Bob Dierckx01 februari 2006 – 01:39

De verkiezingen van april zullen een krachtmeting worden tussen het Huis van de Vrijheden (Casa delle Libertà ) van Silvio Berlusconi en de Unie (L’Unione) onder leiding van Romano Prodi. Beide coalities omarmen een waaier van kleine en grotere partijen. Het rechts-liberale Huis van de Vrijheden groepeert Forza Italia van Berlusconi, het neofascistische Alleanza Nazionale van Gianfranco Fini, de Lega Nord van Umberto Bossi en een aantal kleinere partijen. L’Unione van Prodi omvat de Democratici di Sinistra van Piero Fassino, Margherita van Francesco Rutelli en een aantal kleinere partijen waaronder de communistische en de groene partij.

Hard spel
De verkiezingscampagne is nog maar net begonnen maar het is nu al duidelijk dat beide coalities een hard en mogelijk vuil spel zullen spelen met het oog op het premierschap. Berlusconi wordt daarbij geadviseerd door Karl Rove, raadgever van George Bush. Rove en zijn consulenten hebben Il Cavaliere (De ruiter, bijnaam van Berlusconi) de raad gegeven zijn tegenstanders hard aan te pakken en geen kans voorbij te laten gaan om hen onderuit te halen. Een weinig verfijnde maar doeltreffende strategie.

Ook in het linkse kamp van Il Professore (De professor, bijnaam van Prodi) schuwt men persoonlijke aanvallen niet. Men verwijt Berlusconi dat hij de wet naar zijn hand zet, zijn vrienden en volgelingen op hoge posten benoemt en dat hij zijn televisie-imperium misbruikt om zijn campagne kracht bij te zetten.

In de aanloop naar de verkiezingen keurden de meerderheidspartijen bovendien een wet goed die het kiessysteem verandert. Voorheen werden parlementsleden rechtstreeks verkozen, vanaf nu worden de zetels proportioneel verdeeld. De oppositie ziet in dat manoeuvre een poging van Berlusconi om zijn mogelijk verlies te beperken.

Het mag duidelijk zijn dat Berlusconi het politieke spel niet eerlijk speelt. Maar ook het imago van de linkse coalitie heeft onlangs een flinke deuk gekregen. De centrumrechtse krant Il giornale publiceerde op 2 januari een telefoongesprek tussen de voorzitter van Unipol, een grote verzekeringsmaatschappij, en Piero Fassino, partijsecretaris van de Democratici di Sinistra. Uit dat gesprek bleek dat Fassino nauw contact had met Unipol in verband met de overname van de bank BNL. Niet toevallig wordt Il giornale geleid door Paolo Berlusconi, broer van de premier.

Juridisch kluwen
Verschillende keren is Berlusconi tijdens zijn ambtstermijn voor het gerecht moeten verschijnen voor misdaden die hij begaan zou hebben vóór zijn politiek carrière. Voordat de man politiek actief werd, werkte hij als zakenman in de bouwsector. Vervolgens richtte hij een eigen televisiestation op en nog later stortte hij zich op de uitgeverswereld. Hij werd bovendien eigenaar van de Italiaanse voetbalclub AC Milan en is één van de rijkste Europeanen.

Berlusconi’s naam wordt genoemd in witwaspraktijken, omkoopschandalen en belangenvermenging. Tot op heden slaagde hij er steeds in de aanklachten te laten verjaren of, in geval van veroordeling, amnestie te verkrijgen. Zijn directe en ongenuanceerde beleidslijn – ook wel berlusconisme genoemd – heeft de Italiaanse publieke opinie alvast verdeeld in voor- en tegenstanders van zijn aanpak. Een verzoening van beide partijen lijkt veraf.

‘Par condicio’ en belangenvermenging
Aftredend premier Silvio Berlusconi is eigenaar van Mediaset. Dat bedrijf beheert de belangrijkste commerciële tv-kanalen van Italië en controleert één van de grootste reclamebedrijven ter wereld. Bovendien heeft Berlusconi, in zijn functie van premier, de touwtjes in handen bij de openbare televisieomroep, de RAI. Op die manier heeft hij de controle over 90 procent van het Italiaanse televisielandschap en kan hij ongehinderd zijn verkiezingscampagne vormgeven.

De commerciële kanalen hanteren in principe dezelfde codes als de openbare omroep. Dat wil zeggen dat alle zenders in verkiezingstijd de verschillende politici evenveel kansen geven om op het scherm te verschijnen. Dat is de zogeheten par condicio. Toch heeft Ciampi, president van Italië, bij de aanvang van de verkiezingscampagne in januari de politici aangemaand om geen misbruik van de media te maken. Een niet mis te verstane waarschuwing aan het adres van Berlusconi.

Ondertussen heeft Berlusconi laten weten dat er vijf verkiezingsdebatten op tv zullen verschijnen. Het eerste en laatste debat zal telkens een confrontatie zijn tussen zichzelf en Prodi, de drie overige tussen de kleinere spelers van de twee coalities.

Post-Berlusconi
Met een mogelijke nederlaag in het vooruitzicht, lijken de meerderheidspartijen hun toekomst en die van hun aanhang te willen redden. Het weekblad L’Espresso onthulde dat vooral op het ministerie van Buitenlandse Zaken van Gianfranco Fini gretig postjes worden uitgedeeld. Zo waren er nooit meer ambassadeurs dan nu.

Ook op andere gebieden probeert de meerderheid te redden wat er te redden valt. In extremis werd een budget van 260 miljoen euro vrijgemaakt voor allerhande projecten, verspreid over het hele Italiaanse grondgebied. Opvallend is wel dat de steden en gemeenten waar rechtse mandatarissen wonen opmerkelijk beter bedeeld worden.

Al lijkt Berlusconi in zijn publieke optredens overtuigd van een overwinning op negen april, ook hij probeert zijn politieke toekomst veilig te stellen. Als hij zichzelf niet mag opvolgen als premier, gaat hij een gooi doen naar het presidentschap in mei van dit jaar. Verknocht als hij is aan macht en media-aandacht zal Berlusconi niet snel van het politieke toneel verdwijnen. Tot grote spijt van zijn tegenstanders.