Een heel klein beetje democratie
Een heel klein beetje democratie
Jan Blommaert16 februari 2009 – 21:44
De huidige crisis laat niet enkel nogmaals de inherente zwakten zien van het kapitalisme. Ze toont ons ook een nog diepere kwaal: het tekort aan democratie in een kapitalistisch system. De crisis is in dat opzicht een historische kans tot meer democratie.
Het valt op hoe commentaren op de huidige crisis – waarvan we pas het begin meemaken – stelselmatig vermijden om naar de grond van de zaak te boren. Aan commentaren geen gebrek overigens: alle dagen krijgen we een soort cowboyverhaal voorgeschoteld in de media, een soap die dagelijks een nieuwe spectaculaire aflevering brengt. Het verhaal van Fortis is natuurlijk helemaal een soap, een vaudeville zelfs die geweldig komisch zou zijn indien er niet zo veel van af hing. Maar ook dingen zoals het steunplan van Obama worden met een minimum aan duiding doorgegeven, waarbij men zich concentreert op het astromische karakter van de bedragen die ermee gemoeid zijn maar nauwelijks oog heeft voor de diepere structurele factoren waarop dit steunplan probeert impact te krijgen. En we gaan nu stilaan naar de verkiezingen toe, dus we mogen van alle partijen voorstellen verwachten om ‘uit de crisis te geraken’. De Open VLD stelt Verhofstadt voor als oplossing voor de crisis, Jean-Marie Dedecker stelt niets voor want crisissen zijn voor hem reinigingsbeurten van een overigens prima systeem. De NVA zal zeggen dat meer Vlaamse autonomie de crisis zal oplossen, de CD&V zal dit deels volgen en waarschuwen voor escalerende begrotingstekorten. De SP-A zal zeggen – ja, wat zal die zeggen?
Naar de fundamentele oorzaken van deze crisis wordt nooit doorgeprikt. De berichtgeving schotelt ons een beeld van een roetsjbaan voor: de ene dag omhoog, dan weer omlaag, en dat alles aan een duizelingwekkende vaart waarbij de inzittenden flink dooreengeschud worden. Dat het hier om een fenomeen gaat met een veel grotere diepgang in de tijd, en met veel fundamenteler oorzaken dan het faillissement van Lehman Brothers, komt men helaas niet te weten. De dappersten onder de Galliërs (ik denk aan mensen zoals Paul De Grauwe, een groot bekeerling) spreken nu van het failliet van een bepaald soort kapitalisme. Met uitzondering van Peter Mertens van de PVDA zegt niemand echter dat het hier om het failliet gaat van het kapitalisme tout court – een zoveelste failliet, één in een sequens van faillissementen van een bedrijf dat allang niet meer draait. Niemand zegt dat een kortzichtige reddingsoperatie het schip misschien weer voor enkele jaren zeewaardig maakt maar het daarmee meteen ook weer op weg stuurt naar de volgende schipbreuk. Ik ben 47 jaar oud, en de helft van mijn leven heb ik in economische recessies geleefd – in crisissen die om de twee à drie decennia optreden en telkens veel miserie veroorzaken. Neoliberalen hebben daar nooit een afdoende verklaring voor – tenzij men, zoals Reagan en Dedecker, de stelling dat crisissen goed en heilzaam zijn voor het systeem als een verklaring aanneemt.
De onmacht van nationale regeringen, en zelfs van supranationale associaties zoals de EU, om deze crisis afdoend te beantwoorden toont echter nog een ander fundamenteel probleem aan. Het gaat hier om iets dat haast ongemerkt is gebeurd, als correlaat van de afbouw van de verzorgingsstaat en de grote privatiseringsgolven sinds de jaren 80. Dat probleem is de geleidelijke ont-democratisering van de samenleving, die er nu toe leidt dat een samenleving zoals de onze slechts een heel klein beetje democratisch is. Het probleem is ‘stoemelings’ ontstaan: via regeringen die, gewapend met de nieuwe doctrines van het neoliberalisme steeds meer van hun economische armslag afstootten en zichzelf steeds verder beperkten tot wat de nieuwe ‘core business’ van de neoliberale staat werd: het management van een minimale staat zelf. Die staat heeft haar reële macht afgestaan door de gehele economie in handen te geven van ‘vrije ondernemers’ en aandeelhouders. Wat overblijft is een beperkt pakket van bevoegdheden die erop neer komen dat men de winkel proper en draaiende houdt – veiligheid, immigratie, onderwijs, cultuur en nog wat beuzelarijen. Over de economie heeft geen enkele Westerse overheid echter nog enige zeg. En dat betekent dat heel de economie – al die enorme macht die ze voorstelt in een samenleving zoals de onze – aan de democratie ontsnapt. Onze democratie beperkt zich nu tot de vrijheid om in een stemhokje te kiezen voor mensen die, als het zo ver is, een staat zonder macht zullen besturen. De reële macht is niet onderworpen aan democratische controle. Wanneer General Motors z’n vestiging in Antwerpen wil sluiten zal ze daarvoor niet de mening van de kiezer vragen.
