Marc-Antoon22 februari 2007 – 20:25

Wat zijn je bezwaren tegen dit Economische Partnerschap tussen Europa en Afrika?
“We zijn zeker niet tegen samenwerking, maar de akkoorden die de EU voorstelt zijn gewoon slecht voor Afrika. Ze verplichten ons om onze markt open te gooien op een moment dat we onze markt nog aan het opbouwen zijn. Ze willen ons een economische en fiscale douane-unie opleggen die de capaciteit van onze staten zal vernietigen om inkomsten te generen, en die ons de middelen zal ontnemen om onze familiale landbouw te ondersteunen. De woordkeuze – “economisch partenariaat” – is dus leugenachtig, want het gaat om een akkoord tussen twee ongelijke partners, gericht op uitbuiting.”

De akkoorden worden gekenmerkt door ‘wederkerigheid’. Afrikaanse producten krijgen evenveel toegang tot de Europese markt als omgekeerd. Dat klinkt redelijk…
“Maar de Europese produkten blijven wel gesubsidieerd en gesteund door allerlei EU-mechanismen die in Afrika niet bestaan! Hier in Afrika zijn de landbouwers op zichzelf aangewezen, terwijl in Europa de melk-, tomaat- en ajuinproducenten zwaar worden gesubsidieerd. Dat is de reden waarom Afrika nu al – nog voor de EPA’s van kracht zijn – overspoeld wordt door productieoverschotten uit Europa. Neem nu Senegal: onze ajuinproducenten worden genekt door goedkope, gesubsidieerde uien uit Nederland. Dumping dus. De lokale boer investeert, steekt zich in de schulden, mobiliseert z’n hele familie om mee te helpen op het land,… maar moet op het einde van de rit vaststellen dat hij niet in staat is om zijn producten te verkopen aan een normale prijs, en gaat kopje onder.”

U hamert op de gevaren van de EPA’s voor Afrika’s familiale landbouw. Vanwaar haar belang?
“De familiale landbouw is zo belangrijk omdat ze de basis vormt van Afrika’s solidaire economie. Gedurende het regenseizoen trekt iedereen samen naar het veld, iedereen helpt mee. Het is een solidariteitsdynamiek die toelaat dat men met het weinige land dat men heeft de hele groep laat overleven. Dàt ontmantelen betekent niet alleen de economie destabiliseren, maar ook het hele Afrikaanse systeem van solidaire relaties. Minstens 75% van de Afrikanen leeft van de landbouw (de rest van de arbeidende bevolking is verdeeld over de ambtenarij, de dienstensector, de (kleine) industrie en de (kleine) handel). Als je aan die 75% de mogelijkheid ontneemt om te leven van hun landbouw, wat moet er dan van hen worden? We zullen de plattelandsvlucht alleen maar zien toenemen, de sloppenwijken zien groeien – met alle problemen die dat meebrengt in de grote Afrikaanse steden.”

Hoe zit het met de gevolgen op het vlak van Afrika’s voedselsoevereiniteit?
“Het lijkt erop dat Europa zegt: ‘Jullie Afrikanen, blijf waar je bent – wij zullen jullie voederen’. Dat is onaanvaardbaar. Het is het einde van onze soevereiniteit tout court. Want als je jezelf niet kan voeden, ben je helemaal afhankelijk. Er zijn dus behalve economische en socio-culturele ook politieke gevolgen. Daarom zeggen we: we moeten het recht hebben om in te zetten op onze familiale landbouw. We moeten haar versterken, moderniseren, haar helpen om onze voedselsoevereiniteit te garanderen (of toch minstens voedselzekerheid te geven aan de families die ervan moeten leven – de landbouwers en hun verwanten in de stad).”

Door die vrijhandelsakkoorden zal ook de staat aanzienlijk wat inkomsten verliezen, stel je. Wat betekent dat?
“Neem opnieuw het voorbeeld van Senegal. Wij hebben geen olie, dus moet de overheid het hebben van belastingsinkomsten. Maar als we die EPA’s ondertekenen, dan kan de staat geen douanerechten meer heffen, en verliest ze een substantieel deel van haar budget. De staat verliest met andere woorden haar vermogen om te investeren. Wat wil dat zeggen? Dat er nóg minder geld zal zijn voor gezondheidszorg, dat er geknipt zal worden in de 44% van de begroting die nu naar onderwijs gaat,... En dat zal in al die sectoren natuurlijk ook jobs kosten. Meer werkloosheid zal alleen voor meer chaos, meer sociale spanningen en meer clandestiene migratie zorgen.”

Wat stel je voor?
"Deze akkoorden ondertekenen zou voor Afrika collectieve zelfmoord betekenen. We moeten de EPA-onderhandelingen stop zetten en rustig de tijd nemen om de inhoud van de documenten grondig te herbekijken. We hebben nog minstens drie jaar nodig… Zodat Afrika de tijd heeft om de crisis in Ivoorkust te regelen, haar eigen markt te creëren, eventueel een eigen gemeenschappelijke munt, en vooral: zodat we onze lokale familiale landbouwproductie kunnen aanmoedigen en steunen, zodat ze solider en diverser wordt – om tot een ‘sterke’ voedselsoevereiniteit te komen. Vanaf dat moment moet het zeker mogelijk zijn om met Europa te discussiëren over de creatie van een economisch partnerschap. Maar niet voordien.”