Orhan Agirdag21 november 2008 – 13:48

Ten eerste is het denken over de positie van etnische minderheden in de samenleving volledig anders in de Verenigde Staten. In België is het integratieparadigma nog steeds dominant rond het allochtonen vraagstuk.

Kortweg verwacht men van de andersgekleurde of de anderstalige medemens dat hij of zij zich zo spoedig mogelijk ‘integreert’ in de samenleving. (Alsof er een mogelijkheid bestaat om buiten de samenleving te leven, maar kom).

Maar het verschil tussen wat men integratie en wat men assimilatie noemt is microscopisch klein in Vlaanderen: ‘integratie’ is niets meer dan een eufemisme. En assimilatie is een schending van een essentieel mensenrecht: recht op cultuurbehoud.

In de States, daarentegen, is de notie van integratie ofwel niet gekend, ofwel is het geladen met een volledig andere betekenis. In het Amerikaanse Engels is het niet een persoon of een bevolkingsgroep dat geïntegreerd kan zijn, maar enkel een samenleving in zijn geheel. In het Amerikaans model is immers onmogelijk zich voor te stellen dat twee belastingbetalende burgers anders worden behandeld, andere rechten en plichten hebben. Daarentegen is het in Vlaanderen bijna vanzelfsprekend dat etnische verschillen ook verschillende rechten en plichten impliceren: autochtonen dienen zich niet te integreren, allochtonen wel. Autochtoon mogen hun eigen taal spreken, allochtoon niet. Allochtone concentratiewijken en scholen vinden we problematisch, terwijl het land voor de overgrote meerderheid bestaat uit autochtone concentratiewijken en scholen, … Allochtone politici juichen het integratiedenken enkel toe. Daar heb je al een eerste reden waarom ze nooit zullen uitgroeien tot een Vlaamse Obama’s.

Ten tweede. Iemand die op zoek gaat naar een Engelse vertaling van de notie van ‘allochtoon’ zal dat niet vinden. ‘Allochtoon’ is dan ook niets anders dan een restcategorie. Turk, Marokkaan, Algerijn, … voor Vlaanderen is het allemaal hetzelfde en er is dus maar één woord voor: allochtoon. In de States zijn er daarentegen Afro-Americans, Hispanic-Americans, Asian-Americans, … Vele allochtone politici vinden dat we geen allochtonen zijn, maar ‘nieuwe Belgen’, wat niet meer of minder is dan een nieuwe, eufemistische restcategorie. Obama was geen ‘new-American’, wel een
Afro-American. Het gaat hier niet louter om verschillen in naamgeving, maar de dubbele naamgeving in de VS symboliseert het recht op een eigen identiteit, namelijk de dubbele identiteit.

In de States is het immers mogelijk om tegelijkertijd 100% Amerikaan te zijn en tegelijkertijd 100% Hispanic te blijven. Bijvoorbeeld, overal in de VS hebben Spaanstalige ‘allochtonen’ het recht om onderwijs te volgen in eigen taal én in het Engels. In België daarentegen is het onderwijs in een ‘vreemde’ taal bij wet verboden. In Amerikaanse staten met veel Spaanstalige migranten zijn de stembiljetten en stemcomputers eveneens in het Spaans. Beeld u nu eens in wat de reactie van Jan Modaal zou zijn als onze stembiljetten ook in het Arabisch zou verschijnen. Toen Jahjah het nog maar insinueerde heeft hij even in de cel moeten zitten en werd hij jarenlang beschuldigd van relschopperij. Ziet u al waarom Jahjah nooit is uitgegroeid tot een Vlaamse Obama?

Ten derde, Obama kreeg de mogelijkheid om snel te groeien in zijn partij. In Vlaanderen hebben allochtone politici echter twee functies: stemmen aantrekken en zwijgen. Buiten Meryem Almaci die trots door Groen als lijsttrekker naar voren is geschoven, kunnen we stellen dat allochtone politici – om het even grof uit het drukken – verdacht veel lijken op een ‘Bounty’. Inderdaad, van buiten zwart, van binnen wit. Maar ook volgzaam in de verpakking die ze gekregen hebben. In Antwerpen vindt Patrick Janssens zelfs een allochtone schepen niet kunnen. Weet iemand enig protest van de Antwerpse Alibi Alis (AAA)? Daarom zullen we nooit een Antwerpse Obama kennen.

In Gent heeft Fatma Pehlivan(SP-a) voor haar carrière gekozen en buigzaam haar handtekening geplaatst onder het hoofddoekenverbod. Daarom zal ze geen Gentse Obama worden. In Limburg is Hilal Yalçin (Cd&V) als enige volksvertegenwoordiger verkozen. Heeft iemand al één kritisch opmerking gehoord van haar of van Ergün Top (Cd&V) naar hun partijtop toe om hoofddoekenverbod niet meer te stimuleren. Nee, ze zijn zwijgzaam en aanvaarden de tweederangspositie dat hun wordt toegewezen.

Tenslotte, en misschien het belangrijkste, met de sociaal-economische positie van de allochtonen in Vlaanderen is het veel slechter gesteld dan met die van de etnische minderheden in Verenigde staten. Laat u niet in de war brengen door Hollywood materiaal over het getto. In New York kan men zelden een bank vinden waar er geen zwarte bediende zijn. In Vlaanderen is de zwarte bankbediende enkel te vinden op de posters van sensibiliseringscampagnes. We zijn een land dat zowel op vlak van onderwijs als op vlak van arbeidsmarkt de grootste ongelijkheid kent tussen allochtonen en autochtonen in heel Europa. Daarom kunnen wij het niet, daarom maakt een Vlaamse Obama (voorlopig) geen kans.

Orhan Agirdag is Socioloog aan de universiteit van gent