Jan Hertogen12 mei 2009 – 16:48

In BuG 117 worden de studentenantallen verpleegkunde van 1980 tot 2009 geanalyseerd. Voor tabellen en grafieken, zie: http://www.npdata.be/BuG/117-Verpleegkunde/

1ste jaars verpleegkunde Vlaanderen +15,5% in 2008/2009

Nog nooit kozen zoveel eerstejaars voor verpleegkunde als in 2008/2009 - Ook humaniorastudenten die 1ste keuze maken stijgen met 15% voor A1 - Totaal aantal verpleegkundigen stijgt met 1.067 tot 11.990 in Vlaanderen - VDAB-verpleegopleiding bereikt met 1.742 studenten een recordhoogte

Tabel: http://www.npdata.be/Data/Verpleegkunde/2005/geg-vl.htm

Voorafgaande - Op de dag van de verpleegkunde, 12 mei 2009, start Minister Onkelinx haar campagne ter promotie van het verpleegkundige beroep, zonder echt te (willen) weten wat de inspanningen uit het verleden opgebracht hebben. Want de continue en effectieve verbeteringen van het statuut en de kwaliteit van de opleiding door het geduldige werk van vakbonden en scholen levert wel degelijk resultaat op. Voor de minister, haar kabinet en de beroepsverenigingen voor Verpleegkundigen was evenwel enkel de onderliggende agenda van hun 'campagne' van belang: de liquidatie van de A2-verpleegkunde en de schrapping van de gediplomeerde verpleegkundige (Vlaanderen) en gebrevetteerd verpleegkundige (Franstalige gemeenschap) als toegangsweg tot het verpleegkundig beroep. Vraag is of dit liquidatieagenda begraven is, nu in het Vlaamse parlement het decreet gestemd is waarbij het 'Hoger' beroepsonderwijs wordt ingesteld en men ook naast de feitelijkheid zich formeel conformeert met de Europese regelgeving, voorzover dat al nodig was. Maar met de niets ontziende en ongemotiveerde vasthoudendheid van de 'A1' lobby om de destructie van het verpleegkundig beroep te organiseren is het altijd afwachten en maar beter op z'n hoede te zijn.

Het aantal verpleegstudenten 2008-2009 in de Vlaamse gemeenschap 'boomt'

Voor de Vlaamse gemeenschap zijn de gegevens volledig beschikbaar, voor de Franse gemeenschap enkel de A2-verpleegkunde (die ook in de lift zitten), zodat we de Franstalige gegevens en de vergelijking tussen de gemeenschappen later zullen in beeld brengen. De Vlaamse verpleegkundigen 'boomen'.

Voor het eerst zet een stijging van het aantal verpleegstudenten zich, na een stabilisatie het volgende jaar, zich in het derde jaar door (zie tabel en grafiek). In 2002/2003 was er ook een stijging, dan stablilisatie maar een daling in het volgende jaar, vooral door het niet meer verlengen van het project 600 waarbij werkenden zich tot verpleegkundige konden omscholen. Voor 2008-2009 werd het project 600 opnieuw goedgekeurd zodat een kentering ten goede kon verwacht worden maar de stijging met 680 bijkomende eerstejaars (+15,5%) in 2008-2009 gaat veel verder dan de eerder beperkte impact van project 600 (116 starters in het eerste jaar verpleegkunde in 2008-2009 - zonder de publieke sector).

Bij de bacheloropleiding (A1 verpleegkunde) is deze stijging in het schooljaar 2008-2009 spectaculair: een groei met 433 of +16,5% tot 3.049 eerstejaars in het lopende schooljaar 2008/2009. Bij de A2-gediplomeerd verpleegkundigen waren er 247 bijkomende 1stejars vergeleken met vorig jaar of +13,9% tot 2.024 eerstejaars A2 verpleegkundigen. In totaal kan dus een stijging opgekend worden van 15,5% of 680 bijkomende eerstejaars verpleegkunde die hun totaal op 5.073 brengt. Voor de A1-Bachelorverpleegkundigen is het een absoluut record, het hoogste aantal ooit. Ook voor de A2-verpleegkundigen komt men in absolute cijfers terug op het hoge niveau van 22 jaar geleden.

Berekend als een % op het aantal 18 jarigen in de Vlaamse gemeenschap stijgt hun % 1ste jaars tot 7,1%, het hoogste ooit, en dit zowel voor de gediplomeerd verpleegkundigen die 2,8% aanbrengen als de bachelor-verpleegkundigen met 4,3% van de 18 jarigen. De stijging van dit % is des te belangrijk omdat het aantal 18-jarigen in Vlaanderen ook stijgend is, zodat een hoger % terugslaat op een grotere groep studenten verpleegkunde.

Stijging Bachelor-verpleegkundestuden ook bij de 'generatiestudenten'

Opvallend en belangrijk is dat de stijging bij de Bachelor-verpleegkundigen vooral het gevolg is van de keuze van humaniorastudenten voor het verpleegkundig beroep, hetgeen duidelijk blijkt uit de evolutie van het aantal 'generatiestudenten', dwz het aantal verpleegstudenten in Bachelor opleiding dat na het humaniorar z'n eerste keuze maakt voor verpleegkunde: een stijging met 306 of 15% in 08/09 tegenover het voorgaande jaar. Het was een grote bekommernis van de scholen voor verpleegkunde (en de ziekenhuizen) dat dit zou gebeuren en hier wordt opnieuw, na 2004/2005, een echte doorbraak gerealiseerd.

