Aagje25 november 2008 – 17:42

Met een über-professionalisme staat deze stralende dame ieder die het wil met overgave en enthousiasme te woord. Ze spreekt bedachtzaam en ingetogen en midden in het interview veert ze recht met een luide en spontane groet: 'Kijk hier, meneer Eyskens'. En ja hoor: ex- minister van staat Eyskens struint hier rond met een 'SOS Piet'-kookboek onder zijn arm.

Ze grappen over de hond in spe van de nieuw verkozen Amerikaanse president: 'het wordt vast een bastaard, zoals hijzelf is'. Hijzelf is Barack Obama, de 'president-elect'. En daar hebben Mevrouw De Keyser en ik het dan weer over..

Hoe is de sfeer nu in Amerika na de verkiezing van Obama?
“Hoopvol. Echt waar. De meeste mensen hebben terug een nieuwe adem gekregen. Er is terug meer optimisme. We zaten diep, hè, in Amerika. Zeker door de economische crisis die er nog is bijgekomen. Maar in het geheel genomen zijn de reacties heel positief.”

“Maar je mag niet vergeten dat 52% van de Amerikanen op Obama heeft gestemd. 48 % procent heeft dus wel op iemand anders gestemd. Dus je blijft met een verdeeld land zitten. Maar toch, mensen die de verkiezing van Kennedy hebben meegemaakt in 1960 vergelijken de situatie met zijn verkiezing. Er is een nieuwe sfeer. Zelfs mensen die ideologisch niet direct democraat kiezen, getuigen van deze nieuwe sfeer. Er is terug nieuwe moed.”

U heeft de verkiezingen live verslaan vauit het McCain- kamp in Illinois. Had u niet liever in het kamp van de Obama gestaan in Chicago?
“Tja, als journalist waren beide interessant. En bovendien leek het er in september nog op dat McCain ging winnen. Het is door de economische crisis dat alles gedraaid is.”

“Ik had eigenlijk wel heel graag in Chicago gezeten, maar aan de andere kant vond ik het kamp van McCain, ook de moeite waard. Ik heb hem ook campagne weten voeren in 2000. En daar was hij echt de kandidaat van de vernieuwing. Toen was hij echt de 'maverick'. Maar die was hij nu niet meer. Maar de laatste week dacht ik wel; 'verdomme', natuurlijk zit je graag in het kamp van de winnaar.” (lacht uitbundig)

Wat was uiteindelijk het opvallendste in het McCain kamp?
“Wel, dat het feest daar rap gedaan was! (lacht) Maar wat ik ontzettend goed vond aan hem, was de speech die hij heeft gegeven. (ingetogen) Het respect dat hij heeft gevraagd en vooral de manier waarop hij zijn aanhang vroeg om kalm te reageren, om het vertrouwen aan de nieuwe president te geven. Dat was eigenlijk de McCain van 2000.die terugkwam. Hij heeft zijn campagne beëindigd en afscheid genomen op een hele waardige manier.”

Heel de wereld reageert redelijk positief en enthousiast op de verkiezing van Obama, maar hij heeft wel wat uitdagingen aan te gaan. Zowel politiek als economisch en sociaal. “Ja, en daar heeft hij zelf wel al een aantal keer naar verwezen: 'Verwacht niet te veel. Geef mij een realistische opdracht. Ik ben maar een mens. Ik kom in een situatie waarin het slecht gaat. Dus verwacht niet dat ik dit op een legislatuur kan oplossen. Dat kan ik niet.' Hij heeft uiteindelijk al een paar keer gezegd; 'Geef mij één, twee legislaturen om dit probleem op te lossen. Verwacht niet dat ik dit van vandaag op morgen doe.' Dat kan niemand hè.”

Kan die diepe crisis waarin de VS zit uberhaüpt nog worden opgelost?
“Voor elke crisis is er wel een oplossing. Die komt wel. Vroeg of laat. Maar zo'n diepe economische crisis. Je weet dat het tijd zal vragen om daar bovenop te komen. Maar als het land meewil...”

“En het congres is nu ook nog iets steviger democraat dan voordien. Er zijn meer democraten zowel in de kamer als in de senaat. Wat het voor de president makkelijker zal maken om zijn beslissingen door te drukken. Maar hij zal uiteraard niet kunnen beslissen om bijvoorbeeld meteen alle troepen uit Irak weg te halen. Die overgang moet natuurlijk ook gebeuren. Zodat de stabiliteit in het land niet in gevaar komt.”

“Hij mag wel willen natuurlijk. En dat heeft hij ook gezegd: 'ik wil goed onderwijs voor iedereen'. Maar als er geen geld is in een staatsbudget, als er zo'n grote schuld is als er nu is, dan kan dat niet zomaar. Maar hij heeft nu een lijstje gemaakt met prioriteiten waarin de economie helemaal bovenaan staat. Verder op het lijstje krijgen we de oorlog en dan gezondheidszorg en onderwijs.”

