Tomas17 januari 2007 – 20:37

Toen Chavez in 1998 aan de macht kwam in Venezuela en zijn ‘Bolivariaanse Revolutie’ predikte, een mix van nationalisme en socialisme, was Cuba’s Fidel Castro zijn enige bondgenoot. Ondertussen, acht jaar later, is Chavez erin geslaagd zijn Bolivariaanse Revolutie te exporteren naar Bolivia, Ecuador en Nicaragua. De vijf genoemde landen vormen samen de ALBA (Alternativa Bolivariana para la América), een internationale gemeenschap van landen die zich afzetten tegen het neo-liberalisme, tegen de economische afhankelijkheid van het Westen en pleiten voor een unie van Latijns-Amerikaanse landen die een eigen, alternatieve koers varen. Daarmee schaart Chavez zich achter de droom van Simon Bolivar, de bevrijder van Zuid-Amerika, en van Che Guevara. Cruciaal voor het welslagen van de Bolivariaanse Revolutie is het nationaliseren van natuurlijke rijkdommen (olie in Venezuela en Ecuador, gas in Bolivia) en de opbrengsten ervan te investeren in publieke diensten en programma’s ter bestrijding van armoede. De ALBA-leden die niet over dergelijke rijkdommen beschikken, met name Cuba en Nicaragua, kunnen echter rekenen op de generositeit van Chavez die in beide landen investeert. Een verdere uitbreiding van de ALBA zit er op korte termijn echter niet meer in. Doordat bijna alle landen in de regio in 2006 verkiezingen kenden, zijn de kaarten nu voor een tijdje geschud. Om zijn Bolivariaanse Revolutie ook in de rest van de regio uit te dragen moet Chavez op zoek naar een ander vehikel.

In het licht daarvan moet zijn intrede worden gezien in de Mercosur, de vrijhandelsorganisatie van Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay. De Venezolaanse president spoort dan ook zijn ALBA-collega’s aan om eveneens aan te sluiten bij de Mercosur, zodat de vrijhandelsorganisatie op termijn een politieke en economische unie zou worden die opereert volgens Bolivariaanse en niet volgens neo-liberale principes. Chavez spreekt zelfs al luidop over een eenheidsmunt voor Latijns-Amerika. Binnen de Mercosur is er echter voorlopig weinig animo voor de Revolutie. De presidenten van Brazilië en Uruguay zijn weliswaar centrum-links maar varen een liberale koers. Hetzelfde kan worden gezegd van Chili en Peru die ondanks een socialistisch bestuur een liberale politiek blijven voeren. Tussen de beide ‘linkerzijdes’ met aan de ene kant de ALBA-leden en aan de andere kant de links-liberale landen, zit Argentinië. De Argentijnse president Kirchner voelt weinig voor revolutionaire maatregelen, maar voerde intussen wel al een aantal nationaliseringen door en onderhoudt zeer hartelijke relaties met Chavez. Argentinië wordt dan ook vaak genoemd als de brug tussen Chavez en zijn ALBA, en de rest van Zuid-Amerika.

De evoluties in Latijns-Amerika verontrusten de Verenigde Staten die er alles aan doen om Chavez in diskrediet te brengen, gaande van de openlijke steun voor de poging tot staatsgreep in 2002 tot het creëren van het imago van Chavez als dictator, ook al heeft allicht geen enkele president zich zo vaak onderworpen aan verkiezingen en referenda die – zelfs volgens Amerikaanse waarnemers – vrij en eerlijk verlopen. De relatie die de Verenigde Staten onderhouden met de ALBA-leden zijn soms vijandig, maar ook met andere landen in de regio – zoals Argentinië – zijn de relaties eerder koel. Van het Latijns-Amerika dat eens de economische speeltuin van de Verenigde Staten was, dreigt weinig over te blijven op slechts een handvol bondgenoten na. Alleen Mexico en Colombia blijven over als de belangrijke bondgenoten van de Verenigde Staten in de regio.