Jos Geudens16 april 2008 – 17:26

Morgen 17.04.08 is het zover. Het tijdperk van de machtsdeling tussen PNU van Kibaki en ODM van Raila Odinga zal officieel ingeluid worden door de beëdiging van de 42 ministers, een eerste minister (Odinga),twee vice eerste ministers en tientallen assistent-ministers. Na wekenlange onderhandelingen zijn de twee politieke elites dan toch eindelijk tot een akkoord gekomen.

Terwijl de ondertekening van het akkoord tussen Kibaki en Odinga enkele weken geleden nog leidde tot feest in de Keniaanse straten, wordt de bekendmaking van de ministersposten door de bevolking met minder enthousiasme onthaald.

Ten eerste heeft dat te maken met het feit dat er bij de groep ministers weinig nieuwe gezichten zijn. In Kenia betekent dit dat de meeste niet helemaal “clean” op de graat zijn. Een aantal van de ministers aan beide zijden van het spectrum zijn genoemd / of waren verantwoordelijk voor o.a. de miljardenfraude tijdens de periode vóór Kibaki (de Goldenbergaffaire met fictief goudexport), of tijdens de Kibaki-periode (de Anglo-leasingaffaire met aankoop van fictieve paspoorten en legermateriaal).Als je dezelfde ministers dan opnieuw op je bord krijgt, is er weinig reden tot juichen en weinig hoop voor een onderzoek naar de grote corruptie.

Ten tweede is er de grootte van de regering en het kostenplaatje dat daar aan vasthangt. Ministers en ook parlementariërs in Kenia zijn de best betaalde functionarissen van de hele regio en verdienen zelfs meer dan collega’s in de rijke landen. De installatie van de regering zal de belastingbetaler elk jaar 31 miljard shilling kosten , wat overeenkomt met de internationale hulp die gevraagd werd voor de reïntegratie van de Internally displaced people. In een land waar 60% van de bevolking onder de armoedegrens leeft en daarenboven de voedselprijzen de pan uitswingen is dit geen aantrekkelijk gegeven.
Verder twijfelt men aan de levenskansen van de regering. Twee strekkingen die gisteren nog (letterlijk) op voet van oorlog stonden, moeten nu samen beslissingen gaan nemen.

Iedereen doet wel zijn best om te tonen dat de periode van confrontatie voorbij is en de periode van dialoog begint, maar dit is maar schijn. Machtsspelletjes zullen een belangrijke rol blijven spelen.

Sinds eergisteren wordt de nieuwe regering , die er feitelijk nog niet is, reeds geconfronteerd met de eerste uitdaging: de revolte van de Mungiki.

Mungiki-secte
Na de moord op de vrouw van hun leider zijn de Mungiki-leden een soort van guerilla-strijd tegen de staat en politie begonnen. In verschillende steden trekken ze in kleine groepen ’ s morgensvroeg of ’s avondslaat de straat op, steken auto’s en huizen in brand en zorgen zo dat het verkeer geblokkeerd wordt.

Hierdoor geraken mensen niet op het werk of thuis, weigeren matatu’s (plaatselijk busvervoer) te rijden en moet de politie optreden en ontstaat er een echte chaos en een kat-en-muisspel tussen politie en Mungiki, met onschuldige of Mungiki-doden tot gevolg.

De Mungiki-secte (hun politiek verlengstuk heet nu Kenyan Youth Alliance) heeft tegelijkertijd religieuze, politiek en maffieuze roots en bestaat sinds de jaren ’90 maar werd in 2002 verboden. De leden gingen ondergronds.

Het zijn Kikuyu-jongeren uit de slums die terugrijpen naar de ideologie van hun “grootvaders van de Mau-Mau” en de Westerse sociale orde afwijzen. Zij vereren de Mount Kenya , net als de Kikuyu voor de kolonisatie. Tijdens de recente chaos in Kenya vielen ze vrouwen met een lange broek of minirok in Nakuru aan en dreigden met besnijdenis indien ze nog Westerse kleren droegen. Zij beëdigen hun leden tijdens een geheim ritueel met geitebloed en overlopen of verraad wordt met de dood bestraft. De leiders beweren dat ze 3 miljoen leden hebben.

Politiek werden ze sinds de jaren 1990 door Kikuyu-politici (mis)bruikt als voetvolk of als intimidatie van politieke of etnische tegenstanders. De Mungiki staan er trouwens voor bekend dat ze niet terugschrikken voor de meest gruwelijke misdaden en terreur. Tijdens de verkiezingsperiode van 2002 steunden ze Kenyatta tegen Kibaki, later terug Kibaki. Het is duidelijk dat degene die het meest betaalt het meeste kans maakt.

In de slums en bij gebrek aan politie-aanwezigheid zorgen zij voor de veiligheid van hun Kikuyu- medebewoners, mits betaling uiteraard.

In Nairobi en andere grote steden verdienen ze miljoenen aan de afpersing van o.a. de matatu-business.

Het bestaan van de Mungiki is het ultieme bewijs, voor wie er nog aan twijfelt, dat na de onafhankelijkheid niet iedere Kikuyu rijk is geworden. In een recent interview verwijst de leider trouwens naar het feit dat ze een “klasse-oorlog” zijn begonnen tegen hen (de collaborateurs) die rijk zijn geworden na de onafhankelijkheid op de kap van de echte vrijheidstrijders (de Mau-Mau), hun grootvaders, die generatie op generatie in armoede blijven leven.

Verleden jaar is er een eerste offensief tegen de Mungiki gestart waarbij de politie niet terugschrok om het shoot-to-kill principe te hanteren. Na een moord op een politieagent viel men gewoon de slums binnen, sleurde jongeren uit hun “huizen” waarvan later de lijken werden teruggevonden in de bossen. Zo werden in juli 2007 vijfhonderd lijken van jongeren gevonden die even daarvoor waren vastgehouden in een politiebureau. De politie beweert dat ze door hun eigen aanhangers zijn vermoord.

Mensenrechtenorganisaties zeggen dat de politie eigenhandig mensen van de secte vermoordt.
De moord op de vrouw van hun leider , die op dit ogenblik een gevangenisstraf uitzit, was voor de leden een brug te ver. Tot grote verrassing van de autoriteiten was de sekte zo goed georganiseerd dat ze hele steden kon terroriseren in de afgelopen dagen.

De politici kozen tot hiertoe voor een repressieve aanpak van het fenomeen. Op andere momenten, zoals tijdens de laatste crisis, zochten Kikuyu-politici steun bij de Mungiki tegen andere ethnieën. De Mungiki-secte blijft een geheim genootschap en in hoeverre ze steun krijgen van politici binnen regering of parlement is onduidelijk.

Vele commentatoren wijzen erop dat de repressieve aanpak niets opgeleverd heeft. Enkel de aanpak van de enorme jongerenwerkloosheid en het onderzoek naar de onrechtvaardigheden begaan in de jaren na de onafhankelijkheid en de oplossing daarvan, kan de basis van de Mungiki wegnemen.

Jos Geudens
16/04/2008
Mombasa-Kenia