Marc-Antoon23 september 2009 – 00:36

“Er wordt altijd met de vinger naar dezelfde groep gewezen," stelt Jenneke Christiaens vast. "De manier waarop er over het conflict gepraat wordt, en zeker door politiemensen, is dat het jongeren zijn die amok maken."

U betwist dat?

Christiaens: “Ik zeg niet dat jongeren geen amok maken. Maar het is toch wel bijzonder eigenaardig om vast te stellen dat al die rellen – en het is allemaal niet zo nieuw: in de jaren 90 waren er ook al rellen... - verankerd zitten in een heel slechte relatie tussen de ordediensten en de bevolking, in het bijzonder de migrantenpopulaties. Een verhouding die heel explosief is en aanleiding geeft tot veel conflicten. Dat heeft ook te maken met de wijze waarop de politie omgaat met die groepen.”

“Er is in de jaren negentig een interessant onderzoek gedaan naar het uitbreken van de rellen van toen. Daaruit bleek duidelijk dat het optreden van de politie als heel negatief wordt ervaren. Niet zozeer het feit dat de politie haar werk moet doen, maar wel dat er niemand is die reageert als de politie over de schreef gaat. Het zijn altijd de jongeren die de rekening gepresenteerd krijgen, maar er is nooit kritiek op de manier waarop de politie haar werk doet ten aanzien van de jongeren.”

Het is dus een probleem van racisme bij de politie?

“Racisme speelt een rol, maar er is meer dan dat. Het gaat om het systematisch cibleren van migrantenjongeren als problematisch. Er wordt constant gesproken over gevaarlijke wijken met gevaarlijke jongeren enzovoort. Dat leidt tot een overproblematiseren en stigmatiseren van die jongeren, en dat induceert ook bij politiemensen een houding die niet anders kan dan tot problemen leiden."

“Die jongeren worden door politiemensen bejegend op een manier die niemand van ons zou willen meemaken. En we maken het ook niet mee. Een systematiek van identiteitscontroles, terwijl men eigenlijk weet hoe ze heten en waar ze wonen, een probleem van territorium waarbij er allerlei kat- en muisspelletjes worden gespeeld, een heel conflictuele, confronterende manier van ingrijpen, die alleen maar meer olie op het vuur gooit..."

"Over dat vraagstuk - over hoe het eigen handelen kritisch geëvalueerd moet worden - is er in België binnen de politie weinig reflectie. Ze spreken erover als een probleem dat met hen niets te maken heeft. En dat is nu net wat ik betwist. Maar als je dat probleem ontdoet van zijn complexiteit, van z'n verschillende kanten, van het relationeel-interactionele aspect, dan maak je het jezelf natuurlijk gemakkelijk: dan moet je alleen maar met de vinger naar die migrantenjongeren wijzen, die zich op geen enkele manier kunnen verdedigen.”

Wat zou een meer gepaste reactie zijn van de politie?

“Ze zou ook eens naar haar eigen optreden mogen kijken. Zowel op macro-niveau, qua beleid, als op het individuele niveau van de politieagenten die hun werk doen in de wijken. Je ziet trouwens een groot verschil tussen de lokale politie – de klassieke wijkagentachtige figuren die de buurt goed kennen – en de interventieploegen van de federale politie. Als er ergens een brandje is, dan stuurt men daar die interventie-éénheden naartoe, die daar als echte rambo's binnenkomen en de boel alleen maar erger maken. Dat is een aanpak waarvan je je kan afvragen: 'Wat is hier de meerwaarde van?' Maar die vraag wordt blijkbaar niet gesteld."

De politie pleit voor het invoeren van snelrecht. Een goed idee?

“Het is een oude frustratie van de politie: ze kunnen de jongeren administratief aanhouden, maar dan begint de gerechtelijke piste, en die leidt niet altijd tot een bevestiging van de aanhouding. De procedure moet gevolgd worden, en die is nu éénmaal zo dat er een aantal rechtswaarborgen zijn: zaken moeten onderzocht worden, feiten vastgesteld. Dus krijg je pleidooien voor snelrecht. Opdat men 'snel en krachtdadig' zou kunnen reageren. Dat heeft misschien betekenis vanuit politioneel standpunt, maar voor mij als criminologe is het geen oplossing voor het probleem.”

“Het idee dat je iemand op een snelle manier kan berechten is trouwens belachelijk. Dat je dat het binnen een redelijke termijn moet doen, daarmee ben ik akkoord. Maar iemand op een snelle manier berechten creeërt risico's op fouten. De gerechtelijke tijd is nodig om na te gaan of iemand echt gedaan heeft waarvan hij verdacht wordt, of daar de nodige bewijzen voor zijn, en als er twijfel is – dat blijft toch één van de regels – dan is dat in het voordeel van de verdachte. Wij zouden daar allemaal zelf graag beroep op doen als het ons overkomt. Maar we denken natuurlijk dat we zelf nooit iets verkeerd gaan doen...”