Hilâl Yalçin en Noel Clycq 24 december 2006 – 19:45

Nu vragen wij ons af, hebben deze mensen het onderzoek al gelezen of drijven zij ook op algemene stereotiepe sentimenten wanneer het over 'allochtonen' gaat?

In het kwalitatief luik van het onderzoek - want dat was er inderdaad ook - is nagegaan waarom Turkse Belgen huwen met iemand uit Turkije. In dat onderzoek bleek geen enkele respondent zijn/haar migratiehuwelijk problematisch te ervaren. Deze jongeren zeggen bij hun partnerkeuze geen familiale dwang te hebben ondervonden. Hoe verbazingwekkend het voor sommigen ook kan overkomen – er zijn effectief wel Turkse jongeren uit België die uit verliefdheid trouwen met iemand uit Turkije.
Maar uit de gesprekken blijkt eveneens dat beeldvorming bij huwelijksmigratie een belangrijk probleem is. Jongeren in Turkije denken bijvoorbeeld dat het sowieso comfortabel leven is in België. Turkse Belgen vinden elkaar dan weer niet geschikt als huwelijkspartner. Hier situeren zich inderdaad enkele problemen. Het is echter zaak die goed te kaderen. Deze jongens en meisjes nemen voor een deel de algemene negatieve beeldvorming over 'allochtonen' over en lijken zich niet goed te voelen in de samenleving. Hierbij spelen enkele fenomenen zoals te weinig ruimte voor de ontwikkeling van een 'eigen' identiteit, discriminatie en het ondervinden van te weinig kansen een cruciale rol.

De respondenten die hebben meegewerkt aan dit onderzoek gaven ons de indruk op een zeer zelfbewuste manier met het thema om te gaan en ook hun keuze op deze manier te kunnen verantwoorden. Het doet deze mensen absoluut geen recht om op een betuttelende wijze te berichten over dit thema. Zij wijzen bovendien zelf op de vooringenomenheid van de autochtone meerderheid en een neiging tot negatieve veralgemening betreffende het thema. Het is absoluut noodzakelijk dat we ook aan deze vaststellingen ruchtbaarheid geven. Ze zijn misschien niet mooi in tabellen te gieten, maar ze zijn daarom niet minderwaardig.

Het is een tendens om alles wat met 'allochtonen' te maken heeft sterk te problematiseren. In ander onderzoek zijn we bijvoorbeeld nagegaan wat ouders belangrijk vinden in de opvoeding van de kinderen. Blijkt dat er op dat vlak weinig etnische verschillen zijn waar te nemen. Hoewel dit een interessant resultaat is waaruit blijkt dat de verschillen toch niet zo groot zijn, is het echter onze ervaring dat deze resultaten eerder op ongeloof worden onthaald. Het zijn vaststellingen waarvoor we ons meer dan voor andere hebben moeten verantwoorden, want het past niet in het stereotiepe beeld over 'allochtonen'.
Verder geven Marokkaanse ouders die gehuwd zijn met een partner uit Marokko aan dat de taal die ze thuis spreken Nederlands is. Waardoor het voor de gemigreerde partner soms zelfs moeilijk is om met de kinderen te praten. Deze ouders maken zich geen zorgen dat hun kinderen geen Nederlands kunnen – want dat spreken ze thuis – maar wel dat ze geen Marokkaans kunnen (of Italiaans, voor de Italiaanse ouders die we bevroegen). Dit is ook een vaststelling, maar omdat ze niet met gemakkelijk veralgemeenbare cijfers wordt gebracht - dat is nu eenmaal het nadeel van diepgravend kwalitatief onderzoek - wordt ze al snel vergeten. Een migratiehuwelijk is niet per definitie minder dan terug naar af.

Een van de belangrijkste vaststellingen is echter dat verschillende Belgische ouders uit het onderzoek spontaan vermelden hun kinderen nu al te hebben gezegd dat ze niet met een Turk of Marokkaan mogen trouwen. Toch is deze vaststelling ook niet opgepikt om te stellen dat er een probleem is met 'autochtone partnerkeuze'. Uit recent Levensvragenonderzoek van de Unie Vrijzinnige Verenigingen (2006) bij meer dan 1900 Vlamingen weten we nochtans dat slechts 60% van hen een interetnische partnerrelatie aanvaardbaar vindt. Waarom wordt de vaststelling - uit eigen onderzoek - dat Belgische ouders hun kinderen zeggen niet met een Marokkaan of Turk te mogen trouwen niet geproblematiseerd? Willen we daar wel onze ogen voor sluiten? Blijven we 'de schuld' eenzijdig doorschuiven naar 'allochtonen'?

Hilâl Yalçin en Noel Clycq zijn onderzoekers in de sociologie