Marc-Antoon25 juni 2007 – 19:48

Tripartisme
De IAO is als multilaterale instelling een buitenbeentje. Het is een tripartiete: zowel werknemers, werkgevers als regeringen zijn erin vertegenwoordigd. In de andere VN-organen, of in instellingen zoals de Wereldbank en het IMF, zijn enkel de regeringen vertegenwoordigd.

De tripatiete formule van het IAO heeft zo zijn voordelen, zegt Luc Cortebeeck. “In november is er een grondige vergelijking gemaakt van alle VN-systemen, en de specialisten waren het erover eens dat de Commissie Normen, met haar tripartisme en 'name and shame'-principe, eigenlijk de beste methode heeft,” stelt hij. “De rest van het VN-systeem is te rekbaar, het laat te veel speelruimte aan diplomaten om de principes en conventies naar hun hand te zetten.”

In de toekomst hoopt de IAO het streefdoel van 'decent work' via partnerschappen ook ingang te doen vinden in de rest van de VN en in andere multilaterale instellingen zoals de Wereldbank. “Maar dat mag niet betekenen dat we het tripartisme prijs geven,” waarschuwt Cortebeeck. Ook de valkuil van de al te 'algemene' evaluaties, waarbij een land dat de sociale rechten niet respecteert toch een goed rapport krijgt omdat het bijvoorbeeld wél z'n overheidsfinanciën saneert, moet vermeden worden, stelt hij.

Name and Shame
De Commissie voor de toepassing van de Normen (kortweg Commissie Normen) is een soort rechtbank die bepaalt welke landen moeten geblameerd worden voor het niet-respecteren van de IAO-arbeidsconventies. Ze werkt volgens het principe van 'name and shame'. Elk jaar stelt ze een lijst op met 25 landen die 'genoemd' worden omdat ze één van de door henzelf geratificeerde conventies van de IAO met voeten treden. Elk jaar is er ook een speciale sessie over Myanmar (Birma), dat nog steeds nalaat iets te doen aan de dwangarbeid en slavernij die in het land aanwezig zijn.

Wie komt er op die 'Name ans Shame'-lijst van het IAO terecht en wie niet?

“Dat hangt enerzijds af van de dringendheid en zwaarte van de zaak, anderzijds van de zoektocht naar een evenwicht tussen de verschillende conventies,” legt Luc Cortebeeck uit. Ook wordt naar een evenwicht gezocht tussen ontwikkelingslanden en geïndustrialiseerde landen. “De tijd dat enkel ontwikkelingslanden op de lijst kwamen, is voorbij,” zegt Cortebeeck. Dit jaar staan op de lijst bijvoorbeeld Australië en het Verenigd Koninkrijk (omdat ze bepaalde conventies inzake de vrijheid van vakvereniging en collectief overleg niet respecteren), Japan (omwille van de loonkloof tussen mannen en vrouwen) en ook de VS (omdat ze het sociaal overleg niet bevordenen).

Polarisatie
Met het tot stand komen van de lijst van de Commissie Normen gaan moeizame onderhandelingen gepaard. Een voorbeeld daarvan is het geval Colombia. De werkgevers wilden niet dat de Commissie Normen dat land dit jaar zou behandelen (een nieuw fenomeen: ze stelden voor het eerst een 'veto' tegen de behandeling van een aantal gevallen). Anderzijds maakten bepaalde delen van het werknemerskamp er net een princiepskwestie van dat Colombia, waar in het afgelopen jaar 72 vakbondsmilitanten werden vermoord, ook deze keer op de lijst van 25 zou staan. Uiteindelijk werd een compromis gevonden: zowel de IAO als de Colombiaanse regering zullen meer inspanningen leveren om het tripartiet akkoord van vorig jaar te doen naleven, en in het najaar zal een hoge IAO-missie naar Colombia reizen om de situatie te evalueren.

“Het zoeken naar een consensus wordt steeds moeilijker,” zegt Luc Cortebeeck. “We gaan naar een grotere polarisatie. Zowel werkgevers als werknemers komen steeds meer onder druk te staan van hun radicale vleugels.” Niet alleen probeerden de werkgevers voor het eerst veto's te stellen, ook de communistische vakbonden, die zichzelf een nieuw elan weten te geven en vrij sterk staan in het voormalige Oostblok, Azië en vooral Latijns-Amerika, manifesteerden zich dit jaar heel sterk, legt Cortebeeck uit.