Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

[Boek] Theater moet knetteren. Een interview met Arne Sierens tijdens Het Andere Boek

[Boek] Theater moet knetteren. Een interview met Arne Sierens tijdens Het Andere Boek

Hoewel tijdens de 32ste editie van Het Andere Boek de regen met bakken uit de hemel viel, was er heel wat te beleven in de gezellige zalen van het Wereldcultuurcentrum te Antwerpen. Massaal veel boeken, bekende en nieuwe auteursgezichten, aardbeientaart, Radio Centraal en voor mij de kans om theatermaker Arne Sierens persoonlijk te interviewen. “Stukken voor Cecilia” ligt kersvers in de boekenwinkel, samen met het fotoboek “Atleten van het hart” met de beste beelden uit de voorbije 10 jaar.

stukken.jpg

Bij de start van het maken van een nieuwe voorstelling, baseer je je altijd op dingen die je ziet, voelt, hoort, leest… We worden echter iedere dag met zoveel zaken om de oren geslaan. Hoe maak je de klik om juist daarover een theatervoorstelling te maken?
"Dat is een kwestie van sparen. Ik heb pakken materiaal liggen en ben eigenlijk soms al 10 jaren bezig bepaalde projecten aan het uitwerken. Eigenlijk heb ik permanent ideeën en die leg ik klaar als een schilder waar ik later kan overschilderen."

"Ik lees constant boeken, ik zie films, ik neem interviews af. Ik krijg ook heel veel informatie van op straat, bijvoorbeeld op de tram of de bus. Als ik mensen afluister, krijg ik echt schatten binnen. Tot ik op een bepaald ogenblik voel: “daar zit iets in”."

"Voor mij gaat het er eigenlijk niet om waarover het gaat. Geef mij een acteur en een actrice en 5 maanden en ik maak een voorstelling. Gaandeweg zien we wel. Ik vertrek natuurlijk niet blanco. Er ligt altijd iets op tafel: een stuk muziek, een foto, een artikel, een film, de autobiografieën van de spelers…"

"Samen met mijn spelers, lezen we het materiaal door en steken we mekaar aan. Als we voelen dat we ergens vastzitten of ergens niet genoeg vanaf weten, dan durf ik met mijn acteurs naar de rechtbank te gaan of laat ik een pickpocket naar de repetitie komen. Ik heb eens 3 politie-inspecteurs gehad die ons leerden hoe we iemand moesten verhoren."

"Je moet weten dat de manier waarop ik werk heel afwijkend is van hoe schrijvers normaal werken. Ik schrijf niets op voorhand. Ik maak alles in mijn repetitielokaal. Ik en de spelers starten vanaf de eerste dag met alle verschillende facetten: het decor, de kostuums, de teksten…"

Dus jij bent niet iemand die het volledige creatieproces controleert?
"Toch wel, ik controleer alles. Ik doe de permanente redactie. Ik geef constant improvisatieopdrachten aan mijn spelers. In grote zwarte boeken schrijf ik alles neer wat me interesseert. We doen dagelijks een aantal improvisaties waar de spelers als het ware een voorstelling spelen voor mij."

"De volgende dag maak ik daar een theatraal verslag van en starten we met het lezen van het verslag. Daarna gooien we het onmiddellijk weg in een doos. We beslissen wat we die dag doen en nemen het materiaal van de vorige dag mee.
We leggen de koersen vast, zoals de vaststelling dat een acteur en actrice beseffen dat ze een relatie vader – dochter zouden moeten hebben. We starten met het uitspitten van die relatie. We improviseren tot op een bepaald punt dat we voelen dat het af is. Je kunt het vergelijken met het ontdekken van een huis: we bezoeken alle kamers en ontdekken in welke kamer het zich zal afspelen."

"We blijven ons inspireren met films en teksten, wat eigenlijk millimeterwerkjes zijn. We maken een voorstelling zoals Brugs kant. In het begin zijn de draden superfijn totdat je voelt dat er weefsel ontstaat. Dan wordt dat heel sterk zoals Brugs kant."

"Dan gaat het heel snel. Na 4 maanden bundel ik alle teksten uit de doos tot zo’n 300 pagina’s. We lezen het verslag en schrappen alles wat we niet gebruiken. Dus alle kamers waar we binnen geweest zijn en waar niets lag, schuren we eruit. We monteren en het geheel wordt steeds compacter totdat we uiteindelijk een stuk hebben."