Een politiek systeem zonder economische hefbomen, een democratie zonder macht: dat is het systeem waarin we leven. We maken onszelf wijs dat dit nog altijd een democratie is, maar we weten bij god niet waarover we het hebben. Het overgrote deel van de dingen die een impact hebben op ons dagelijks bestaan zijn niet onderworpen aan democratie. Ze zijn hoogstens onderworpen aan wat marktonderzoek.
Dat terugdringen van de actieradius van de democratie heeft allerhande nefaste gevolgen gehad. Alle partijen zitten bijeen op een zakdoek grond, de grote ideologische tegenstellingen zijn (bij gebrek aan een echte inzet) vervangen door een grijs begrip zoals ‘goed bestuur’, en het politieke bedrijf wordt beheerst door reclame en ‘communicatie’. Het voornaamste politieke bedrijf op dit moment is niét omgaan met macht, maar omgaan met communicatie. De politiek is vanzelfsprekend verkleind en gaat alleen nog over details van weinig belang. BHV is vanzelfsprekend het type-voorbeeld hiervan, maar denk ook eens aan de verbijsterend onbelangrijke activiteiten van Minister van Economie (!) Vincent Van Quickenborne. In zijn verband een tekenende anekdote. Op een bepaald ogenblik ontdekte men dat Van Quickenborne een iPhone bezat, lang voordat dit toestel in België wettelijk gebruikt mocht worden. De Minister van Economie overtrad de wetgeving die hijzelf moest bewaken. Daarover geïnterpelleerd zei hij simpelweg dat hij daar niet wakker van lag, want ‘als Apple dit doet zal het wel in orde zijn zeker’. Ziedaar een hedendaagse Minister van Economie: als een bedrijf vindt dat iets moet kunnen dan vindt de Minister dat ook maar goed, wettelijk of niet.
De volgende jaren zullen economisch beheerst worden door de crisis. Politiek zullen ze echter niet worden beheerst door die crisis, maar door allerhande kleinigheden. Onze politiek heeft de economie uit het rijk van de politiek geduwd, en zal dan ook enkel de feiten kunnen achterna hollen, wat sleutelend hier en wat dweilend daar tot wanneer de bui overwaait. We horen nu her en der geluiden die, zij het zeer aarzelend en ‘voorlopig’, de politieke greep op de economie willen versterken. Obama deed bijvoorbeeld iets ongehoords in de Amerikaanse politiek: hij eiste dat de CEOs van bedrijven die overheidssteun krijgen een beperkt salaris moesten ontvangen (al was die beperking bepaald op een half miljoen dollar per jaar). Vergelijkbare geluiden hoorden we hier van (stel je voor) de Open VLD. Het vergroten van de greep van de overheid op de economie – zo lijkt de consensus te groeien – is één van de ingrediënten van de aanpak van deze crisis. Eén van de effecten hiervan zal zijn dat stukjes reële macht terug onder democratische controle komen. Meer overheidsinmenging in de economie betekent meer democratie – een volledig democratische staat is een staat waarin elk aspect van de samenleving, ook de economie, onder democratische controle valt. Men noemde dit ooit socialisme. Die term is voor velen wat te beladen, dus laat het ons op ‘democratie’ houden.
Deze crisis betekent een historische kans voor een dergelijke her-democratisering van de samenleving. Laat ons dit duidelijk maken aan diegenen die binnenkort om onze liefde zullen vechten in de verkiezingen. De crisis is economisch, maar ook politiek. Dit is een kans om ook uit die fundamentele politieke crisis weg te raken.
Nieuwslijnmeer

- Indymedia.be is niet meer
- Foto Actie holebi's - Mechelen, 27 februari
- Lawaaidemo aan De Refuge te Brugge
- Recht op Gezondheid voor Mensen in Armoede
- Carrefour: ‘Vechten voor onze job en geen dop!’
- Afscheid van Indymedia.be in de Vooruit in Gent en lancering nieuw medium: het wordt.. DeWereldMorgen.be
- Reeks kraakpanden in Ledeberg met groot machtsvertoon ontruimd
- Forum 2020 en de mobiliteitsknoop
- Vlaamse regering kan niet om voorstel Forum 2020 heen (fietsen)
- Fotoreportage Ster - Studenten tegen racisme
Dit is weer zo'n héél
bono, 16/02/2009 – 23:33
Dit is weer zo'n héél lange tekst om te zeggen dat er een extra controle-orgaan moet komen voor de financiële instellingen... waar ik het wel mee eens ben.
