Raf Custers02 maart 2007 – 19:25

Op alle sites van Gecamines in de koperprovincie Katanga werd donderdag gestaakt. De actie was algemeen, zowel in de provincie-hoofdstad Lumbumbashi als in Kolwezi, Likasi als Kipushi. Syndicalisten van het bedrijf zijn geciteerd door Radio Okapi, het station van de VN-vredesmissie in Congo. "Fortin belichaamt voor ons de hoop", zo luidde het. "Sinds hij er is, krijgen de werknemers elke maand hun loon en zakken met bloem, zoals het is overeengekomen. Als de regering rust wil, moet ze naar de verzuchtingen van de werknemers luisteren. Voor ons is het Fortin of niets".

Fortin is op 26 februari voor zijn diensten bedankt door zijn opdrachtgever, het Franse consultancy-bedrijf Sofreco. Daar was vrijdag niemand beschikbaar voor commentaar. Het persbureau Bloomberg citeert evenwel Marc Ungerer van Sofreco (CEO - gedelegeerd bestuurder - bij Sofreco is Claude Ungerer). Die verklaart dat Fortin "in het begin" voldeed in zijn job "maar voor de volgende stap is hij niet meer de geschikte persoon".
Maar onder druk van de staking is de beslissing om Paul Fortin te ontslaan, door de Congolese regering (!) ongedaan gemaakt. Dat heeft Victor Kasongo, Congo's onder-minister van Mijnen, aan Bloomberg gezegd. Niet verwonderlijk dat een persbureau als Bloomberg - gespecialiseerd in economische en financiële informatie - de affaire-Gecamines volgt. Dat bedrijf bezit de "rechten op een tiende van de koperreserves in de wereld". Gezien de vraag naar koper staat dat voor: aanzienlijke (potentiële) rijkdom.

Dat Gecamines door Westerlingen wordt geleid, kan verbazen. Het vloeit voort uit de door de Wereldbank gepatroneerde Mijncode van 2002. Toen is beslist het staatsbedrijf te herstructureren. Dat hield de afdanking van ruim 10.000 van de zowat 23.000 werknemers in. Hun totale ontslagvergoeding bedroeg circa $43 miljoen, dat geld kwam van de Wereldbank.
Vervolgens gingen divisies van Gecamines Joint Ventures aan met buitenlandse mijngroepen, volgens voorwaarden die bepaald nadelig waren voor de Congolese staat.
Zo werd Gecamines feitelijk uitgehold. Desondanks adviseerde het Britse bureau IMC (International Mining Consultants) in november 2003 dat Gecamines vandanaf opnieuw zijn productie moest opkrikken. Die was teruggevallen van 470.000 ton koper per jaar in de gloriedagen van de jaren '80 tot nog 9000 ton.

Maar de Wereldbank besliste er anders over. Volgens haar moet Gecamines, net als veel andere Congolese overheidsbedrijven, een holding worden die de weg baant voor prive-investeringen in de mijnbouw.

Daarop verscheen het Franse consultancy-bureau Sofreco op het toneel. In feite moest het in 2004 aan de slag gaan. Maar onder meer door manoeuvers vanuit de Congolese politieke klasse, zo wordt nu gezegd, startte Sofreco pas effectief in december 2005 met de herstructurering van Gecamines. In die maand werd een nieuw bestuur van Gecamines aangesteld. Paul Fortin vervult daarin de functie van Administrateur Délégué Général. Fortin is door Sofreco gerecruteerd, in opdracht van de Wereldbank.

Volgens Bloomberg moest Fortin bij Gecamines "de corruptie uitroeien, de $2,4 miljard schuld van het bedrijf heronderhandelen en mijncontracten sluiten" met mijngroepen zoals Phelps Dodge Corp. en Nikanor.
Sofreco zou hem nu verwijten dat hij die opdracht niet heeft vervuld. Volgens het persbureau AFP worden hem ook "financiële malversaties" aangewreven.