Jo14 augustus 2009 – 15:35

Voorgeschiedenis

In het midden van de jaren ’80 begon Felix Bergers met een bescheiden inzameling van halvefrankstukken, met in het achterhoofd het plan om er een kunstvoorwerp van te maken. Enkele jaren later hadden verschillende jongeren zich bij dit idee aangesloten, zodat de actie uitbreiding vond en er tenslotte 85 kg kon opgehaald worden. Met de artistieke hulp van Dirk Claesen werd deze materie in 1992 omgesmolten tot een wervelende danseres van brons, maar jammer genoeg werd het beeld nog vóór de onthulling gestolen.

In 1998 werd Het Genootschap De Volle Maan opgericht, een forum waarop mensen uit het maatschappelijk opbouwwerk, de natuurbescherming, de derde- en vierdewereldbeweging overleg plegen over maatschappelijke vernieuwing en hierover vormingsavonden organiseren. Aan de vooravond van de invoering van de euro wilden ze een inspanning leveren om het idee alsnog tot een goed einde te brengen: de laatste mijnwerkerskopjes die nog in omloop waren samenbrengen in een werkstuk van sociale alchemie, het slijk der aarde omzetten in hemelse schoonheid. Het Genootschap De Volle Maan zette hiervoor in en buiten Limburg ruim 100 inzamelbokalen uit, o.a. in buurthuizen, cafés en wereldwinkels. Na verschillende ophaalrondes bleek het resultaat alle verwachtingen te overtreffen: er was 134 kg binnengestroomd, ofwel 50.000 halvefrankstukjes.

In 2005 werd vanuit Het Genootschap De Volle Maan weer een Limburgs Sociaal Forum opgericht, en werd dit mee trekker van de actie.

Achtergrondfilosofie

Het beeld dat uit het gesmolten brons zal oprijzen, moet een tastbaar symbool van maatschappelijke transformatie worden. Het moet ergens in het stadscentrum sprekend aanwezig zijn, als een lijfelijke waarschuwing tegen een maatschappelijke ontsporing. Het Genootschap De Volle Maan is geen tegenstander van geld. Integendeel, we zijn ervan overtuigd dat geld een praktisch en efficiënt ruilmiddel kan zijn waarmee de vruchten van de aarde op een eerlijke manier onder de mensen kunnen verdeeld worden. Als geld aangewend wordt voor zijn oorspronkelijk oogmerk, dan kan het heel wat (menselijke) groeiwaarden stimuleren. Geld biedt in feite kansen voor positieve en gezonde menselijke relaties. Het brengt mensen en culturen dichter bij elkaar en vergemakkelijkt allerlei processen van uitwisseling. Hebzucht en blind materialisme wenden de geldstroom echter aan voor economische uitbuiting en sociale uitsluiting. Meer nog, het geld ligt aan de basis van vele sociale en ecologische catastrofes. De teloorgang van het tropisch oerwoud, de terugkeer van TBC als dodelijke ziekte, de honger in landen met een grote schuldenlast, alle zijn symptomen van een verziekte geldeconomie, een monetaire ontwrichting. De geldhandel is vaak niet langer een instrument ten dienste van de mens, maar stelt de mens te zijnen dienste. De mensen moeten allerlei economische wetmatigheden ondergaan, ze kunnen de economie niet meer beheren in functie van het leven zelf.

Maar het leven is rijker dan geld. Daarom willen we een beperkte hoeveelheid geld aan het leven terugschenken. En we zullen het ook aan de mensen, aan de gemeenschap van solidariteit terugschenken. Als een van schoonheid bezeten monument. Als een tastbare allegorie die men als toerist of pelgrim kan bezoeken, kan bezichtigen, kan fotograferen. Het halvefrankbeeld moet een monument met uitstraling worden, vergelijkbaar met de Leeuw van Waterloo. Dit gedenkteken werd vervaardigd uit gesmolten wapens van de Fransen. Geld is, meer dan kanonnen of geweren, het wapen van deze tijd. Ook dit oorlogstuig moet door het vuur gelouterd en getransmuteerd worden.

Het beeld

Op een sokkel van 140 cm komt een lijnvormige structuur in de vorm van een lotus. Deze plant sluit symbolisch nauw aan bij het motto van onze actie: ook zij zet het slijk der aarde (op de vijverbodem) om in hemelse schoonheid (bloesem en parfum). De lotus staat trouwens al millennia lang symbool voor reinheid en spiritualiteit.

Uit deze lotusbloem stijgt een werveling van menselijke figuren op, dansend in een saltobeweging. Zij springen uit de nog half toegevouwen lotusbladeren: de nieuwe mens verschijnt in de dageraad.

Terwijl de zuil uit blauw arduin bestaat (met een gewicht van 680 kg), wordt het beeld (90x90 cm) bronsgroen gepatineerd. Stefan Bongaerts, de uitvoerder van het kunstwerk, werkt graag met deze kleurencombinatie: de kleur van water en hemel naast die van Limburgs eikenhout.

De lijnenstructuur wordt gevormd door lintvormige vlakken van 22 mm dikte, en dus bestendig tegen vandalisme. Het ganse kunstwerk krijgt een hoogte van 230 cm.

De kunstenaar

Het beeld werd ontworpen én uitgewerkt door Stefan Bongaerts, die het ook in zijn eigen atelier in Reppel zal gieten.