(doorstaat deze kritische bedenking de linkse censuur?)
@bono: Ik begreep het anders ;-)
han, 17/02/2009 – 00:16
Ik zou het zo samenvatten:
"een volledig democratische staat is een staat waarin elk aspect van de samenleving, ook de economie, onder democratische controle valt. Men noemde dit ooit socialisme. Die term is voor velen wat te beladen, dus laat het ons op ‘democratie’ houden.
Dat is dus net iets anders, net iets meer, dan "een extra controle-orgaan moet komen voor de financiële instellingen."
Maar misschien heb ik het verkeerd begrepen?
Nadert de apocalyps?
pol, 17/02/2009 – 01:42
U zegt:"Die staat heeft haar reële macht afgestaan door de gehele economie in handen te geven van ‘vrije ondernemers’ en aandeelhouders. Wat overblijft is ...enz."
Een juiste analyse, maar een foute conclusie. Het is inderdaad zo dat de politieke macht van een klein landje als het onze op de economie quasi nihil is in de geglobaliseerde economie. Doch supranationale associaties zoals de EU kunnen wel degelijk een belangrijke rol spelen, die hen een politieke macht over de economie kan geven. Ik geef toe, de EU is op dit moment nog zover niet, maar ik hoop dat de huidige crisis deze noodzaak bij de Europese politiek verantwoordelijken zal aanwakkeren. Wat zij echter niet moeten doen, is zich direct bemoeien met de economische activiteit, maar enkel maar met het ruime kader, waarin de economie zich mag ontplooien.
Als we morgen allemaal stemmen op de PVDA, gelooft U dan dat de democratie erdoor gaat winnen? Ik ken weinig of geen socialistische systemen, die democratisch zijn of toch althans niet in de democratische zin die wij in het Westen kennen.
De tijd kent steeds ups en downs, evolutie is een sinusoïde voortzetting in de tijd. Zo ook met de economie.En heden is er veel kapitaal vernietigd door de financiële crisis, wat impliceert dat er veel ruimte voorhanden is om via economische activiteit terug kapitaal op te bouwen. Tegen dat U 50 jaar bent, gaat U wellicht uw volgende economische bloei kennen, tenzij die geblokkeerd wordt door politieke machthebbers.
Verval en ondergang, en de vrees daarvoor, horen bij de Europese cultuur als een kip bij een ei. De gedachte aan mogelijk verval beheerst eigenlijk al vanaf de ondergang van het Romeinse Rijk het onderbewustzijn van het Westen.
Geen democratie zonder professionele, diepgravende journalistiek
Ides Debruyne, 17/02/2009 – 17:36
Interessante analyse. Alleen kan zo'n democratisch proces pas werken, indien de burger voldoende is geïnformeerd. Twee weken terug las ik in een artikel in de NYT: “THE basis of our governments being the opinion of the people, the very first object should be to keep that right,” Thomas Jefferson wrote in January 1787. “And were it left to me to decide whether we should have a government without newspapers or newspapers without a government, I should not hesitate to prefer the latter."
Nu zie ik dat een belangrijk politiek niveau in stilte zich heeft ontwikkeld. 80% van de wetgeving wordt daar ontwikkeld. Maar de EU evolueert meer en meer naar een 'government without newspapers'.
Het Fonds Pascal Decroos lanceert eerstdaags een European Fund for Investigative Journalism om daar iets aan te doen.
Kan me wel vinden in de
Guy B, 17/02/2009 – 18:43
Kan me wel vinden in de analyse , er is wat wij noemen een politieke democratie maar er is evenveel nood aan financiële democratie. Wat betreft de economische crisis, toch graag een opmerking die je in de westerse media niet leest of hoort, namelijk dat ons financieel systeem dat gebaseerd was op het Bretton Woods akkoord na WWII en het economisch financieel leiderschap van de Verenigde Staten als financieel centrum van deze wereldorde, niettemin militair-politiek het voornamelijk een bipolaire wereld was (SU-VS), juist nu op zijn einde loopt. Er wordt luidop gesproken over meerdere financiële centra in de wereld, niet meer gedomineerd door de “geïndustrialiseerde wereld”, lees het westen, maar multipolair zowel economisch als politiek
Het kapitalsime viert juist
Valentine Julien, 17/02/2009 – 23:01
Het kapitalsime viert juist hoogtij
Dit is een ingebouwde systeem crisis en geen falen.