Je uiteindelijk doel is om de ziel van de auteurs te vermengen met de personages. Deze zijn meestal randfiguren met hun eigen specifieke beleving. Zou het niet makkelijker zijn om te spelen met mensen uit het milieu?
"Dat zijn geen acteurs. Theater is absoluut een discipline, een heel zware discipline zelfs. De naam van mijn laatste boek “Atleten van het hart” impliceert wel degelijk dat je als acteur een atleet bent die moet trainen. Bij de laatste voorstelling “Altijd prijs” moesten de acteurs tot anderhalf uur per dag trainen om de voorstelling te kunnen spelen. Ik werk met echt materiaal en autobiografieën van de spelers en probeer naar een soort realiteit te streven, maar mijn acteurs zijn absoluut de beste van Vlaanderen. Anders kun je dat geen 1.000 jaar doen."

"Ik werk heel graag met dezelfde acteurs. Ik werk graag met hen en zij met mij: zoals in de voetbal vormen we een goede ploeg. Voor mij zijn acteurs in eerste instantie artiesten wiens kunst spelen is. De meeste acteurs werken in een soort concept en gebruiken dit gedurende een 7-tal weken en werken dus enkel reproductief. Dat interesseert me niet. Ik wil nieuwe dingen maken."

In de trilogie “Stukken voor Cecilia” staat de moederrol centraal en die wordt op verschillende manieren ingevuld. Wat wil je bereiken met deze trilogie?
"Ik denk daar niet over na. Dat is niet mijn motor. Ik heb een drive om dingen te maken en dat heeft te maken met mijn demonen in mijn hoofd. Ik wil ermee de wereld een plek geven. Of het kan ook iets therapeutisch zijn, iets wat ik van me wil afgooien."

"Maar ik doe dat niet alleen, ik doe dat met mijn ploeg. Ik probeer tot een soort verhaal te komen waarin iedereen zijn ding kwijt kan. Ik probeer geen ik-verhaal, maar een wij-verhaal te creëren. En niet alleen een wij-verhaal tussen mij en mijn spelers, maar ook met het publiek. Ons streefdoel is om ons verhaal te delen met publiek. We hopen dat het verhaal op ons zal terugslaan in de zin dat het publiek begrijpt waarover de voorstelling gaat."

"De voorstelling is pas af als wij en het publiek als 2 halve bollen elkaar vinden en een volledige bol vormen. Dan krijg je iets magisch. De voorstelling is zo gemaakt dat het voortdurend uitnodigingen zijn om het verhaal mee te beleven, een soort “medelijden, mededogen of samen met”."

"Vandaar dat het voor veel mensen soms verwarrend overkomt en denken dat wij een soort volkstheater zijn, maar dat zijn we helemaal niet. Het is niet omdat er communicatie is naar het publiek dat het daarom eenvoudig is. We proberen de complexiteit van de wereld te bereiken, we dwingen nuances af."

Maar in de trilogie kom ik vooral gewone mensen tegen? Hoe moet ik dit dan juist interpreteren?
"We tonen inderdaad geen koningen, geen haute bourgeoisie, maar we laten de mens in al zijn naaktheid zien. Zijn bestialiteit, dommigheid, ploeterigheid, zwartgalligheid worden in overdreven proporties naar voor gebracht.
Het blijft ook theater en is ook rock-‘n-roll. Het moet knetteren, het moet vonken, het moet kleur en volume zijn. Ik heb graag dat er dingen gebeuren op theater. Het moet ook een circus zijn, met leeuwen, tijgers, olifanten, clowns... Zijn dat dan volksfiguren? Waarschijnlijk wel, ik kom uit een volksbuurt en zal dat wel meegepakt hebben. Het is meestal metaforisch bedoeld als ik het heb over arme mensen. Het kunnen ook dokters of ministers zijn."

"Je kleedt een mens uit en je gaat naar het diepste van zijn ziel. De meeste personages die ik gebruik, zijn echter eerder beperkt in hun mogelijkheden als het wat moeilijker gaat in hun leven. Je hebt mensen die als ze zich depressief voelen, het vliegtuig pakken naar een zonnige bestemming. Je hebt er dan ook die nog eens dubbel op hun kop krijgen. Dat bestaat in deze wereld en daar hebben we het over. Ik word aangetrokken tot deze personages. Dat is mijn wereldbeeld."

Je probeert hele paletten emoties uit de kast te halen tijdens een voorstelling. Heb je een bepaalde voorkeur voor emoties die je wilt uitlokken?
"De motor van mijn theater is emotie. Als ik aan een voorstelling begin, probeer ik alles: zowel eskimo’s, indianen, om te lachen, om te schreien. Ik werk heel encyclopedisch. Op het einde van een voorstelling moet ik het gevoel hebben dat ik alle fases gehad heb. Elk stuk is ook een afbeelding van de wereld. Het moet zowel politiek, emotioneel, om te lachen of diepzinnig zijn, zowel voor kleuters als oudere mensen. Als het moet, komt daar een hond, een papegaai, of een jongen van 11 bij."

