Marc-Antoon27 november 2007 – 18:23

John Vandaele kreeg tien minuten om enkele klemtonen te leggen. Hij begon met de vaststelling dat een deel van de bevolking wel degelijk goede redenen heeft om te klagen over de globalisering. "De verhouding tussen inkomsten uit arbeid en kapitaal wordt steeds schever, en dat heeft wel degelijk met de mondialisering te maken: het aandeel van het inkomen uit arbeid in een land daalt naarmate er meer internationale handel is. Weliswaar zijn de Belgische lonen niet gedaald, maar de andere inkomens uit vermogen zijn wel veel sterker gestegen. Als we dan weten dat 62% van de aandelen in België bij 10% van de bevolking zit, is de conclusie duidelijk: ook in België neemt de ongelijkheid toe," zei hij.

"Maar," voegde Vandaele er aan toe, "aan de andere kant merk ik ook dat de mondialisering voor bepaalde ontwikkelingslanden kansen creëert. Zo wordt door de mondialisering de Noord-Zuidkloof kleiner, omdat het BNP van die landen veel sneller groeit dan het onze." Wat hem echter bij een ander thema bracht: "Naarmate dat landen in het Zuiden onze productiemethodes overnemen, neemt de vervuiling toe."

Deze twee vaststellingen werden de kapstok voor het debat. Eerst mochten de politici reageren, daarna de vakbonden en Greenpeace.

De politici
Dirk Van der Maelen van de Sp.a benadrukte het belang van een rechtvaardiger belastingsysteem. "Het is toch paradoxaal dat de belastingsdruk het minst van al weegt op de stijgende inkomens uit kapitaal?" Hij kantte zich ook tegen de voorstellen om de vennootschapsbelasting nog meer te verlagen. "Als we zo voort doen bedraagt die tegen 2035 nul procent," zei hij. Voorts gaf Van der Maelen ook mee dat de Europese socialisten en sociaal-democraten op een recente samenkomst in Sofia beslist hebben om een alternatief uit te denken voor de Washington Consensus. Ingrediënten daarvan moeten zijn: meer democratie in de internationale instellingen, meer overheid (VN) en meer internationale herverdeling.

Ook Wouter De Vriendt van Groen! brak een lans voor een ander belastingsysteem. "Als de ongelijkheid ook bij ons toeneemt, met één op zeven Belgen in armoede, dan is dat omdat ons niveau van sociale bescherming afbrokkelt bij gebrek aan welvaartsvastheid van de sociale zekerheid. Daarom moeten we kijken naar andere bronnen van financiering: het gaat niet op om het stijgende inkomen uit vermogen onbelast te laten. Een vermogenswinstbelasting heffen is niet meer dan de evolutie van de maatschappelijke realiteit volgen. Waarom zouden enkel mensen die werken de sociale zekerheid moeten betalen?" vroeg hij zich af.

Ook het milieuprobleem - dat tevens een sociaal probleem is - vergt volgens De Vriendt een herziening van onze praktijken. "Als we de landen uit het Zuiden kansen willen geven op ontwikkeling, dan kunnen we niet anders dan onze eigen ecologische voetafdruk te verkleinen," zei hij. Het jonge parlementslid pleitte voor de toepassing - op termijn - van het principe van ecologische rechtvaardigheid: de draagkracht van de aarde delen door het aantal inwoners en dat gelijk verdelen.

Roel Deseyn, een CD&V-er met een ACW-stempel, merkte op dat de 'ontgrenzing' die met de mondialisering gepaard gaat niet meer kan worden teruggedraaid. Maar hij erkende wel dat we economisch in 'Amerikaanse toestanden' dreigen te verzeilen en dat internationale instellingen zoals het IMF en de Wereldbank een zwaar democratisch deficiet vertonen. "Dat verhelpen kan alleen maar door het middenveld erbij te betrekken en te werken aan een soort wereldparlement," zei hij. Hij ziet een belangrijke rol voor de EU: Europa kan met haar traditie van sociaal overleg volgens Desyn wereldwijd een trendsetter worden. Maar hij wees ook op een gigantisch probleem, de 'politieke paradox': "Wat echt belangrijk is wordt politiek niet gehonoreerd: die thema's krijgen zowel in de media als in het parlement weinig aandacht."

De vakbonden
Tot zover de politici. Wat denken de vakbonden?

Luc Voets van de studiedienst van het ABVV bevestigde dat overal ter wereld de ongelijkheid toeneemt. "Al doen we het in België iets minder slecht, en dat is niet toevallig: dat heeft te maken met ons sociaal overlegmodel - waarin sectoraal en interprofessioneel overleg nog steeds een grote rol spelen - en met de automatische indexering. Twee zaken om niet aan te raken dus," zei hij. Verder stelde Voets dat het inderdaad tijd was om komaf te maken met het taboe op belastingen op inkomens uit kapitaal ("Waarom worden alle voorstellen daarover in de pers de grond ingeboord?") en breder voor een discussie over de herfinanciering van de sociale zekerheid. Voets was het er ook mee eens dat er internationaal veel meer sociale en politieke regulering moet komen. "Maar we blijven voorlopig toch op onze honger zitten wat betreft de hoop dat de EU de voortrekker zou worden van een alternatieve globalisering," merkte hij op.

Chris Serroyen van de studiedienst van het ACV richtte zich tot de CD&V: "Alsjeblief, we zullen niet aanvaarden dat de liberalen een streep trekken onder de meerwaardebelasting die we via het Generatiepact bekomen hebben." Over de druk op de lonen zei Serroyen het volgende: "We worden cosntant verplicht om toegevingen te doen, en dat zal zo blijven zoalng we internationaal geen socialere wereldorde kunnen opbouwen, met internationale vakbonden en een sterkere Internatioanle Arbeidsorganisatie (IAO), en zolang we niet in staat zijn om meer druk te zetten op internationale instellingen zoals het IMF, de Werledbank, de EU,... én op de multinationals. Greenpeace kan dat al, maar als vakbeweging doen we dat nog veel te weinig. We moeten komen tot Europese en internatioanle CAO's." Maar hij merkte op dat we toch ook druk moeten blijven zetten op onze nationale overheden. "De wereldproblemen onstnappen hen niét: de mensen die in internationale instellingen de beslissingen nemen hebben tentakels in de natioanle politiek," aldus Serroyen.

Greenpeace
Tot slot was er ook nog Karen Janssens van Greenpeace. Zij focuste uiteraard op het milieu. "De degradatie van China's leefmilieu kost het land enorm veel," zei ze bij wijze van voorbeeld. "Nochtans hééft China milieuwetten, en in sommige gevallen gaan die zelfs verder dan de onze. Waarom lukt het dat land dan niet om haar economische groei te rijmen met haar ecologische belangen? Omdat de logica van het economische systeem niet samenvalt met de ecologische logica," merkte ze op. De enige uitweg uit die impasse ziet Janssens in de ideeën van 'ecologische economie' en 'sufficiëntie': de draagkracht van de wereld eerlijk verdelen (zoals eerder ook Wouter De Vriendt al voorstelde). "Zolang we dat niet doen en enkel wat bijsturen via ecotaksen, blijven we rommelen in de marge," zei Janssens.

'De stille dood van het neoliberalisme' van John Vandaele (2007) is uitgegeven bij Houtekiet (Antwerpen/Amsterdam), 200 blz.