heen toen de veiligheidsdiensten zich begonnen af te vragen wat er werd getoond. (Voor de kenners: The Fourth World War voorafgegaan door anti-consumptie propaganda). Veel agenten kunnen dikwijls niet eens lezen of schrijven, laat staan engels begrijpen dus was deze beeldenstorm van 30 vierkante meter redelijk onbegrijpelijk voor hen.

De verzamelde jeugd die over het algemeen zeer goed engels begrijpt keken dikwijls zeer geboeid. Je probeert een beetje de grenzen van het toelaatbare af te tasten maar over het algemeen hebben we nog geen problemen gehad met de overheid.

Verder is er heel wat media aandacht aanwezig. Er is een dame die ons constant volgt en dagelijkse reportages schrijft in een krant. Ik heb ook opgevangen dat ze een paar vrijwilligers onder ons zoekt om begin volgende week op de nationale televisie te komen. Een of andere talkshow waar elke Albanees naar kijkt zou dat zijn (dat zijn er 3.5 miljoen). Ik ben niet zeker of ik me wel op dit populistisch niveau wil begeven... We zien wel.

Johan