christophe callewaert17 mei 2006 – 16:43

Even een flashback naar 2002. De paars-groene regering van premier Verhofstadt bereikt een compromis over een wet die het stakingsrecht “nader moet preciseren”. In de wet staat ondermeer dat voortaan de arbeidsrechtbank bevoegd wordt voor conflicten tijdens stakingen. Vakbonden zijn wel te vinden voor een wet die eenzijdige verzoekschriften tegen stakingsposten verbiedt, maar weigeren een wettelijke regelgeving over stakingen. Werkgevers hadden weinig vertrouwen in het wetsontwerp van de toenmalige minister van Arbeid Laurette Onkelinx (PS).

Als alternatief voor de wet sloten ze dan maar een Herenakkoord. Werkgevers beloofden hun leden te overtuigen niet naar de rechtbank te stappen tijdens sociale conflicten. In ruil wilden ook de vakbonden zich aan een aantal gedragsregels houden. “Niet dat we toen beloofd hebben om braaf te blijven. Als het overleg uitgeput is, is er ambras,” zegt Rudy De Leeuw verwijzend naar de woorden van Xavier Verboven tijdens de strijd tegen het Generatiepact.

Het Herenakkoord hield enkele jaren stand, maar na de stakingen tegen het Generatiepact blijft er nog weinig over van de goede intenties. Stora Enso, Hörmann, Ideal Fabrics, het zijn maar enkele van de bedrijven die de voorbije maanden een deurwaarder stuurden om en stakingspost op te heffen. “De inmenging van de rechtbanken ondergraven het stakingsrecht,” zegt vakbondssecretaris Katrien Van Der Helst van de Algemene Centrale. Zij volgde het conflict bij papierfabrikant Stora van nabij. “Doordat we geen stakingspost meer mochten oprichten, werd onze stakingsactie een veredelde zitactie. Stora kon tijdens de staking ongehinderd haar klanten bedienen”, zegt Van Der Helst. De stakers wilden druk zetten op de werkgever om de onderhandelingen te hervatten, maar mislukten in dat opzet.

“Het Herenakkoord heeft een aantal jaren gewerkt, maar is de jongste zes maanden op zoveel punten overtreden dat we de werkgevers zullen moeten interpelleren,” zegt Rudy De Leeuw. Hij verwijst naar werkgeversorganisaties Unizo en Voka die tijdens de stakingen tegen het generatiepact hun leden hebben aangezet om de weg van de dwangsommen op te zoeken en naard e advocatenkantoren die zich specialiseren in die materie. Het ABVV wil het Herenakkoord dan ook grondig evalueren.

Wet veranderen
Volgens de Antwerpse professor Marc Rigaux zijn er juridische problemen met de urgentieprocedure waar werkgevers gebruik van maken. “De procedure is eenzijdig. Vakbonden kunnen zich dus niet verdedigen. De rechtbank moet het vonnis niet motiveren en er volgt nooit een definitieve betwisting zodat er eigenlijk sprake is van een oneigenlijk gebruik van de spoedprocedure,” zegt Rigaux. Volgens hem zijn de eenzijdige procedures zelfs in strijd met de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie en van het Europees Handvest.

Toch gelooft hij niet dat een wetgevend initiatief op dat vlak een oplossing kan brengen. “Ik denk dat het sociaal overleg hier zijn rol moet spelen. Misschien moet er wel een vernieuwd Herenakkoord komen”, zegt Rigaux die er verder op wijst dat syndicale slagkracht nog altijd het sterkste wapen is tegen deurwaarders en offensieve werkgevers.