Dit is de 98 ste monetaire crisis volgens tellingen van de Wereldbank in de laatste 20 jaar.
Telkens mogen de belastingbetalers voor de verliezen van de financiele instellingen opdraaien en vind er een verschuiving van rijkdommen plaats van onder naar boven... Men schat de kostprijs van de amerikaanse bailout op 24 000 dollar pp
Het monopoly op het uitgeven van geld dat volledig in privé handen is wordt nog nergens in vraag gesteld. Bij al die andere crisissen is dat wel gebeurt...Moesten de regeringen het recht hebben geld zelf uit te geven en niet de privé banken, dan zouden we als burgers niet zo een enorme schuldenlast en rentes te betalen hebben.
Misschien toch es lezen :
http://www.anderepolitiek.be/nieuwecap/modules/news/article.php?storyid=...
Betere wereld
FG, 18/02/2009 – 12:35
@Pol
Je schrijft: "Als we morgen allemaal stemmen op de PVDA, gelooft U dan dat de democratie erdoor gaat winnen? Ik ken weinig of geen socialistische systemen, die democratisch zijn of toch althans niet in de democratische zin die wij in het Westen kennen."
Ik geloof inderdaad dat de democratie erop vooruitgaat als we stemmen voor partijen die het doel van de economie zien om de noden van de mensen in te vullen tegenover de huidige economie die er alleen op gericht is een steeds kleinere groep rijker te maken.
een parabel van aandeelhouders en sans-papiers
erik willems, 18/02/2009 – 15:30
Pol, toch enkele bedenkingen bij jouw reply. De auteur roept m.i. nergens op om te stemmen voor de PVDA(of welke andere partij dan ook), maar wijst in de eerste plaats op de toch wel opmerkelijke afwezigheid van enige fundamentele analyses en/of systeemkritieken in het publieke debat, op een moment dat daar - op zijn zachtst uitgedrukt - toch wel aanleiding genoeg toe bestaat. Meest opmerkelijke afwezige is dan de SP.a, men moet deze dagen met een vergrootglas op zoek gaan naar standpunten die de socialistische inspiratie van de partij verraden.
Je haalt dan aan dat de overheid zich niet mag bemoeien met de economische activiteit en enkel het 'kader' mag vastsleggen. Da's nu net een van de hedendaagse dogma's die de auteur op de korrel neemt, je herhaalt deze gewoon zonder enige staving. Om dan vervolgens het bestaan van dit soort crisissen te gaan verklaren als een soort van natuurwet, een heilzaam zuiveringsproces als het ware, en echoot hiermee dus alweer een van de uitgangspunten die de auteur net op de korrel wil nemen. Je geeft nergens antwoord op die fundamentele vraag - als een economie mensenwerk is, waarom zouden we ons dan als maatschappij in godsnaam bij dit soort van drama's - noem het gerust economisch terrorisme - moeten neerleggen?
Wat het democratisch deficit van ons huidig systeem betreft worden we de laatse maanden toch wel met de neus op de feiten gedrukt: het selecte clubje aandeelhouders van Fortis (die vaak - behalve hun waardepapieren - geen enkele band hebben met onze land) gijzelt het staatsbudget van de ganse Belgische bevolking, de hele Belgische regeringstop mag in de nasleep hiervan op visite bij de nummer 2 van BNP Paribas in de hoop om misschien toch nog een verkoop te bewerkstelligen (waarvan we de opportuniteit overigens ernstig kunnen betwisten). Kris Peeters en Herman Van Rompuy maken de GM-top het hof maar kunnen (samen met de werknemers en hun gezinnen) slecht hun vingers kruisen en hopen dat de bonzen in het GMhoofdkwartier in de VS niet zullen overgaan tot de sluiting van de vestiging te Antwerpen. Inzet van de weinig democratische strijd: zo'n 2700 directe en naar schatting zo'n 10000 indirecte arbeidsplaatsen. Dergelijke vaststellingen staan in schril contrast met datgene wat we te zien kregen ten tijde van de (nog steeds voortdurende) strijd van de sans-papiers. Toen enkele van de naar schatting 100 à 150 duizend sans-papiers die vaak al vele jaren in ons land werken, leven, lief en leed delen met naasten, buren, vrienden, .. het lange wachten op de in het regeerakkoord aangekondigde omzendbrief beu waren en zowaar het lef hadden zich in kranen te verschuilen en hongerstakingen te organiseren om toch enige duidelijkheid omtrent hun situatie te vragen, werd het al snel bon ton in de Wetstraat om stoere verklaringen af te leggen waarin ferm gesteld werd dat men niet aan 'chantage' kan toegeven. Terwijl de ganse regering in de weer is om de brokken van het aandeelhouderskapitalisme (een heel klein beetje) te lijmen, staan de sans-papiers nog steeds in de kou.
