PvL15 oktober 2006 – 22:42

René De Preter is de auteur van het succesboek ‘De 200 Rijkste Families’ (EPO,1983) waarin hij een doordringende steekkaart gaf van de grote centra van rijkdom en macht in het toenmalige België.
Ditmaal gaat de auteur meer algemeen op zoek naar de verbanden tussen geld, grote rijkdom en macht. De reis overspant eeuwen en continenten.
Daarbij valt het op dat het grote geld niet vergaard wordt met hard werken, maar veelal een product is van keiharde netwerken waar de rijken en de machtigen elkaar vinden.
Bij de grote netwerken vinden we uiteraard de maffia terug. Maar niet enkel de gekende Italiaanse en VS varianten van die maffia. Er wordt uitvoerig beschreven hoe het uiteenvallen van de Sovjet Unie de netwerken van de Russische maffia tot bloei bracht en ze over continenten deed uitzwermen.
De raakvlakken met het Vaticaan passeren de revue, zoals het teloorgaan van de Banco Ambrosiano en de zelfmoord van de topbankier van het Vaticaan. De diamanthandel, waar ooit Antwerpen symbool voor stond, vormt een model van netwerking op zichzelf. Waarbij de raakvlakken met internationale conflicten en misdaadconcerns steeds achter het hoekje op de loer lagen.
Interessant is de beschrijving hoe drie wereldgodsdiensten, christendom, de joodse godsdienst en de islam, zich in fundamentele geschriften tegenover geld en rijkdom opstelden. Niet enkel de islam bestrijdt de rente (intresten), dat was al bekend. Maar ook de joodse godsdienst verbiedt het heffen van rente, zij het enkel aan geloofsgenoten. En in het christendom heeft ooit een van de grote theologen, Thomas van Aquino, het gebruik van de rente veroordeeld.
Uit de beschrijving van de kruistochten en van de banken van het Vaticaan blijkt dat de praktijk van de kerkelijke gezagsdragers er heel anders uit zag.

René De Preter gaat dit keer nogal schaars in op recente en spraakmakende gebeurtenissen in eigen land. Grote affaires zoals KB-Lux, Picanol of Lernout & Hauspie worden slechts vanop afstand bekeken.
Wel scherp is De Preter over het (wan)gebruik van de slogan ‘lokale verankering’, die door de cenakels van geld en macht af ten toe op een sokkel geplaatst wordt. Hij vermeldt hoe zelfs het Vlaamse geldkanon Lessius de verankering van de Generale Maatschappij opofferde aan direct gewin. Hij wijst op de grote Vlaamse kapitaalsgroepen die in 1993 samen de Vlaamse club De Warande oprichtten. Zij stichtten ook een Ankerprijs. De eerste laureaat van die Ankerprijs, Aimée Desimpel, verkocht amper een jaar later zijn bedrijf aan een Britse groep. In 2002 werd de ankerprijs vervangen door de Prijs van de Vlaamse Werelspeler. De eerste laureaat was Jan Coene van Picanol. Hij moest kort erna oneervol het terrein van de grote spelers verlaten wegens onfatsoenlijk hoge en dubieus toegekend vergoedingen.
Het Belgische parlement werkte zelfs aan een wet-Picanol om dergelijke uitwassen in de toekomst onmogelijk te maken. Maar het voorstel werd begraven nog voor de wet was gestemd.
De Preter heeft het over nieuwe fenomenen als ethisch beleggen en ethische gedragscodes voor het bedrijfsleven en dus voor de managers. Hij vraagt zich bezorgd af of we daarmee voldoende op de goede weg zijn.
Bij de voorstelling van het boek liet hij er geen twijfel over bestaan: ‘’Het democratisch gehalte van de samenleving staat op het spel. Wij hebben een systeem nodig dat de slechte kwaliteiten niet benadrukt, maar precies aan banden probeert te leggen.’’

Geld en Macht. Uitgeverij EPO. 2006. René De Preter.