“Ik kan daar geen korte definitie van geven. Eigenlijk kan niemand dat kan omdat het hele fenomeen ingrijpt op zoveel verschillende niveaus en sectoren. Iedereen die zegt dat wel kan, liegt op voorhand. Voor mij is het belangrijk dat ik mijn steentje kan bijdragen door twee mensen te introduceren uit het land waar ik veel buiten België het meest van afweet, namelijk Zuid-Afrika.
Zie mij als een soort springplank waarmee men projectielen kan afvuren op een Vlaams publiek. De eerste is schrijfster Antje Krog met wie ik momenteel rondtoer.

Zij is een blanke stem die in een rechts milieu is opgegroeid, maar die zich al begon af te zetten tegen dat milieu op het moment dat er hier in Vlaanderen nog veel sympathie bestond voor het apartheidsregime. Ik vond het belangrijk om haar naar hier te brengen op het moment dat Pieter Willem Botha stierf.
Ik kan ook iedereen het boek “Bekentenissen van een speler” van Rayda Jacobs aanbevelen. Dit boek gaat voor een groot stuk over haar eigen leven. Ze is een moslima mét hoofddoek die 27 jaar geleden naar Canada gevlucht is voor het apartheidsregime. Rayda is nu documentairemaakster. Haar personage is gescheiden, haar jongste zoon is homo, heeft een blanke vriend heeft en sterft aan aids. Zelf vecht ze tegen een gokverslaving.

Dat verhaal kan het uniforme, bijna fascistische, propagandistische beeld de moslima die gevangen zit onder een hoofddoek doorbreken. Dat is voor mij op dit moment globalisering: een kruisbestuiving om zo via cultuur politiek een aantal kanttekeningen te maken.
Dat er een koppelteken staat tussen globalisme en kapitalisme en de globalisering daardoor de oorzaak is van de kloof tussen arm en rijk vind ik nogal kort door de bocht. Want uiteindelijk: was het kapitalisme maar echt kapitalistisch, was het liberalisme maar echt liberaal, was de vrije markt maar een vrije markt. De actie van 11.11.11 is daar een bewijs van. Hou de markten vrij. Subsidieer geen landbouwproducten om die dan tegen dumpingprijzen op de Afrikaanse markt te gooien waardoor lokale boeren bankroet gaan. Als die boeren dan zelf iets willen exporteren, raken ze niet voorbij de protectionistische grenzen van Europa.

Ik vind het ook veel te simpel om te zeggen dat de globalisering alleen maar kapitalisme is. Het is wel zo dat alle belangrijke economische beslissingen en die politieke en militaire macht die daarmee samengaat genomen wordt op een niveau waar alle democratische controle afwezig is. Ik heb niets tegen internationale productie of transport, maar heb het wel moeilijk met het feit dat er geen controlemechanismes bestaan. In plaats van te zeuren over het feit dat het kapitalisme internationaal is, moeten we ons meer focussen op wat er dan moet komen: controleorganen om dat te beheersen.”

"Globalisering lijkt mij een combinatie van de Gerolf Annemansen van deze wereld die samen met de Barbara Bushes en hun aanhangsels op een heel vieze manier bij McDonalds zitten te eten. Het kapitalisme kan veel verknoeien in de wereld omdat het overwicht komt te liggen bij diegenen die al aan de winnende hand zijn. Het kapitalisme huldigt het cliché dat ‘de armen armer worden en de rijken rijker’. We moeten minder paternalistisch gaan doen en minder denken ‘jullie zijn toch arm en zielig, we zullen jullie maar eens helpen’. Het is een grote uitdaging om op alle vlakken anders te gaan denken.