Laat dit toch hopelijk duidelijk maken dat er veel goede redenen zijn om werk te maken van een her-democratisering van onze samenleving.
@Pol
Johnvan, 18/02/2009 – 15:52
U schrijft een aantal dingen waarmee ik het moeilijk heb en die frontaal indruisen tegen de geest van het - vind ik - juiste betoog van Jan Blommaert.
U schrijft dat "evolutie is een sinusoïde voortzetting in de tijd. Zo ook met de economie". Daarmee 'naturaliseert' u de kaptitalistische organisatie van de economie, die nu eenmal (volgens uw analyse althans) 'natuurlijke' ups en downs heeft. Maar kapitalisme is nog steeds een historisch (lees: op een bepaald historisch moment) en door mensen in stand gehouden systeem, de zoveelste crisis van dat systeem (wat wederom een behoorlijk aantal slachtoffers zal maken: in het Westen, maar vooral in de zogenaamde Derde Wereld) mag niet van tafel geveegd worden door een 'komt-wel-goed'-houding. Het komt niet goed met het kapitalisme: het heeft nog nooit gedeugd als systeem voor de economische, ecologische, sociale organisatie van een samenleving. Van de industriële revolutie ca. 150-200 jaar geleden tot de fenomenale armoede in het hedendaagse Afrika: het kaptialisme kon nog nooit voor stabiele, waardige economische verhoudingen zorgen. Ook niet in het staatskapitalisme van, onder andere, het stalinistische Communisme.
Voorts zegt u van het dat wij enkel mogen bemoeien met "het ruime kader, waarin de economie zich mag ontplooien". De fantasie van de Adam Smith's" onzichtbare hand" - wat meteen ook de fanasie was van Reagan, Thatcher, Verhofstadt en Dedecker - leeft ondanks de fenomenale crisis in het kapitalistische systeem blijkbaar nog altijd voort. De markt regelt zich echter niet van zelf, maar moet dringend geregeld worden. En weliswaar op een democratische manier: inspelend op de behoeften, noden, en wensen van een bevolking.
@FG @Erik @Johnvan
pol, 19/02/2009 – 00:27
Al jullie commentaren vind ik niet onterecht.
Zo schrijft Johnvan bijvoorbeeld:"Het komt niet goed met het kapitalisme: het heeft nog nooit gedeugd als systeem voor de economische, ecologische, sociale organisatie van een samenleving". Bij zoiets frons ik wel even mijn wenkbrauwen.
Zijn er ergens ter wereld betere sociale vangnetten ontwikkeld als in de Westerse kapitalistische wereld. Zijn er ergens anders ter wereld al meer ecologische regels gesteld als in het kapitalistische Westen. Kan er ergens anders ter wereld zo vrijelijk voor zijn mening en geaardheid uitgekomen worden als in de Westerse kapitalistische wereld. Waar is de ontwikkeling en de levensstandaard van de gewone man zo hoog als in het kapitalistische Westen. Zo kan ik nog wel even doorgaan.
Natuurlijk zijn er nog heel wat tekortkomingen, dat is niet te ontkennen.
Wie of wat ter wereld heeft ons ooit beter voorgedaan? Het kapitalisme is niet perfect, er zijn inderdaad zoals in de vele commentaren hier op het forum te lezen is, nog heel wat toestanden die om verandering vragen.
Maar daarom een stelsel zomaar afwijzen voor een ideaal concept, dat nergens zijn bestaansredenen nog maar bewezen heeft, is een sprong in het onbekende en het ongewisse.
Persoonlijk meen ik dat het liberalistisch-kapitalistisch systeem, nauw aansluit bij vele menselijke karakteristieken. Zeker ook bij het egoïsme en de hebzucht van de mens. Hoe asociaal en verwerpelijk dit ook moge klinken, deze eigenschappen zijn voor velen een drijfveer tot initiatief en ondernemerschap. Zij vormen dikwijls mede met kennis, eerzucht(narcisme) en organisatie de motor van een economische ontwikkeling.
Ontneem het recht op deze ondeugden en de motor pruttelt.
En daarom schreef ik in mijn vorige commentaar: "Wat zij (de politiek) echter niet moeten doen, is zich direct bemoeien met de economische activiteit, maar enkel maar met het ruime kader, waarin de economie zich mag ontplooien." En in dat kader moeten de sociale, ecologische en de democratische noodwendigheden serieus aan bod komen.