Stefan werd in 1956 in Bree geboren, en is al decennia lang actief als beeldhouwer en bronsgieter, die ook veel met andere materialen werkt, en daarnaast allerlei constructies, holle en bolle ruimtes en mechanische beelden ontwerpt en bouwt. Hij verwierf faam met zijn fonteinen en andere monumentale werken, maar hij houdt ook geregeld tentoonstellingen met sociaal geëngageerde beelden.

(zie www.stefanbongaerts.be)

Financiering

Zoals duizenden gezinnen hebben bijgedragen aan de grondstof voor het beeld, zo willen we ook dat velen mede-eigenaar worden van het kunstwerk, via aandelen van € 10. Op die manier wordt het een collectief eigendom, gemeenschapsbezit. De aankopers van een aandeel willen we in ruil een certificaat aanbieden, op goudkleurig dik papier. Mensen en organisaties die 10 aandelen kopen (dus voor € 100 steunen) ontvangen een replica van het beeld in roestvrij staal. Het krijgt door een kleine afwijking t.o.v. het eigenlijke beeld de vorm van een nuttig gebruiksvoorwerp, een brievenhouder.

Plaatsing

De initiatiefnemers geven er de voorkeur aan om het beeld een plaats te geven in het hart van Limburg, op een plaats in Hasselt waar veel passage is.

Zij willen de verwevenheid van het kunstwerk met de groene provincie benadrukken, omdat de initiatiefnemers uit Limburg komen, maar ook omdat het halvefrankstuk, de mijnwerkersmedaille, verbonden is met onze sociaal-economische geschiedenis. De beeltenis op het muntstuk is trouwens een ontwerp van Raf Mailleux.

Vermits de mensen van Het Genootschap De Volle Maan en het Limburgs Sociaal Forum de financiering zo veel mogelijk zelf organiseren, vroegen ze aan het stadsbestuur alleen een plaats en de verankeringswerken.

Op het schepencollege van 6 augustus werd dit voorstel officieel goedgekeurd. Over de precieze locatie in het stadscentrum werd er nog geen beslissing genomen.

Onthulling

De boodschap achter het halvefrankstuk is even belangrijk als het kunstwerk zelf, en daarom willen we dat dit gedachtegoed met en door de mensen uitgedragen wordt. De slachtoffers van de geldeconomie krijgen hierin een ereplaats: de armen en uitgeslotenen. Hierom zouden we bij de onthulling van het beeld graag de lokale (en eventueel provinciale) vierdewereld- en solidariteitswerkingen betrekken.

17 oktober werd door de VN uitgeroepen als Werelddag van Verzet tegen de Armoede. Dan vindt er een provinciale actiedag plaats in Sint-Truiden. Daarom voorzien we de (plechtige of gewoon-menselijke) onthulling van het beeld op de vooravond, vrijdag 16 oktober.

Namens Het Genootschap De Volle Maan en het LSF,

Felix Bergers

29 juli 2009

GESMOLTEN MUNTEN WORDEN VERBEELDING

Tekst van Theo Gielen, medewerker van het LSF, december 2008


In onze samenleving zijn er verschillende sferen of leefsytemen te onderscheiden.

Zo is er een economische sfeer waarin we voedsel en andere materiële zaken voor ons dagelijks gebruik produceren.

Er is een politieke sfeer waar er aan bestuur en organisatie wordt gedaan.

Er is een sociaal leefsysteem waar vriendschappen en familiebanden zich nestelen.

Bovenop dit alles is er een moreel systeem waar ethische codes zich bevinden.

Ieder van deze sferen of systemen in onze samenleving heeft zijn eigen ruilmiddelen om het maatschappelijk leven vlot te laten verlopen.

In het economisch systeem is dat ruilmiddel geld,

in het politiek systeem zijn dat regels en formele afspraken,

in het sociale systeem zijn het vriendschappen en relaties,

in het morele sfeer heersen er waarden en zingeving.

Onder invloed van o.a. industrialisering, secularisering, modernisering en globalisering is de laatste decennia het economische systeem de andere leefsferen binnengedrongen.

We bevinden ons nu in een verzakelijkte samenleving, het economische koloniseert en overheerst als het ware heel ons dagdagelijks leven.

We zijn helaas ogenschijnlijk in een wereld aangekomen waar al het menselijk in geld wordt uitgedrukt.

Het is voor velen van ons het hoofddoel van het leven zelf geworden, dit ten nadele van al het andere, al het mooie wat het leven te bieden heeft.

Tevens heeft er in die economische sfeer een perverse omkering plaatsgevonden van middelen en doel.

Geld is niet enkel en alleen maar een handig middel om dingen te kunnen kopen onder de alomvattende paraplu van morele waarden en zingeving.

Geld bezitten, rijk zijn dus, is de absolute maatschappelijke status bij uitstek geworden.

Zoveel als mogelijk geld bezitten is vandaag een doel op zich zelf geworden.

Men wil zo veel als mogelijk geld bezitten, dit ten koste van het andere wat ons leven op deze wereld aangenaam kan maken voor ieder van ons.

Geld vergaren gaat nu voor, en op de kap van alles en iedereen.

Dat streven naar zoveel als mogelijk geld bezitten zonder meer zet de andere levenssferen als goed bestuur en organisatie op de helling, het ondergraaft familiebanden en vriendschappen en zet ethische waarden en zingeving zonder meer aan de kant.

Hebzucht als ultiem allesomvattend levensdoel kannabaliseert vandaag heel ons leven, het eet ons allen levend op en dan ook nog uiteindelijk zichzelf.