God speelt een belangrijke rol om fundamentele veranderingen door te voeren die nodig zijn om de globalisering aan de positieve kant te benaderen. Als Hij zich meer opdringt dan worden alle problemen weggeduwd want de beschikbare ruimte is beperkt. Er zijn een paar grote ego’s nodig die alles gaan dicteren en tiranniseren. Een soort van Goddelijke Hitler. Misschien voelt iemand zich geroepen om deze taak op zich te nemen. Na de grote drama’s in de geschiedenis lijkt me dit wel mogelijk. Volledig het tegenovergestelde van het grote kwaad dat zogezegd onbenoembaar is. Dat is helemaal niet zo onbenoembaar als er een God kan zijn die alles ten goede keert en heel de wereld overhoop gooit. Het kan natuurlijk ook de taak van een meteoriet zijn om dit te doen. De mens heeft hierin nog een toekomst. Misschien moet de mens gaan verbroederen met de pandabeer om de intelligentie te zoeken die schuilt in die zwarte ogen."

(Bovenaan in beeld Ng Sauw Tjhoi. Foto onderaan Marc Vandepitte)

"Globalisering. Die term heeft inhoud gekregen vooral in een periode (einde jaren 90) toen het besef over China’s groeiende economie en wijzigende politiek nog erg beperkt was.

Af en toe las je in de teksten van die beginjaren (van o.m. World Social Forum, en de jaarlijkse wereldtop in Davos) het woordje China. Ik denk dus dat de term globalisering enigszins zal moeten aangepast. Een eerste wijziging zal erin bestaan de rol en de invloed van China op het wereldgebeuren (economisch, politiek en sociaal) voluit in rekening te brengen.
China behoort tot de grootste milieuvervuilers, maar heeft één van de meest efficiënte armoedebestrijdingsmodellen (volgens de Verenigde Naties, UNDP, die China er zelfs voor gefeliciteerd heeft).
China experimenteert met een nieuw model van socialisme waarin kapitalisme wordt opgenomen en omkaderd om zijn historische rol ten volle te spelen (ontwikkeling van de productiekrachten)."

"China verschijnt steeds meer op de internationale markten met ondernemingen die wereldspelers zijn, maar die evenzeer als vele anderen het spel nog “vuil” spelen (milieu, sociale regels, …)
China voert een buitenlandse no-nonsense politiek en wil zich niet mengen in binnenlandse aangelegenheden, baseert handelsakkoorden op een win-winsresultaat, treedt diplomatiek verzoenend op (Noord-Korea), ….

Toch allemaal enigszins verrassende ontwikkelingen waaraan de gedachte van de globalisering, zowel de economische-lucratieve alsook de sociaal-egalitaire invulling, moet bijgesteld.
En ik pleit om dat op een genuanceerde manier te doen. De extremen-discussie over China heeft geen zin; China-hoera of China-bashing, geen van beiden zitten juist.

Of je het nu wil of niet, China keert terug naar zijn positie in het wereldgebeuren van enkele eeuwen geleden, namelijk naar het middelpunt (waar China stond in de wereldhandel tussen 800 en 1800 nC, in 1800 overigens produceerde China éénderde van de wereldproductie). We zullen moeten leren, met vallen en opstaan wellicht, te denken in functie van China, en niet meer ten dienste van de economische macht in het Westen. Globalisering waar “alle mensen broeders worden” is niet meteen aan mij besteed, wegens naief idee."

Radio-, klank man. Wat heeft je aangezet om dit boek te schrijven?
"In 2000 heb ik mijn vijfde radioreportage over China kunnen maken. Het was een documentaire over de 58 Chinese slachtoffers van mensenhandel die bij de overtocht tussen Zeebrugge en Dover in een container tomaten waren gestikt. Meer dan vijftig van deze Chinezen kwamen uit Fujian, de zuidchinese provincie naast Guangdong, waar mijn voorouders van afkomstig zijn. Dat heeft me extra geraakt en beroerd. Uiteindelijk ben ik ook een kind van “Chinese vluchtelingen”, maar dan wel eentje die in de prijzen is gevallen. Telkens ik daarna de mogelijkheid kreeg van de VRT om naar China te gaan heb ik de kans met beide handen gegrepen. En zo kreeg ik steeds meer en meer contacten en leerde ik Chinezen van alle slag kennen. Mensen die meer dan de moeite waard waren om te interviewen, … maar ik kreeg die interviews niet altijd verwerkt in de geplande radioreportages, of niet alle informatie die ze me gaven kon ik opnemen. Zo bouwde ik aan een soort reserve, ondermeer de basis van het boek. Met Marc heb ik dan een vijfiental Chinezen geïnterviewd tijdens onze reis in de zomer van 2005. Radio is een zeer bijzonder medium, maar je kan niet zomaar alles in dat medium kwijt. Een boek was voor mij een ideale gelegenheid om die “overschot” aan rijke informatie een plaats te geven. En … mijn eigen levensverhaal uit te diepen, klaar te maken voor publicatie (Wu Shaocai p. 194)."