De laatste tijd heeft Amerika te maken gekregen met een toename van de werkloosheid en armoede.
“Ja, zeker. Alleen al vorig maand 250.000 nieuwe werklozen. Dat is heel veel. En in Amerika is werkloosheid eigenlijk iets dat niet bestaat omdat er daar geen werkloosheidsvergoeding is. Als er daar een werkloosheidspercentage is van 4% is, is het daar al hoog. En nu spreken ze van 6% en meer.”

Biedt Obama daar concrete oplossingen voor? Heeft hij een plan?
“Hij wil de economie terug stimuleren. Hij wil de 700 miljard, die sowieso al zijn uitgetrokken, besteden om de economie terug op gang te trekken. Een concreet voorbeeld: aan de basis van de crisis liggen al die mensen die hun huis verliezen. Die mensen zijn allemaal leningen aangegaan die ze eigenlijk niet kunnen terugbetalen. Obama wil er nu voor zorgen dat die mensen nieuwe onderhandelingskansen krijgen. Ze kunnen dan onderhandelen over een ander interestpercentage of over een langere termijn.”

“Voor die mensen waar nog redding voor nodig is, wil Obama geld ter beschikking stellen in een bepaald fonds. Die huizen brengen nu uiteindelijk toch geen geld meer op voor de banken. Er zijn veel te veel huizen op de markt. Ze moeten allemaal met verlies verkopen. Het is geen oplossing meer voor de banken. Hetgeen ze in beslag nemen is veel minder waard dan de leningen die nog openstaan.”

Internationaal zijn er een aantal opkomende grootmachten zoals China, Rusland en India. Zijn de Amerikanen zich hiervan bewust? Hoe gaan ze hier mee om?

“Natuurlijk weten ze dat in Amerika. En dat is één van de punten waarop zowel McCain als Obama campagne heeft gevoerd. Zo heb je de bedrijven die hun productie verplaatsen naar goedkope loonlanden zoals India of China. Obama heeft tijdens zijn campagne gezegd dat deze bedrijven zeker geen belastingvoordeel meer krijgen. Hij wil een manier vinden om die bedrijven extra te belasten. Degene die hun jobs uitbesteden aan lage loonlanden mogen geen cadeaus meer krijgen. Terwijl dat onder de republikeinen wel zo zou zijn. Dus ze beseffen dat goed, hoor.”

Maar ze zijn toch altijd de supermacht geweest, het machtigste land van de wereld? Ze verliezen toch wat van hun aanzien?
“Maar ze zijn nog altijd de machtigste van de wereld. Alleen komt hun machtsituatie nu in het gedrang. En ook dat wisten de Amerikanen, dat merk je ook in het kiesgedrag en dat merk ik ook in het contact dat ik met de mensen daar heb. Bijvoorbeeld welk slecht imago ze hebben in de rest van de wereld. Uiteindelijk gaat dat best wel ver. Zo zijn er mensen die met vakantie of voor hun werk naar Europa gaan, die aan mij komen vragen of ze schrik moeten hebben. 'Gaan ze ons aanvallen', vragen ze mij. Ik leg hen altijd uit dat de Europeanen boos zijn op de politiek, op het Witte Huis van Bush. Maar niet echt op de mensen zelf.”

In Europa gaat het wel zover dat de VS soms smalend een 'derde wereldland' wordt genoemd. De gezondheidszorg zoals in het Westen is onbestaande. De armoede blijft maar groeien, leeflonen of werkloosheidsuitkeringen bestaan niet.
“Dat is waar, dat sociale netwerk is er niet. Euh, ter verduidelijking, dat sociale netwerk is er niet vanwege de regering. De federale overheid stelt dat niet ter beschikking. Maar als je werk hebt en je hebt geld dan kan je wel een goede gezondheidszorgverzekering kopen. Maar je moet het kopen. Het hangt van jezelf af.”

“Mensen die ervoor kiezen om niet te investeren in een gezondheidsverzekering, die zitten in de problemen als ze ziek worden. En dan heb je nog een hele boel mensen die het zich niet kunnen permitteren. Je krijgt het niet voor niks natuurlijk. En als je je werk verliest, ben je ook je gezondheidsverzekering kwijt en dat is een heel groot probleem voor heel veel mensen natuurlijk. Zeker die mensen die (aarzelt) kinderen met chronische ziektes hebben. Die moeten wel hun verzorging blijven hebben, maar zonder ziekteverzekering ben je meteen duizenden dollars kwijt.”

“Dus in dat opzicht... Maar een derde wereldland, daar ben ik het niet mee eens. Amerika is een land waar de vrije economie, de vrije markt de overhand heeft. Je kan dat niet vergelijken met een derde wereldland. Europeanen zeggen dat wel graag omdat die voorzieningen er niet zijn vanuit de overheid. Maar als je geld hebt, kan je alles kopen in Amerika. En in een derde wereldland niet altijd, hè. (lacht)”

U hebt het in uw boek over uw wijk Washington South East, waar veel jongeren wonen die ronddolen, niet aan werk geraken, in de misdaad terecht komen. Hoe is het daar nu?
“Washington South East is eigenlijk altijd een arme buurt geweest. Dat kan je nog zien, maar het is ondertussen een rijke buurt geworden. Maar er zijn nog steeds 'projects'. Dat zijn door het stadsbestuur gesubsidieerde woningen waar voor het grootste deel de zwarte bevolking leefde. Er zijn er nu nog een aantal maar de meesten zijn buiten de stad gaan wonen omdat het vastgoed zo duur is geworden. Die beweging heb je ook gezien in Manhattan. De mensen die daar iets hadden, verkochten het en gingen zelf wonen in een goedkopere buurt.”

