christophe15 februari 2006 – 01:25

Voor de tweede keer in een dikke maand tijd is de wat saaie Franse stad Straatsburg het schouwtoneel van Europees vakbondsprotest. Eerst moest de havenrichtlijn er aan geloven. Deze keer nemen vakbonden uit alle hoeken van Europa de richtlijn Bolkestein in het vizier. Deze Europese richtlijn – genoemd naar de voormalige zeer liberale Europees commissaris Frits Bolkestein – wil de dienstensector in Europa liberaliseren. Een dienstverlener moet ongehinderd aan de slag kunnen in elk van de 25 lidstaten van de Europese Unie. Vooral de manier waarop Bolkestein de markt wil vrijmaken is zeer omstreden. “Als Bolkestein zijn zin krijgt, wordt het laagste sociale niveau in Europa de standaard," zegt de Duitse betoger en leraar-syndicalist Elmar Ihlenfeld.

Volgens het oorspronglandbeginsel in de richtlijn moeten dienstverleners zich immers enkel houden aan de regels van het land waar ze gevestigd zijn en niet aan de regels van het land waar ze de dienst leveren. Voorbeeld: een gevelschilder uit Portugal komt werken in België en moet zich niks aantrekken van de Belgische arbeidsvoorwaarden of milieuafspraken.

Vakbonden vrezen een 'race to the bottom' waarbij iedere dienstverlener op zoek zal gaan naar het land met de laagste voorwaarden. “Bolkestein doet precies het omgekeerde van wat Europa zou moeten doen. In plaats van ons sociaal model uit te voeren naar de nieuwe lidstaten, wil Bolkestein hun model veralgemenen," zegt Xavier Verboven van het ABVV die op de eerste rij liep van de betoging. “Het is toch ondenkbaar dat landen als Polen of Roemenië voortaan de standaard zetten op sociaal gebied in Europa. Dat betekent de klok 150 jaar terugdraaien," zegt Elmar Ihlenfeld.

Poolse loodgieter
In discussies over de richtlijn duikt steeds weer het schrikbeeld van de goedkope Poolse loodgieter op, maar wat denken de Poolse arbeiders zelf van de plannen van Bolkestein? In de betoging stapten Poolse vakbonden mee op. “Op korte termijn kan de richtlijn misschien voordelen opleveren voor de Poolse arbeiders," zegt Piotr Ostrowski van de Poolse vakbond OPZZ, “maar op langere termijn betekent Bolkestein een groot gevaar voor het Europese sociaal model." Volgens Ostrowski hebben Poolse arbeiders helemaal geen baat bij een sociale 'race to the bottom'. “Wij willen dezelfde sociale bescherming en zekerheid als in landen als België en Frankrijk. Het is dus niet het Belgische niveau dat moet verlagen, maar het Poolse dat omhoog moet," aldus Ostrowski.

In Ierland weten ze ondertussen wat de gevolgen zijn van de import van goedkope arbeiders uit de voormalige oostbloklanden. “Migranten worden nu al uitgebuit in Ierland," zegt Paul Bell van de Ierse vakbond Siptu, “en met uitbuiting bedoel ik lage lonen, lange werktijden en werkgevers die de gezondheids- en veiligheidsregels aan hun laars lappen." Volgens Paul Bell is er een gebrek aan controle en aan afdwingbare regels. “Bolkestein wil die uitbuiting en dat gebrek aan controle legitimeren," meent hij.

Openbare diensten
Ander probleem voor de bonden is dat de richtlijn ook de openbare diensten viseert. “Diensten als gezondheidszorg, onderwijs, water en energie werden door de oorspronkelijke richtlijn rechtstreeks bedreigd. Maar openbare diensten mag je niet aan de vrije markt overlaten," vindt Philip Broidioi van ACV-Openbare Diensten. “Wij willen dus zekerheid dat al die diensten niet meer onder de richtlijn vallen."

Die zekerheid hebben de vakbonden nog niet. Donderdag wordt er in het Europees parlement gestemd over de richtlijn. Dinsdag begonnen de debatten. Na onderhandelingen tussen de socialistische en de christen-democratische fractie ligt er een compromisvoorstel op tafel. Het compromis lokt tegenstrijdige reacties uit. Het Europees Vakverbond vindt het een flinke stap vooruit en steunt de nieuwe tekst, maar enkele vakbonden waaronder ook het ABVV vinden de wijzigen onvoldoende. Ook binnen de politieke fracties is er verdeeldheid. Conservatieven vinden dat de afgevlakte richtlijn alle kracht verloren heeft. Maar de Belgische socialisten zouden volgens Belga tegen de richtlijn stemmen ondanks de amendementen. Alleen Anne Van Lancker (SP.A) die een groot aandeel had in het totstandkomen van het compromis zou wel voor stemmen. Door de vele tegenstellingen en de complexiteit van het gemandeerde voorstel is de afloop van de stemming onvoorspelbaar.