Wat waren je gevoelens om in China te verblijven?
"China is mijn “voorouderland”, dat is een bijzondere relatie. Soms heb ik in China dat echte “thuis”gevoel; ik denk dan aan die namiddag in de tuin bij de Kleine Pagode van de Wilde Ganzen in Xi’an, de oude hoofdstad van China. Dat moment van innerlijke rust, en mijn gevoel van verbondenheid met de mensen die daar allerlei zaken deden zoals dansen, mahyong’en, tai chi, lezen, rusten,… heeft me heel erg ontroerd. Ik viel niet op, ik was even Chinees tussen de Chinezen, ik heb daar uren gezeten, gelezen, geslapen, … herinneringen aan thuis en mijn overleden ouders (beiden chinees) opgehaald en gevoeld dat het “ok” is. Daar in Xi’an heb ik me meer op mijn plaats gevoeld dan bvb. in het “echte voorouderlijke dorp Jiangdong in het Zuiden (zie boek Made in China, verhaal 37, p.194).
Maar China is ook voor mij een ongrijpbaar mysterie, een economisch wonder, een politiek experiment… en dat duwt me vaak in een “beschouwende” positie. In het camerastandpunt van de journalist. Alsof ik mijn “(voor)ouders” probeer te analyseren, te be-grijpen. Dat schept afstand, geeft een kritische kijk een vergelijkende methode. Die gemengde gevoelens overvallen me ook telkens, als ik in China voet aan land zet. Binnenkort zal het weer zover zijn."

Wat is het doelpubliek voor je boek?
"Mensen die kennis willen maken met China. Ik heb niet geschreven voor Chinadeskundigen of voor Chinawatchers. Die hebben informatie genoeg, maar we hebben vooral een breed publiek willen aanspreken. Wat ik echt fijn zou vinden is dat dit boek een bijdrage zou zijn aan de afbraak van het verouderde en “enge” beeld over China. Een beeldmozaïek dat we hier nog erg vaak zien opduiken: in blauwe Mao-pakken geklede Chinezen die als “robotten” met het “rode boekje” zwaaien, of de tanks die in de straten van Beijing (1989) studenten achternazitten. Geen van beide China-beelden kloppen nog vandaag."

Heb je een korte boodschap voor de mensen die china willen bezoeken?
"Een gemeend advies, analyseer in China niet alleen de economie, de politiek of het leven van alledag, maar ga ook op zoek naar de “kern van de zaak”: de duizenden jaren oude cultuur die elke Chinees (een beetje) met zich of haar meedraagt, en die je haast op elke plek vindt. Stel je ook daarvoor open en dan zal je merken dat er van het “booming China” van vandaag, geen bedreiging uitgaat…."

Hoe verloopt de verkoop van het boek, heb je daar een zicht op? Ben je tevreden?
"Moet je aan de uitgever vragen, ik hou de cijfers niet bij. Ik hoor wel dat het boek goed onthaald wordt in zowel vakbondskringen (zie quotes van ACV en ABVV-voorzitters) als in patronale middens. En toen hoofdredacteur Peter Vandermeersch van De Standaard, 125 euro kreeg om op de boekenbeurs zijn hartje op te halen, was “Made in China” bij de 5 boeken die hij er kocht. Dat zijn leuke opstekertjes… maar wees gerust, ik slaap goed en maak me geen zorgen over de boekverkoop."