Karen19 februari 2009 – 16:16

In de voormiddag werd uitleg gegeven door professor Glenn Rayp over wat de financiële crisis nu precies inhoudt en wat de oorzaken en gevolgen zijn. In de namiddagen kon het publiek kiezen tussen drie werkgroepen. Het afsluitende debat werd gemodereerd door Eric Cabooter van het Masereelfonds. Het panel bestond uit Bernard Lietaer, Jo Vervecken, Olivier Marquet, André Mommen en Myriam Vanderstichele.

Volgens Bernard Lietaer (Berkeley) schreef verschillende boeken over het thema. Volgens hem komt de crisis voort uit een structureel probleem. Naar eigen zeggen heeft hij dat in zijn boeken al bewezen. Hij vindt dan ook dat het tijd is om te kijken naar de structuur van het financiële systeem.

Jo Vervecken (ABVV) vindt dat we moeten stilstaan bij wat een duurzaam groeimodel is. Volgens haar hebben we alvast gezien wat het niet is. Namelijk het groeimodel dat we zien in de Verenigde Staten en Europa, en dat gebaseerd is op speculatie, schuldcreatie en het uitgeven van geld dat men eigenlijk niet heeft. Zo'n groeimodel bereikt vroeg of laat zijn grenzen. Volgens Vervecken creëeren we steeds meer welvaart maar de werknemers krijgen daar steeds minder van.

De directeur van Triodos Bank, Olivier Marquet heeft het over een algemene deresponsabilisering door tal van maatschappelijke spelers. Eerst en vooral de politieke wereld die als wetgever volgens hem totaal gefaald heeft en die te vaak de bal teruggooit naar controle entiteiten. Daarbij wordt vergeten dat die controle entiteiten enkel kunnen controleren of de wet toegepast wordt. Ook is er een deresponsabilisering bij de directie van de banken, stelt Marquet. Zij werden aangespoord maximale risico's te nemen, omdat ze zowel bij succes als bij faling massale vergoedingen zouden ontvangen.Ze hebben die risico's dan ook genomen. De aandeelhouders die nu steen en been klagen kan ook deresponsabilisering verweten worden, volgens Marquet. Zij wisten dat ze risico's namen. De media, en dan specifiek de financiële media hebben ook een grote verantwoordelijkheid in het hele verhaal. Wat niet mag vergeten worden is volgens Marquet dat 'die arme spaarders' ook een aandeel hebben. Tegen de beschikbare informatie in hebben ze toch hun geld geplaatst bij Kaupting omdat ze daar 6,5% konden halen. Het is nu tijd dat alle actoren hun verantwoordelijkheid opnemen, zegt Marquet.

Volgens André Mommen, hoofdredacteur van het Vlaams Marxistisch Tijdschrift (VMT), reageren de overheden in paniek. Ze willen hun eigen volk en fabrieken beschermen. 'Men probeert de fundamenten van de welvaartstaat overeind te houden.' Volgens Mommen begon de neergang van het kapitalisme bij de oliecrisis van de jaren '70. Hij haalde aan dat sommigen vinden dat we terug moeten naar het absoluut liberalisme van de 19e eeuw.

Volgens Myriam Vanderstichele (SOMO/ universiteit Amsterdam) zijn de banken te lang beschouwd geweest als gewone bedrijven. 'Ze zijn de concurrentiestrijd ingegooid.' Het politieke systeem is volgens haar in dienst van die concurrentiestrijd gesteld. Er moest steeds meer winst gemaakt worden. Zo werden de pensioensfondsen geprivatiseerd enkel om er meer winst uit te halen.

Iemand uit het publiek haalt aan dat er veel nood bij de bevolking is om te weten wat er nu precies aan de gang is. Daar wordt weinig in ondernomen. Vervecken antwoordt daarop dat er wel al verschillende initiatieven geweest zijn. Maar volgens haar is de materie te complex, zelfs de vorminggevers verstaan amper waar het overgaat, 'verschillende bankiers weten zelfs niet meer waar het over gaat'. Vervecken kreeg bij dit standpunt niet veel ondersteuning, zowel het publiek als andere pannelleden vonden het uitvlucht dat 'de materie te complex is' geen aanvaardbare reden. Er moet juist geïnvesteerd worden in het duidelijk en eenvoudig uitleggen van de situatie. Volgens Vanderstichele moet dat zeker mogelijk zijn. Marquet vindt dat bankiers die het niet meer verstaan maar beter aan de deur kunnen gezet worden.

Op het einde van het debat was men nog steeds niet tot alternatieven gekomen. Volgens Vanderstichele moeten we van denkwijze veranderen. Er moet samen gezeten worden met de banken om te praten over hoe duurzame projecten kunnen gefinancierd worden. 'Jammer genoeg is daar nog geen poging toe gedaan', aldus Vanderstichele.