Frederik Blommaert14 oktober 2006 – 17:07

Het KA Berchem is één van die monumenten van kwaliteitsonderwijs in Antwerpen. Al vele decennia lang levert het een deel van de Antwerpse elite, en veelal zijn die gerecruteerd uit de volkswijken van Oud-Berchem. Als Raymond 'denkt aan zijn schoolgaande jeugd' dan denkt hij mee aan het KAB, want ooit was hij er leerling. Ook nu is het KAB de enige volledige ASO school in Oud-Berchem, en het wordt bevolkt door een uitgesproken multiculturele leerlingengroep. De school is nog steeds een topschool, die leerlingen uit 'zwakkere' sociale klassen gelijke kansen biedt en vlot naar hoger onderwijs laat doorstromen.

De school is echter te klein, en dus valt ze onder de hamer van de rationalisatienorm. Er zijn zo'n 25 leerlingen te kort om 'betaalbaar' te zijn. De school moet dus afbouwen: gedaan met de buurtschool die kansen biedt aan leerlingen die deze niet zomaar voor het grijpen hebben. Vanaf volgend jaar mag iedereen naar één van de Antwerpse mammoetscholen trekken.

De ouders hebben het niet zo begrepen, en wat we de laatste weken hebben gezien is een buitengewone basismobilisatie rond het voortbestaan van deze school. Een spontane petitie-campagne van leerlingen en ouders leverde zonder enige logistieke steun ruim 5000 handtekeningen uit Berchem op. De vaak allochtone leerlingen trokken van deur tot deur en posteerden zich op de verkiezingsdag aan de uitgang van de verkiezingslokalen, met een boodschap van gelijke kansen in een multiculturele school. Nagenoeg iedereen tekende: de buurt gelooft in het project.

De ouders ontwikkelen terzelfdertijd een heel nieuw concept. De school moet gezien worden als een buurt-infrastructuur, en buurt en school moeten in elkaar opgaan. Oud-Berchem heeft zeer weinig 'sterke' plekken, plekken waarvan prestige uitgaat en waaraan lokale mensen een positief buurtbeeld kunnen ontlenen. Het KAB is één van die weinige plaatsen. Rond dat gegeven bouwen de ouders - dus niet de gebruikelijke onderwijsdeskundigen - een volledig project voor een nieuwe school, die top-onderwijs levert voor een buurt die dat meer dan wat ook nodig heeft. Het is een democratisch concept dat vertrekt van de noodzaak van multiculturaliteit en andere vormen van vermenging (bijvoorbeeld 'sterke' en 'zwakke' leerlingen, Nederlands- en anderstaligen), en dat uitgaat van de basis.

Het is tekenend dat in het klimaat van rationalisatie - zeg maar financialisering - de ouders zelf het onderwijsconcept ontwikkelen. Zij zijn, in het jargon, de 'stakeholders'. Maar die 'stakeholders' hebben zich in de regel neer te leggen bij de logica van de centen. Niet zo in Berchem, waar we een revolte meemaken van de 'stakeholders'. Het onderwijs wordt terug in handen genomen van de gemeenschap. Benieuwd of het beleid deze democratische reactie zal respecteren.