Het totaal aantal verpleegkundigen stijgt met 1.067 tot 11.990 in Vlaanderen

Door de verhoogde instroom in 2006/2007is er in nu in het 3de jaar verpleegkunde (2008/2009) een gevoelige verhoging van het aantal verpleegstudenten zodat, samen met het verhoogd aantal eerstejaars het totaal aantal verpleegkundestudenten in de Vlaamse scholen met 1.067 stijgt tot 11.990, of een stijging met 10,9%. Zulk een stijging is in Vlaanderen nooit gezien. Het aantal afgestudeerden verpleegkunde in Vlaanderen zal dan ook in 2009 een recordhoogte bereiken.

Project 600 blijft een sleutel voor verdere groei verpleegstudenten

Het project 600 heeft de verdienste om mee de groei van het aantal verpleegstudenten te verzekeren, forse terugval te voorkomen en vooral uitzicht te bieden op sociale promotie van vele verzorgenden en lager gekwalificeerden op het terrein in het verpleegkundig beroep. Ook vanuit andere sectoren (met steun van de sociale fondsen van die sectoren, de federale overheid, RSZ en de Vlaamse gemeenschap) kunnen nog veel werknemers hun droom, verpleegkundige te worden waar maken, zeker in deze tijden van economische crisis en de vraag naar goede projecten voor overheidsinvestering.

Een volledig overzicht van project 600 zal opgemaakt worden wanneer ook de gegevens van de publieke sector beschikbaar zijn.

VDAB en werkzoekenden in verpleegopleiding bereiken met 1.742 een recordhoogte

Ook voor het groeiend aantal werkzoekenden zijn verpleegkunde studies een ideale recyclage en heroriëntatie die hen voor de toekomst definitief aan de werkloosheid ontrekt. De VDAB bewijst dit al 18 jaar;

De VDAB-beroepsopleiding verpleegkunde die doorgaat in de reguliere verpleegscholen kent in 2008-2009 een absolute top: met 1.742 werkzoekende studenten vertegenwoordigen zij 14,5% van alle verpleegstudenten in Vlaanderen, met ook hier een belangrijk verschil naar toegangsweg: 6,1% van de bachelorstudenten verpleegkunde worden vanuit VDAB aangebracht tegenover 26,8% van de gediplomeerde (A2) verpleegstudenten. Dit is een unieke en op wereldvlak exemplarische realisatie en dit om verschillende redenen:

- In België is het bekomen van een 'hoger' onderwijswalificatie na de leeftijd van 23 jaar het minst van alle Europese landen mogelijk, enkel door de opleiding Verpleegkunde wordt België niet volledig met 0 van de tabellen geveegd.
- Deze 'upgrading' vindt vooral in het Beroepsonderwijs plaats, door wat Guy Tegenbos van DS, het zalmprincipe noemt: na de cascade in het onderwijs tot op Beroepsniveau (of lager), kan een belangrijk potentieel in de bevolking langs de verpleegopleiding terug opklimmen tot een Europees erkend beroep met quasi volledige werkzekerheid, de zalm die terug de watervallen neemt en vruchtbaar wordt voor de samenleving.
- De zoektocht, selectie, voorbereiding (langs verschillende modules), opvolging, begeleiding zijn erg gespecialiseerd en intensief. De VDAB heeft door de jaren heen een kader ontwikkeld dat een alsmaar grotere performantie (en resultaat) bereikt op dit vlak.

Het aantal eerstejaars A2 verpleegkunde van de VDAB is met 140 tot 597 gestegen, of 29,5% van alle eerstejaars A2 in Vlaanderen. Hiermee nemen zij een groot part van de 247 bijkomende 1stejaars voor hun rekening (zie algemene tabel). Van de overige 107 komt een goed deel uit het project 600 zodat het aantal 'generatiestudenten' , dwz studenten die doorstromen vanuit het reguliere onderwijs (6de broeps, technisch of ASO) naar de 4de graad Beroepsonderwijs in 2008-2009 in tegenstelling tot de A1, een stabilisatie kent.

Dat de VDAB nog een recordaantal eerstejaars weet te selecteren om de verpleegopleiding te starten op een ogenblik (voorjaar 2008) dat de werkloosheid (ook de jongerenwerkloosheid) in Vlaanderen tot een dieptepunt gedaald was, kan alleen maar het resultaat zijn van hoogstaand, intensief en kwalitatief werk. Dat belooft natuurlijk voor de economische crisis die vooral ook jongeren terug naar de werkloosheid drijft. Gezien de groeiende behoefte aan gekwalificeerde personeel in de Welzijns- en Gezondheidssectoren en de noodzaak aan drastische overheidsinvesteringen in het publieke domein om de crisis te bestrijden en het economische draagvlak te verhogen (jawel ook Welzijn en Gezondheid zijn 'productieve' sectoren) zal de VDAB met haar kwalificerende opleidingen verder aan belang winnen.

Belangrijk om zien in de VDAB-cijfers is ook dat in de opvolging van leerjaren het percentage geslaagden uitzonderlijk hoog ligt. International gaat men er van uit dat in een cyclus van drie jaar de slaagkans, dwz kans op een diploma, voor werkzoekenden 1 op 3 is, voor de VDAB en de Vlaamse werkzoekenden in verpleegopleiding is dit minstens 2 op 3. Chapeau.

Jan Hertogen, socioloog