Guy Verhofstadt had het niet
Stan, 19/02/2009 – 09:43
Guy Verhofstadt had het niet beter kunnen zeggen.
zonder stromend water en in de stront?
leop, 19/02/2009 – 11:27
Dank zij het kapitalisme.
Heb het over het hele plaatje.
Wat plaats je daar tegenover;een ander wereld is mogelijk.
De tijd loopt.
En die is ver weg van het kapitalisme.
Tijd dus om wakker te worden en in aktie te schieten.
leo
Italiaanse renaissance
Ivo, 19/02/2009 – 12:22
"Meer overheidsinmenging in de economie betekent meer democratie"
Dat is een gevaarlijke stelling en ik ben er niet mee akkoord.
Het is wel zo dat de overheid geen vat meer heeft op de economie omdat ze met verouderde structuren opgescheept zit. Bedrijven gaan voorruit met de snelheid van een vliegmachien en de overheid blijft trouw aan de fiets.
Het is tijd voor fundamentele veranderingen en voor individuen en kleine producenten wordt dit misschien wel een nieuw tijdperk, mogelijk zelfs een nieuwe gouden eeuw, vergelijkbaar met de Italiaanse renaissance of de opkomst van de democratie in het klassieke Athene.
tijd
player, 19/02/2009 – 12:36
Klopt, Leo, tijd hebben we niet veel meer en de censuur is hard bezig.
We moeten ons groeperen online. Dan bedoel ik niet sites koppelen.
Ik brainstorm even:
- kunnen we een netwerk opzetten dat niet gecensureerd kan worden (soort van peer-to-peer?). Een soort digitale underground?
De providers kunnen die natuurlijk blokkeren.
- een soort van survival gids voor barre tijden (hoe groenten kweken, verwarming, eigen voorziening,...)
Ik denk niet te hard van stapel te lopen, als je ziet wat de economische crisis van 1930 teweeg bracht.
Heb hier trouwens nog een boekjes liggen van toen daarover.
Als je ziet hoe sterk men dmv de technologie een volk kan in bedwang houden is het 5 vr 12. Of misschien zelfs 1 vr, want elke dag telt.
Of denken jullie van niet?
@pol
johnvan, 19/02/2009 – 14:51
beste pol,
de "tekortkomingen" die je aanhaalt - we spreken hier onder andere over over levensbedreigende armoede en ellende van een overgroot deel van de wereldbevolking - zijn inherent aan het systeem en inherent aan haar basisprincipes (expansie, winstoptimering, invidividualisering, privébezit...). Het kapitalisme mag dan ongemeen dynamisch en, I admit, daardoor vernieuwend zijn (o.a. in de technologische innovatie), de menselijke kosten zijn zo gigantisch hoog dat dit systeem gewoon dient te worden afgeschaft.
de verworvenheden die je aanhaalt ("sociale vangnetten", milieuwetgeving etc.) werden als reactie op de destructieve kracht van het kapitalisme doorgedrukt door verschillende interessegroepen (arbeiderbeweging etc.). Deze verworvenheden (basisrechten eigenlijk, maar in het irrationele kapitalistische systeem worden het 'verworvenheden') zijn geenszins de standaard voor de rest van de wereldbevolking, zoals je zelf ook aanhaalt in je text.
je pessimistische blik op de mensen - samen met je tendens om het kapitalistische systeem te naturaliseren - past perfect in het aloude liberale discours ter verdediging van het kapitalisme en is inderdaad - zoals je zelf al vermoed - verwerpelijk. De natuur van de mens - een filosofisch thema, het moet gezegd - was onder andere één van de thema's bij Marx, maar laatstgenoemde ging volledig terecht van de duidelijk constructievere hoop uit dat mensen sociale in plaats van egoistische wezens zijn. Een sociale positie die in het (neo)liberalisme van onder andere Reagan, Thatcher ("There is no society") en hun lachwekkende egocentrische Vlaamse tegenhangers duidelijk minder populair geworden is.
And last but not least: waar je het recht vandaan haalt om ondanks de hemeltergende (indirecte) rooftochten van het Westen in de Derde Wereld (zie Congo bijvoorbeeld) eerstgenoemde in de subtext van je commentaar bijna superieur te noemen is volledig onbegrijpelijk.
we leven niet in de beste van alle mogelijke werelden en dit is niet het einde van de geschiedenis, zoals je ons wil doen geloven. Het kan en moet beter. De voorstellen van Jan Blommaert kunnen daartoe bijdragen.
@stan
Pol, 19/02/2009 – 18:04
Bedankt voor de reactie, maar 'k weet niet of ik me daar nu echt vereerd mee moet voelen.
