Maaika Santana, Nick Resmann & Trung Le Thanh11 mei 2007 – 15:46

In het onderzoek “Sociaal-economische verschillen in algemene en specifieke mortaliteit in België in het begin van de jaren 1990” kaart Sylvie Gadeyne de gezondheidsongelijkheid. Volgens haar bestaat er een zekere, maar niet onbelangrijke discrepantie in sterftecijfer tussen verschillende bevolkingsgroepen. Zij vertrekt hiervoor vanuit een sociologisch oogpunt en concentreert zich vervolgens op de volgende vraag: Hoe vertalen sociale verschillen zich in sterfteverschillen? Uit het onderzoek kunnen dan enkele markante resultaten worden genoteerd. De studieresultaten tonen namelijk aan dat de sociaal-economische positie in een samenleving werkelijk een invloed heeft op alle mogelijke aspecten van de gezondheid. Niet alleen is de risico om ziek te worden groter bij de lagere sociale klassen, ook kansen op herstel verminderen aanzienlijk voor deze groep. Belangrijk hierbij is de vaststelling dat tabak- en alcoholgerelateerde sterfte en bloed- en hartvaatziekten als meest sociaal discriminerend op de voorgrond treden. Dit wijst volgens Gadeyne immers duidelijk op de rol van leefstijlfactoren én leefomgeving in het genereren van de sociale ongelijkheid.

De Belgische resultaten bevestigen internationaal waargenomen patronen. Hoewel dit onderzoek zich toespitst op het begin van de jaren 1990, met name van 1993 tot 1995, kan het een waardevolle bijdrage leveren tot het huidige debat. Gadeyne stelt vast dat de ongelijkheid blijft toenemen, zowel in België als in andere Europese landen. “De laagste groepen worden kleiner, maar ten opzichte van de hogere groepen wordt de kloof maar groter.” Volgens haar is sensibiliseren broodnodig. Recentelijk trokken negen armoedeorganisaties en sociale bewegingen aan de alarmbel en wilden het verhoogde armoederisico voor ruim anderhalf miljoen Belgen aan het daglicht brengen. Daarop dienen enkele belangrijke punten onder aandacht te worden gebracht, namelijk de halvering van de gezondheidsongelijkheid tussen arm en rijk, verhoging van inkomen en ter beschikking stellen van nieuwe betaalbare woningen.

Vaak aangekaarte bronnen voor sociale ongelijkheid in onze samenleving zijn discriminatie op basis van sekse, religie of etniciteit, maar sociale ongelijkheid gaat dus veel verder. In 1978 verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie het zogenaamde Health for all principe, waarin staat dat ieder mens het recht heeft op een lang en gezond leven ongeacht verschillen als ras, religie, geslacht, inkomen en vele andere. Nochtans beschikt niet iedereen over dit recht, waardoor sociale ongelijkheden in sterft aanhouden. Ondanks de verbetering van de leefomstandigheden en de toename van de levensverwachting worden in de lagere sociale klassen hogere sterftecijfers en een lagere levensverwachting vastgesteld. Tot voor kort was door een gebrek aan de vereiste gegevens een onderzoek naar sociale ongelijkheid in sterfte in België nagenoeg onmogelijk. Maar met de vorming van de Nationale Databank Mortaliteit 1991-1996 heeft het sociologisch-wetenschappelijk onderzoek van Gadeyne eindelijk die leemte kunnen vullen.