"Niets is mooier dan verschillende generaties op het podium. Ik vind dit fantastisch. Ik moet het gevoel hebben dat het klopt en dat het dus zo volledig mogelijk is. Ik zie veel te veel theater dat niet emotioneel is en enkel met de hersenen te begrijpen is. Ik vind dit slecht theater. Goede kunst is frontaal en pakt je op alle lagen tegelijkertijd."

De trilogie zijn inderdaad een voorstellingen met ontzettend veel lagen. Is dit dan niet moeilijk voor het publiek om het werk volledig te verstaan?
"Iedereen verstaat het op zijn manier. Zitten er kinderen van 6 in de zaal, dan zullen zij de laag van het kind van 11 volgen. Als ze buitenkomen, zal blijken dat ze er heel veel van onthouden hebben. Natuurlijk hebben ze de rest niet mee."

"Ik vind het ook fijn dat er mensen in de zaal zitten die nooit naar het theater gaan. Ik wil ook hebben dat die dat op hun manier kunnen snappen. Zelfs al snappen ze niet alles, moeten ze het gevoel hebben dat dit helemaal niet erg is. Ik stel hen ook op hun gemak."

"Ik vind het tof om de voorstelling vol lagen te steken. Dat is ook voor mijn plezier. Het zit vol met codes die heel zwaar uitgecomponeerd zijn en die misschien maar 1 op de 100 mensen gaan weten in de zaal. Als ik jongeren zie die zeggen: “Ik heb het wel door!”, dan vind ik dat geestig."

Hoewel het alledaagse dialogen zijn en de personages veel naast elkaar praten, wordt een intieme sfeer gecreëerd. Als lezer voelt de trilogie zelfs soms aan alsof je er niet mag zijn. Hoe creëer je deze sfeer van intimiteit?
"Ik probeer mijn personages te betrappen. De spelers zeggen soms dingen die ze beter niet hadden gezegd. De versprekingen zijn de schoonste momenten. Van de ene zin komt de andere en op een bepaald moment zeggen ze: “Shit, wat zeg ik nu?”. Het is zelfs soms gênant."

"Dan hoor je het publiek giechelen. Of soms weet het publiek niet meer of ze nu moeten lachen of wenen. Het is iets heel theatraal, maar toch ook iets intiems. Het alledaagse zit erin, maar het heeft ook iets verheven. De zinnen los van elkaar zijn heel realistisch, zo van de cafétoog of de straat geplukt. Zet je ze samen, dan heb je iets heel anders. De manier waarop het aan elkaar gemonteerd is, is zeer formalistisch.
Veel amateur-groepen denken dat het makkelijk te acteren is, maar verslikken zich en lopen vast na enkele dagen omdat het keimoeilijk is om dat te spelen. Om het goed te doen klinken, moet je heel veel spelen, alsof je echt spreekt tegen je tante of nonkel in de zaal. Om dat als acteur op die manier te kunnen zeggen, zodat het echtheid heeft, is het hard werken."

"Er is de anekdote van een Chinese keizer die een schilderij wou van een papegaai. De schilder vraagt de keizer om het volgende jaar eens terug te komen. Een jaar later komt deze terug en vraagt hoe het zit met zijn schilderij. De schilder pakt een blad papier en verf en schildert in een paar trekken een papegaai. De Chinese keizer vraagt hoeveel de schilder wil voor het doek en hij zegt “100 goudstukken”. “Je bent zeker op je hoofd gevallen? Je bent 10 seconden bezig en vraagt 100 goudstukken”, zegt de keizer. De schilder doet zijn kast open en er vallen duizenden tekeningen van papegaaien uit. Dat is wat ik wil: zodanig werken dat je de evidentie verkrijgt."

Wat zijn je plannen voor de toekomst?
"We spelen dit jaar nog 180 voorstellingen in Vlaanderen en Frankrijk. Eind juni komt een nieuwe voorstelling uit. Ik maak deze met ondermeer Marijke Pinoy, genaamd “Monkey puzzle tree”. We hebben pas 2 dagen gewerkt en hebben een titel. De rest moet nog komen. Er ligt heel wat materiaal op ons te wachten."

Heel hartelijk bedankt voor dit gesprek. Ik kijk uit naar de nieuwe voorstelling.

Tags