@johnvan
Pol, 19/02/2009 – 22:28
Beste Johnvan,
Nog een laatste repliek, niet om mijn gelijk te halen maar eerder om de discussies te voeden. Want goede meningen en ideeën worden gevormd vanuit diverse oogpunten. En ook al ben ik het met uw mening niet steeds eens, ik respecteer ze.
U schrijft: "...levensbedreigende armoede en ellende van een overgroot deel van de wereldbevolking - zijn inherent aan het systeem en inherent aan haar basisprincipes (expansie, winstoptimering, individualisering, privébezit...)"
Zijn lokale factoren dan van geen belang? Ik denk aan overbevolking, corruptie, stammentwisten, onderontwikkeling, natuur- en godsdienstfenomenen.Zijn dit dan geen factoren, die de zelfredzaamheid van een volk ernstig belemmeren. Ik geef toe dat de industriële wereld al te gemakkelijk roofbouw pleegt op de natuurlijke rijkdommen van anderen, waarvan de opbrengst vaak verdwijnt in de zakken van de lokale corrupte overheden en niet ten goede komt van het volk. Dat deze uitbuiting een inherent basisprincipe is van het kapitalisme is in deze tijd zeker niet meer geldig, en is misschien wel de verdienste van linkse invloeden.
Ik ga akkoord met je stelling dat deze "verworvenheden" in feite basisrechten zijn, maar zijn de oorzaken hiervoor veelal ook niet dezelfde als diegene die ik hierboven juist aangehaald heb?
Mijn blik op de mensen is geheel niet pessimistisch, maar is eerder gebaseerd op een realistische benadering van de menselijke psyche. En ik word zelfs helemaal optimistisch als ik zeg, dat wanneer iedereen in staat is actief te participeren en verantwoordelijkheid te dragen in het economisch proces, dit de algemene tevredenheid en levenslust zal prikkelen en de creativiteit zal stimuleren. Misschien is dit wel wat Ivo in zijn repliek "Italiaanse Renaissance" bedoelt.
Ik heb geenszins de term "superieur" gebruikt om aan te duiden dat het Westen op gebied van basisrechten zeker toonaangevend is in de wereld. Ik zeg dit niet vanuit een superioriteitsgevoel, maar gewoon vanuit de realiteit.
Maar wat me opvalt en enigszins stoort is steeds dat ongebreideld cultuurrelativisme, dat vooral de linkerzijde kenmerkt.Het steeds culpabiliseren van de Westerse wereld moet gebaseerd zijn op een groot schuldgevoel. Inderdaad zijn er, vanuit menselijk oogpunt bezien, vele zwarte bladzijden in onze geschiedenis. Dat onze geschiedenis ettelijke tientallen eeuwen oud en gekend is, zal daarin ook wel een rol spelen, dit in tegenstelling tot de kennis van de geschiedenis van vele andere werelddelen.
Stop a.u.b. de stelling dat alles wat niet Westers is, au fond beter is.
En om te eindigen Johnvan , waar heb ik je willen laten geloven dat dit het einde van de geschiedenis is? Ook de Westerse wereld evolueert verder, hopelijk naar nog beter. Daartoe kunnen alle meningen en ideeën een bijdrage leveren, ook de uwe.
Groetjes
Pol
lokele factoren
Jan Blommaert, 20/02/2009 – 11:07
Toch even reageren op die zogeheten 'lokale factoren'. Ik citeer ze even. "Ik denk aan overbevolking, corruptie, stammentwisten, onderontwikkeling, natuur- en godsdienstfenomenen.Zijn dit dan geen factoren, die de zelfredzaamheid van een volk ernstig belemmeren."
OK, wat onderontwikkeling betreft, dat is geen lokale factor maar typisch een effect van globaal kapitalisme. Onderontwikkelde landen kunnen dan ook niet op eigen kracht uit onderontwikkeling raken, ze hebben daarvoor de steun van de wereldeconomie nodig. En hoe gebeurt dat dan? Wel, door een lage-loonland te worden dat aan de onderkant van het wereldkapitalisme een plaatsje krijgt als producent van goedkope goederen. Schoolvoorbeeld is Vietnam. Ander voorbeeld: de Filippijnen, waar één van de voornaamste exportproducten 'huispersoneel' is: Filippijnse vrouwen die als 'meid' gaan wereken over de hele wereld, vaak in vreselijke arbeidsomstandigheden.