“Bij ons in de buurt, en ik merk het nog steeds, is er veel misdaad. Ik spreek in mijn boek over die jongeren die een nachtelijk uitgaansverbod hebben gekregen van de politie tijdens de zomermaanden. Dat was niet voor niks. Maar dat zijn jongeren die wonen in uitzichtloze wijken met allemaal mensen die geen werk hebben. Ze komen uit verschrikkelijke situaties en hebben niks te verliezen.”

“Op dit ogenblik is het eigenlijk precies hetzelfde. In het metrostation vlak om mijn hoek zijn op een paar dagen tijd drie mensen neergeslagen waarvan er twee in kritieke toestand zijn geweest. Ze zijn er allemaal doorgekomen, hoor. Maar nu hebben we heel veel politiebewaking, de burgemeester is in de buurt gekomen om de situatie wat te kalmeren.”

“Maar daar waar je veel mensen hebt die geen goede toekomstvooruitzichten hebben, krijg je dat soort situaties. Het is een zaak die van de ene op de andere generatie wordt doorgegeven. De ouders hebben ook in de gevangenis gezeten. Mensen denken: 'voor mij is er toch geen toekomst'.”

“En nu met de verkiezing van Obama, is dat anders! (beslist) Want plotseling verdwijnt hun argument van 'Wij kunnen hier toch niks bereiken, voor ons is niets mogelijk'. Daar heeft Obama ook al op gewezen; 'Kijk naar mij, ik heb het gedaan. Als ik het kan, kunnen jullie het ook'. Hij zegt vaak: 'Ik ben een bastaard en ik ben eigenlijk nog erger dan een gewone zwarte en kijk wat ik bereikt heb.' Dat zijn wel mensen die geschoold zijn. De echte arme mensen ken ik niet zo. Het is te zeggen, ik ken ze wel. Ik kom ze tegen op straat, ze wassen mijn auto of vragen me dat ze mijn tuin mogen verzorgen. Maar ik ken hen niet ècht.”

Hij is een gigantisch voorbeeld?
“Ja, en ik merk dat ook aan de mensen waar ik contact mee heb. De mensen uit de buurt, de vrienden en de vriendinnen die een wat donkere huidskleur hebben. Die hebben zoiets van 'Jaja, we kunnen het ook'! (enthousiast) Die hebben nu terug het gevoel dat er voor hen ook iets is weggelegd. 'We moeten onze kans nu pakken', zeggen ze. En ik vind het zalig om dat te horen.” (lacht)

Amerikanen zijn daar blijkbaar erg idealistisch in. Kunnen ze echt moed putten uit die 'Amerikaanse droom'?
“Ze zijn heel emotioneel. (enthousiast, liefdevolle glimlach om de lippen). Ja zeker! Vooral het laatste jaar werd er gezegd: 'die Amerikaanse droom bestaat niet meer'. Wel, nu bestaat hij terug. En daar kunnen ze zich echt allemaal achter zetten. Dat kan écht een verandering teweeg brengen.”

“En ik denk nu met de verandering aan de politieke top en in het Witte Huis dat dat echt kan helpen. Ik denk zelfs in de financiële wereld. Er zijn al enkele momenten geweest waarin je ziet hoe belangrijk de emotionele gesteldheid van investeerders is. Terwijl er eigenlijk aan de situatie op zich niks veranderd is. Het politieke bestuur belooft anders te worden en dat is al voldoende om een positieve beweging in gang te zetten.”

U schreef in uw boek ook over de angst die president Bush na de aanslagen van 09/11 in de hoofden van de mensen heeft 'geplant' door overal camera's en veiligheidsbeamten te zetten en te waarschuwen voor terroristen en aanslagen. Wat merk je daar nu nog van?
“Dat is nu een beetje aan het verdwijnen. De Amerikanen zijn nog altijd wel onder de indruk.
Met 9/11 was het de eerste keer dat ze op eigen gebied zijn getroffen. Dat is nog altijd niet helemaal voorbij, maar het is al heel erg afgezwakt hoor. En vandaar dat Bush nu ook niet meer wegkomt met elk argument, hè. Vier jaar geleden kwam hij nog met alles weg omdat de mensen nog een fundamentele angst hadden voor een nieuwe aanslag. Maar die angst is nu veel minder.”

Wanneer mogen we u terug op het scherm verwachten?
“Vanaf februari neem ik het terug helemaal over van Johan (Depoortere, VRT- journalist). En dan zal ik de Obama-politiek verslaan. Ik zit er echt op te wachten. (enthousiast) Ja, ik kijk er echt naar uit.”