Ulrik van Tongeren24 juni 2007 – 14:23

Het feit dat de Chinese stad Fenji onder de waterspiegel verdwijnt, zorgt ervoor dat minstens een miljoen mensen een andere woonplek moeten zoeken. 'Still Life' laat zien hoe mensen ontwortelt raken door deze veranderingen. Twee verhaallijnen maken dit duidelijk. De arbeider Han Samning is een zoektocht gestart naar zijn vrouw en dochter, de verpleegster Sheng Hong is op zoek naar haar geliefde.

Merkwaardig is wel dat dit niet de emotionele spankracht heeft die verwacht kan worden van dergelijke emotionele zoektochten. Wat vooral emotie opwekt zijn de treffende details die de regisseur met zijn documentaire aanpak wist vast te leggen. Zoals de meedogenloze wijze waarop gebouwen letterlijk de grond in worden geramd.

Gesitueerd rond de Drieklovendam in de Blauwe Rivier, waar de grootste waterkrachtcentrale ter wereld ontstaat, is dat natuurlijk een indrukwekkend episch decor voor een film. Evenals in zijn andere werk laat de regisseur zien dat hij oog heeft voor ruimte. De wijze waarop zijn personages in vervreemdende ruimten plaatst, roept herinneringen op aan de films van de grote Italiaanse regisseur Antonioni.

De epische kracht van 'Still Life' is ongetwijfeld de belangrijkste kwaliteit van de rolprent. Regisseur Jia Zhang-ke plaatst zijn vertellingen het liefst in een metaforisch kader; hij heeft zichzelf opgeworpen als chroniqueur van het hedendaagse China. Zijn vorige film The World (2004), zich afspelend in een soort pretpark waar de Eifeltoren, de Egyptische piramiden en andere iconische symbolen uit het verleden worden samengebracht, kan gezien worden als een kritisch en stekelig commentaar op de globalisering.

'Still Life' laat met de registratie van de verwoesting van de oude stad zien, hoe het rijke verleden voor de huidige machthebbers minder belangrijk is dan het geldelijke gewin. In de praktijk komt het erop neer dat vooral een elite rijk wordt van dit verwoestende proces. Al benadrukt de regisseur in interviews dat dergelijke rampen ervoor zorgen dat mensen zich bewust worden van hun individualiteit, de hunkering naar een beter leven zou essentieel zijn voor het ontstaan van een modern China.

Volgens Jia Zhang-ke is het zich losmaken van een collectivistisch verleden evenzeer belangrijk. De modernisering in China is natuurlijk in een razend tempo bezig, terwijl dat voornamelijk op economisch gebied is. De culturele en politieke veranderingen worden door de Chinese overheid hardhandig tegen gehouden. Om over de gevolgen voor het milieu van een dergelijke ingrijpende transformatie dan maar te zwijgen.

In tegenstelling tot zijn vorige metaforische vertellingen Platform en The World is het menselijke drama minder beklijvend en meeslepend in 'Still Life'. Het is alsof de regisseur enigszins verstrikt is geraakt in het samenvoegen van het epische en het klein menselijke drama. Desondanks bevat deze imponerend gefilmde vertelling onvergetelijke beelden van ondergang, en de geboorte van een nieuw China. De regisseur won er vorig jaar de Gouden Leeuw op het filmfestival van Venetië mee.

Still Life (A-film), draait momenteel in Rialto (Amsterdam), 't Hoogt (Utrecht) en Studio Leuven (Leuven)