Wat corruptie betreft: Pol neemt simpelweg de stereotypen over die we zo graag hebben van anderen. Corruptie is een vast ingredient in onze westerse systemen. Bij ons hebben we er andere namen voor, dingen zoals 'belangenvermenging'. Herinner u dat een paar kandidaat-ministers van Obama werden afgekeurd omwille van 'belangenvermenging' - ze zaten met hun poten aan geld van derden, die wat graag de beslissingen van de toekomstige minister wilden beïnvloeden. Een ander voorbeeld. De voormalige EU-commissaris Bangemann, bevoegd voor economie en dus een sleutelfiguur in het organiseren van de EU-markt, werd na zijn politieke loopbaan topman bij Siemens. Dehaene bij Dexia, en zowat elke belangrijke politicus krijgt zo'n postjes na de actieve loopbaan. Da's een heldere vorm van corruptie. Men kan zich moeilijk inbeelden dat Siemens Bangemann zo'n ferme post geeft indien Bangemann tijdens zijn EU-loopbaan onvriendelijk zou geweest zijn voor Siemens. De voorbeelden hier kunnen vermenigvuldigd worden: ook het Westen lijdt ernstig onder corruptie, alleen gebeurt het bij ons wat eleganter (en alleen gebruiken we er bij ons ook dat woord 'corruptie' niet voor).
Stammentwisten. Kom nou. De 'Westerse beschaving' heeft de genocide op de Amerikaanse indianen en de holocaust georganiseerd. Trek dus eerst de balk uit het eigen oog (en denk ook eens aan de eigen Belgische situatie in dat verband).
Godsdienstfenomenen: we vergeten dat tot voor kort (héél kort) ook West-Europa een door godsdienst geregeerde samenleving was. Het effect ervan voelen we nog steeds, telkens wanneer we het over Islam hebben.
Pol maakt gewag van links cultuurrelativisme. Mijn opmerkingen tonen aan dat precies het dicours over 'lokale factoren' cultuurrelativistisch is. Het is door allerlei eigenschappen aan de anderen toe te schrijven dat we hun toestand pogen te verklaren, op zo'n manier dat het onszelf niet raakt. Links wijst traditioneel niet op cultuurverschillen, maar op ongelijkheid. En wat schuld betreft: ik denk dat het hier niet om schuld maar om verantwoordelijkheid gaat.
@pol: Jazeker, er zijn
Jan Moerman, 23/02/2009 – 16:05
@pol:
Jazeker, er zijn betere sociale vangnetten, meer ecologische regels, enz.. en wel in Cuba. Gans de samenleving, die voor een Westerling aanvankelijk erg ongewoon mag voorkomen, is erop voorzien het welzijn van de mensen centraal te zetten. En het gaat veel verder dan "gewoon" gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting: ook sport en cultuur zijn heel bereikbaar voor iedereen.
Dat de ontwikkeling hier nog hoger is weet ik wel, maar haal daar de blokkade weg, en ze zullen ook daar snel bijgebeend zijn. Kapitalisme leidt tot crisis, en elke crisis is er één teveel. Socialisme kan, mits goed geleid, tot rust, orde en ook vooruitgang leiden, zoals nu ook andere Zuid-Amerikaanse landen ontdekt hebben. Het heeft dus wel degelijk zijn bestaansrecht al bewezen! En sociaalvoelendheid is wel degelijk ook een menselijke karakteristiek. Jij zit dus gewoon hebzucht te banaliseren, proficiat. Ik ben dus ook niet akkoord met wat de overheid moet doen: ze moet ondermeer overproductie tegengaan, want dat is één van de etterbuilen van je bejubelde kapitalisme.. welke zin heeft het 1500 auto's per dag te assembleren als er maar 1100 nodig zijn?
Het ruime kader: het klinkt zo mooi, maar verbergt vaak de onmacht controle te hebben op de zaak...
Meer of minder regering in economische zaken?
Habib, 27/02/2009 – 09:05
Orwellian Doublethink: "Nationalize the banks." "Free Markets."
http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=12418
"Onderontwikkelde landen
Valentine, 27/02/2009 – 11:28
"Onderontwikkelde landen kunnen dan ook niet op eigen kracht uit onderontwikkeling raken, ze hebben daarvoor de steun van de wereldeconomie nodig. En hoe gebeurt dat dan? Wel, door een lage-loonland te worden dat aan de onderkant van het wereldkapitalisme een plaatsje krijgt als producent van goedkope goederen"
Dit meen je toch niet Jan Blommaert?
Wat een koloniale gedachte!
of begrijp ik het verkeerd?
Je wordt tot lage loon land gebombardeerd hoor!
letterlijk!
De "VS" heeft 700 militaire basissen over heel de wereld......
Ken je de statements of ex wereld bank medewerker en klokkeluider John Perkins?
Zo niet, de moeite om zijn ervaringen als economic hitman van deze bank eens te beluisteren...
Staat op video google en Youtube.
Echt a must see als je op de hoogte wilt zijn van de werking van dit financieel instituut!
http://www.johnperkins.org/